Aleksander Przypkowski herbu Radwan
Aleksander Przypkowski (ur. około 1595, zm. 1 sierpnia 1639 w Przytkowicach) był działaczem kalwińskim, dyplomatą oraz dworzaninem Krzysztofa Radziwiłła. Był synem Jana i Krystyny Oleśnickiej.
Po ukończeniu studiów na uniwersytecie w Marburgu w 1616 roku oraz w Bazylei w 1617 roku, w 1620 roku dołączył do służby księcia Krzysztofa Radziwiłła. W 1621 roku towarzyszył księciu podczas wyprawy do Inflant przeciwko Szwedom. Jako zarządca dworu księżnej Anny Radziwiłłowej w 1622 roku, opiekował się małoletnim Januszem Radziwiłłem. W 1627 roku objął zarząd dóbr oraz miasta Kiejdan, gdzie zainicjował rozbudowę zboru kalwińskiego w 1628 roku.
W latach 1628–1633 przebywał za granicą z Januszem Radziwiłłem, pełniąc rolę jego opiekuna. W tym czasie odwiedzili m.in. elektora saskiego Jana Jerzego w marcu 1630 roku oraz Luizę Juliannę Orańską, wdowę po Fryderyku IV, elektorze palatynie Renu w grudniu 1630 roku. W grudniu 1630 roku zatrzymali się w Altdorfie, gdzie 20 stycznia 1631 roku Przypkowski oraz książę Janusz zapisali się na tamtejszy uniwersytet. To nie przypadło do gustu Krzysztofowi Radziwiłłowi, dlatego szybko opuścili Niemcy i na polecenie Radziwiłła udali się do Lejdy, gdzie 14 kwietnia 1631 roku Przypkowski wpisał się na uniwersytet jako aulae magister księcia Janusza.
Na początku 1634 roku został wysłany przez Władysława IV Wazę z tajną misją do Anglii, aby spotkać się z Karolem I. Tematem rozmów były plany małżeństwa Władysława Wazy z Elżbietą, córką palatyna Renu Fryderyka, oraz kwestia uzyskania wsparcia dla floty i żołnierzy angielskich, mającego na celu zabezpieczenie Bałtyku przed szwedzkimi ograniczeniami.
W 1635 roku objął urząd cześnika oszmiańskiego, co wiązało się z jego małżeństwem z Katarzyną z Wilczków, wdową po marszałku oszmiańskim Jerzym Szorcu. W tym samym roku został także namiestnikiem Krzysztofa Radziwiłła w administracji ekonomii mohylewskiej.
Zmarł 1 sierpnia 1639 roku w Przytkowicach. Katarzyna z Wilczków Przypkowska przewiozła ciało męża do Wilna, gdzie 25 lutego 1640 roku pochowała je na cmentarzu ewangelickim.
Podczas jego pogrzebu doszło do incydentu wyznaniowego. Kondukt kalwiński został zaatakowany przez tłum, a jedynie dzięki interwencji piechoty Janusza Radziwiłła, który wydał rozkaz strzelania do zamieszkujących, zamieszki te nie przerodziły się w większy tumult.
Zobacz też
Bibliografia
- Polski Słownik Biograficzny, t. XXIX, Ossolineum 1986.
- W. Budka, Przypkowscy i ich rola w ruchu reformacyjnym, [w:] Reformacja w Polsce, rocznik IV, Warszawa 1926.
- L. Chmaj, Samuel Przypkowski na tle prądów religijnych XVII wieku, Kraków 1927.
