Aleksander Tadeusz Pragłowski
Aleksander Tadeusz Pragłowski (znany również jako Radwan Pragłowski) urodził się 10 lutego 1895 roku w Paszowej, a zmarł 15 marca 1974 roku w Londynie. Był oficerem kawalerii w armii austro-węgierskiej oraz pułkownikiem Wojska Polskiego. Naczelny Wódz Władysław Anders awansował go na generała brygady, przyznając mu starszeństwo od 1 stycznia 1964 roku.
Życiorys
Aleksander Pragłowski pochodził z rodziny Roberta Pragłowskiego herbu Radwan, który był właścicielem majątku w Ropience w powiecie liskim, oraz Marii z Balów herbu Gozdawa. W latach 1905–1912 uczęszczał do niższej szkoły realnej w Fisachu, a następnie do wyższej szkoły realnej w Hranicach. Po jej ukończeniu w 1912 roku rozpoczął naukę w Akademii Wojskowej w Wiener Neustadt, gdzie studiował na wydziale kawalerii w latach 1912–1914. Po ukończeniu edukacji został przydzielony do austriackiego 4 Pułku Ułanów Cesarza w Żółkwi, gdzie służył w towarzystwie rotmistrza Gwido Potena. Uczestniczył w walkach frontowych nad Dniestrem, w Karpatach i Alpach, zajmując różne stanowiska, w tym dowódcy plutonu, szwadronu i grupy szturmowej, awansując na porucznika w 1916 roku.
3 listopada 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego, początkowo jako dowódca kompanii, a później batalionu w Grupie Sanockiej. W grudniu 1918 roku objął stanowisko zastępcy szefa sztabu Grupy Operacyjnej gen. Henryka Minkiewicza. Od 19 lutego 1919 roku, w stopniu porucznika, był odpowiedzialny za amunicję, broń oraz sprawy personalne w grupie gen. Minkiewicza. W marcu 1919 roku został zastępcą szefa sztabu 3 Dywizji Piechoty. Następnie pełnił rolę szefa I, a później III oddziału Frontu Galicyjsko-Wołyńskiego, co trwało do marca 1920 roku, gdy objął stanowisko szefa sekcji „Wschód” w III oddziale Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego. W lipcu 1920 roku, po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej, pracował jako oficer sztabu Naczelnego Dowództwa, a później był szefem sztabu 1 Dywizji Jazdy oraz Korpusu Jazdy gen. Juliusza Rómmla. Po zakończeniu działań w styczniu 1921 roku, przeszedł do Szkoły Sztabu Generalnego, którą ukończył z drugą lokatą, a następnie został asystentem w katedrze taktyki ogólnej, pełniąc tę funkcję do listopada 1924 roku. 1 lipca 1923 roku otrzymał awans na majora. W październiku 1925 roku udał się do Francji, gdzie odbył staż liniowy oraz ukończył kurs dowódców pułku.
Po powrocie do Polski we wrześniu 1926 roku, pełnił funkcje zastępcy dowódcy 2 Pułku Szwoleżerów. Z dniem 31 października 1926 roku przeniesiony został do kadry oficerów kawalerii z przydziałem do Wyższej Szkoły Wojennej jako wykładowca. W czerwcu 1927 roku objął stanowisko szefa wydziału „Wschód” w Oddziale III Sztabu Generalnego. W listopadzie tego samego roku wrócił do WSWoj. jako wykładowca. 26 stycznia 1928 roku został mianowany podpułkownikiem, z datą starszeństwa na 1 stycznia 1928 roku i 14. lokatą w korpusie oficerów kawalerii. W marcu 1929 roku przeniesiono go do 17 Pułku Ułanów w Lesznie, gdzie objął stanowisko dowódcy pułku. 10 listopada 1930 roku został mianowany pułkownikiem, ze starszeństwem od 1 stycznia 1931 roku oraz 7. lokatą w korpusie oficerów kawalerii. W styczniu 1936 roku przeniesiono go do Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych, gdzie pełnił obowiązki I oficera sztabu Inspektora Armii gen. dyw. Juliusza Rómmla do września 1939 roku.
Był także pasjonatem jeździectwa i w lutym 1931 roku zdobył Puchar Prezydenta Rzeczypospolitej podczas zawodów hippicznych w Zakopanem.
We wrześniu 1939 roku został szefem sztabu Armii „Łódź”, organizowanej przez gen. Juliusza Rómmla, i brał udział w walkach. 7 września 1939 roku objął stanowisko szefa sztabu Armii „Warszawa”, która została zorganizowana z oddziałów broniących Warszawy oraz jednostek Armii „Łódź”, które dotarły do stolicy. Funkcję tę pełnił do 27 września 1939 roku. Po kapitulacji Warszawy trafił do niewoli niemieckiej, początkowo w oflagu IVB Königstein, a później w VIIA Murnau. W kwietniu 1945 roku został uwolniony przez wojska amerykańskie i udał się do Paryża, gdzie wstąpił do 1 Dywizji Pancernej. W styczniu 1946 roku został urlopowany i skierowany do domu wypoczynkowego dla starszych oficerów w Nicei.
W 1948 roku, po demobilizacji, wyjechał do Wielkiej Brytanii i osiedlił się w Londynie, gdzie pracował jako tłumacz oraz w administracji telefonów londyńskich. W Londynie aktywnie uczestniczył w polskich organizacjach kombatanckich. Naczelny Wódz awansował go na generała brygady, nadając mu starszeństwo od 1 stycznia 1964 roku w korpusie generałów. W 1960 roku opublikował w Londynie broszurę pt. Odpowiadam głosom o Wrześniu, a w 1968 roku wydał swoje wspomnienia zatytułowane Od Wiednia do Londynu. Zmarł 15 marca 1974 roku w Londynie, a jego ciało spoczęło na cmentarzu w Putney Vale.
Aleksander Pragłowski był czterokrotnie żonaty: od 1921 roku z Janiną z Wojciechowskich (zm. 1923), od 1925 roku z Jadwigą z Gołębskich (małżeństwo unieważnione w 1933), od 1937 roku z Franciszką z Żółtowskich herbu Ogończyk (1903–1948) oraz od 1950 roku z Barbarą z Brodnickich herbu Łodzia (1923–1991). Z pierwszego małżeństwa miał syna Józefa (1922–2009), z drugiego córkę Zofię, zamężną Łysuniak (ur. 1925), a z czwartego związku dwie córki: Małgorzatę (ur. 1952) i Izabelę (ur. 1954), które zamieszkały w Anglii.
Awanse
- podporucznik – 1914
- porucznik – 1916
- rotmistrz – 3 maja 1922, zweryfikowany ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów jazdy
- major – 31 marca 1924, ze starszeństwem od 1 lipca 1923 i 13. lokatą w korpusie oficerów jazdy
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari nr 181
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (30 czerwca 1921)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie, po raz pierwszy w 1921)
- Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Komandor Orderu Krzyża Orła (Estonia)
- Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja)
- Krzyż Zasługi Wojskowej III klasy z dekoracją wojenną i mieczami (Austro-Węgry, 1918)
Przypisy
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Mieczysław Cieplewicz, Aleksander Pragłowski (1895–1974) [w:] Polski Słownik Biograficzny t. XXVIII, Warszawa-Kraków-Wrocław Gdańsk 1984–1985 s. 347–348, wersja elektroniczna IPSB.
- Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 809. ISBN 83-211-1096-7.
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
- Lesław Kukawski, Cezary Leżeński: O kawalerii polskiej XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 68. ISBN 83-04-03364-X.
- Daniel Koreś, Generał brygady Aleksander Radwan-Pragłowski (1895–1974). Studium biograficzne, Warszawa 2012, 544 s. (seria „Monografie”, t. 78) ISBN 978-83-7629-338-7.
- Daniel Koreś: ALEKSANDER PRAGŁOWSKI OD WIEDNIA DO LONDYNU. Warszawa-Kraków: Oficyna Wydawnicza Mireki, 2017. ISBN 978-83-64452-91-8.
