Aleksander Rak (ur. 6 sierpnia?/18 sierpnia 1899 w Odessie, zm. 29 lipca 1978 w Katowicach) to polski malarz, grafik oraz profesor Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach.
Życiorys
Urodził się 18 sierpnia 1899 roku w Odessie. Kształcił się w szkole realnej w Kijowie, a po zakończeniu I wojny światowej przyjechał do Warszawy na studia. W 1919 roku rozpoczął naukę w dawnej Szkole Rysunkowej im. Wojciecha Gersona. W latach 1923–1929 studiował na ASP w Warszawie, gdzie uczył się w pracowniach rysunku i malarstwa pod okiem Miłosza Kotarbińskiego, Tadeusza Pruszkowskiego oraz Karola Tichego, a także grafiki u Władysława Skoczylasa. W latach 1928–1931 pracował w Miejskiej Szkole Dokształcającej w Warszawie. Od 1929 roku był członkiem stowarzyszenia Szkoła Warszawska. W latach 1932–1935 uczył rysunku w warszawskiej Szkole Sztuk Zdobniczych Muzeum Rzemiosł i Sztuki Stosowanej. W okresie 1936–1939 wykładał rysunek na wydziale projektowania wnętrz, grafiki i rzeźby w Warszawie. Przed wojną pełnił także funkcję kierownika artystycznego w wydawnictwach kolejowych Biura Propagandy Kolejowej Ruch. W latach 1934–1939 był członkiem Koła Artystów Grafików Reklamowych (KAGR) oraz uczestniczył w Bloku Zawodowych Artystów Grafików.
Tworzył portrety ludzi pracy oraz pejzaże, a także projektował reklamy. Wraz z żoną współtworzył witraże, w tym Ogrójec, który powstał w 1928 roku dla kościoła w Wildze k. Warszawy.
W trakcie II wojny światowej przebywał w Warszawie, gdzie ciężko chorował na gruźlicę. W 1942 roku, podczas nalotu lotniczego, bomba trafiła w mieszkanie państwa Raków, w wyniku czego zginęła jego żona, Janina Rakowa, a ich mieszkanie oraz większość prac zostały zniszczone.
Po wojnie osiedlił się w Gliwicach. Drugi okres jego życia i twórczości przypada na lata 1945–1969. Był jednym z współorganizatorów Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach, gdzie pełnił funkcję profesora oraz pierwszego dziekana, a do 1969 roku kierował Katedrą Grafiki. W 1956 roku otrzymał tytuł profesora.
Zmarł i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 128-4-23).
Uczniowie
Wykształcił wielu znakomitych artystów. W gronie jego uczniów znaleźli się m.in.: Waldemar Świerzy, Stefan Suberlak, Andrzej Czeczot, Jerzy Duda Gracz, Jan Nowak, Leszek Rózga, Stanisław Kluska oraz Konstanty M. Sopoćko.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1996)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1956)
- Złoty Krzyż Zasługi (22 lipca 1952)
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (28 lutego 1955)
Wystawy i nagrody
- Wystawa światowa w Nowym Jorku – 1939
- Nagroda na wystawie zbiorowej Polskich Artystów Grafików w Warszawie – 1937
- Wystawa sztuki polskiej Bloku Zawodowego Artystów Plastyków w Raperswilu – 1936
- I oraz II Międzynarodowa Wystawa Drzeworytów (wyróżnienia za drzeworyt Kobiety u studni oraz suchą igłę Odpoczynek)
- Nagroda prezesa PKO na wystawie w Instytucie Propagandy Sztuki – 1935
- Wyróżnienie w konkursie na projekt polichromii ołtarza głównego w Chełmie Lubelskim – 1935
- Dwukrotna II nagroda za plakaty w konkursach dla Państwowego Monopolu Spirytusowego – 1933, 1934
- Wyróżnienie w konkursie na plakat propagujący odznakę sportową – 1932
- Międzynarodowa Wystawa Sztuki Religijnej w Padwie – 1931
- Genewa w Musée Rath – 1931
- Wystawy w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych – 1930, 1933, 1936
- Powszechna Wystawa Krajowa w Poznaniu – 1929
Przypisy
Bibliografia
Aleksander Rak 1899–1978, Janina Więckowska-Lazar, Ministerstwo Kultury i Sztuki – Centralne Biuro Wystaw Artystycznych, Warszawa 1982.
Aleksander Rak w iPSB
Linki zewnętrzne
Autoportret w Muzeum w Tychach
