Aleksander Raciborski

Aleksander Raciborski (urodzony 27 lutego 1845 w Czernelicy, zmarły 28 grudnia 1920 we Lwowie) był filozofem, ziemianinem, oraz aktywnym działaczem gospodarczym i społecznym, a także posłem na galicyjski Sejm Krajowy.

Życiorys

Raciborski rozpoczął naukę w gimnazjum w Stanisławowie, jednak w 1862 roku został wydalony z powodu konfliktów polsko-niemieckich oraz działalności konspiracyjnej, w towarzystwie innych Polaków, takich jak Gwido Battaglia. Ukończył naukę w innym gimnazjum, a później podjął studia na uniwersytecie we Lwowie.

Jako ziemianin zarządzał majątkiem w rodzinnej Czernelicy, a następnie w Czerteżu, nabytym w 1876 roku, w powiecie żydaczowskim. W tym okresie był członkiem rad powiatowych w Horodence (1873) i Żydaczowie (1877-1881). Został posłem do galicyjskiego Sejmu Krajowego IV kadencji (8 sierpnia 1877 – 21 października 1882), wybranym w wyborach uzupełniających z kurii I (większych posiadłości) w obwodzie wyborczym nr 13 (Stryj), zastępując zmarłego Maurycego Dzieduszyckiego. W Sejmie pełnił funkcję członka i sekretarza komisji kultury krajowej.

W 1882 roku uzyskał doktorat z filozofii na podstawie rozprawy pt. „Etyka Spinozy krytycznie rozebrana i z tegoczesnym materializmem zestawiona”, a w 1884 roku habilitował się na podstawie pracy „Podstawy teorii poznania w «Systemie logiki dedukcyjnej i indukcyjnej» J. S. Milla” na uniwersytecie lwowskim. Dzięki tym pracom zalicza się go do przedstawicieli idealnego realizmu. Po zatwierdzeniu habilitacji w 1885 roku jako docent prywatny prowadził zajęcia na uniwersytecie do 1889 roku z historii filozofii, estetyki i etyki. W 1886 roku odbył podróż do Paryża, gdzie badał hipnotyzm w szpitalu La Salpetriere. Od 1891 roku był profesorem nadzwyczajnym filozofii, prowadząc wykłady z historii filozofii starożytnej i nowożytnej, etyki, psychologii oraz logiki. W latach 1894–1895 był członkiem państwowej komisji egzaminacyjnej dla kandydatów na nauczycieli szkół gimnazjalnych i realnych. Dodatkowo, był przewodniczącym Towarzystwa Szermierzy we Lwowie. W 1895 roku, na swoją prośbę, opuścił uniwersytet, lecz nie zerwał kontaktu z filozofią, zostając w 1904 roku współzałożycielem i aktywnym członkiem Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie.

Od 1895 roku zarządzał majątkiem ziemskim w Spasowie, w powiecie sokalskim. W tym czasie pełnił wiele funkcji publicznych, był m.in. członkiem Rady Powiatu w Sokalu. Brał również udział w pracach Krakowskiego Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń oraz Galicyjskiego Towarzystwa Kredytowego. Był aktywnym członkiem Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego, do 1875 roku przynależał do oddziału horodeslko-śniatyńsko-kosowsko-kołomyjskiego, a od 1897 roku do oddziału kałuskiego, a następnie bełsko-sokalskiego. Działał w Komitecie GTG w okresie od 28 czerwca 1913 do 20 czerwca 1914, a także pełnił funkcję wiceprezesa w latach 15 czerwca 1911 – 13 czerwca 1912.

Raciborski był posłem do galicyjskiego Sejmu Krajowego IX kadencji (15 września 1909 – 2 kwietnia 1913), wybranym w wyborach uzupełniających po śmierci Kazimierza Badeniego z kurii I w okręgu wyborczym nr 4 (Złoczów). W Sejmie zasiadał w komisji drogowej oraz był zastępcą członka komisji reformy wyborczej.

Na zakończenie swojego życia powrócił do Lwowa, gdzie zmarł. Został pochowany w rodzinnym grobowcu na cmentarzu w Spasowie.

Prace

Nauka filozofii oraz rozkład systematyczny jej gałęzi pojedynczych, Warszawa 1885
Podstawy teorii poznania w «Systemie logiki dedukcyjnej i indukcyjnej» J. S. Milla, Lwów 1886
Hipnotyzm…, Lwów 1887
Historia i psychologia szermierki, Lwów 1894
Podręcznik do historii filozofii, Lwów 1901
Kilka uwag o parcelacji, Lwów 1919

Rodzina i życie prywatne

Aleksander Raciborski urodził się w rodzinie ziemiańskiej jako syn Napoleona Jana i Teresy Cecylii z Czyżów (siostra matki była Agenora Gołuchowskiego). Ożenił się dwukrotnie: po pierwsze w 1877 roku z Emilią z Kalinowskich (1858-1890), z tego małżeństwa nie miał dzieci, a po drugie w 1892 roku z Anielą z Szymanowskich (1860-1937), z którą miał dzieci: ppor. ułanów austriackich i ziemianina Franciszka (1893-1945), Marię (1894-1971), żonę Tadeusza Romanowskiego, Zofię (ur. 1896), żonę Aleksandra Bączkowskiego, Teklę (1898-1918) oraz Symeona (1900-1919).