Aleksander Potocki herbu Pilawa (urodzony w 1756 roku, zmarły 10 maja 1812 roku w Koniecpolu) – hrabia, wolnomularz, minister policji Księstwa Warszawskiego.
Życiorys
Był synem Ignacego Potockiego oraz Józefy Petroneli z Sułkowskich. W 1784 roku pełnił funkcję posła województwa podolskiego. Rok później, w 1790, został członkiem Komisji Porządkowej Cywilno-Wojskowej dla powiatów ksiąskiego i lelowskiego w województwie krakowskim. Działał jako towarzysz Kawalerii Narodowej oraz był członkiem Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej. W 1792 roku pełnił rolę komisarza ze stanu rycerskiego w Komisji Policji Obojga Narodów.
W latach 1793–1802 był zaangażowany w proces likwidacji zbankrutowanych banków warszawskich. Sprzeciwiał się konfederacji targowickiej. W 1794 roku wstąpił do powstania kościuszkowskiego, opowiadając się za umiarkowaną orientacją. Był członkiem Sądu Najwyższego Kryminalnego Koronnego, który ukarał przywódców konfederacji targowickiej. Od 1793 roku związany był z masonerią. W czasie okupacji pruskiej działał w Warszawskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk oraz w Eforacie Liceum Warszawskiego Samuela Lindego. 15 stycznia 1807 roku został mianowany dyrektorem policji w Komisji Rządzącej, a 5 października tego samego roku objął stanowisko ministra policji Księstwa Warszawskiego. W 1808 roku był członkiem Izby Edukacyjnej Księstwa Warszawskiego.
W 1809 roku odznaczono go Orderem Świętego Stanisława. 24 listopada 1811 roku został zmuszony do rezygnacji z pełnionej funkcji z powodu krytyki polityki francuskiej. W zamian otrzymał tytuł senatora-wojewody oraz wysoką dożywotnią rentę.
Od 14 lutego 1807 roku był członkiem Izby Edukacyjnej, a od 27 grudnia 1811 roku również członkiem Dyrekcji Edukacyjnej. 22 marca 1810 roku awansował na jednego z wysokich dostojników loży Wielkiego Wschodu Narodowego Księstwa Warszawskiego, a później został wiceprezesem Towarzystwa Rolniczego.
21 marca 1809 roku odznaczono go Orderem Orła Białego.
21 września 1778 roku poślubił Teresa Ludwikę z Czapskich, córkę wojewody malborskiego Michała Czapskiego, która wniosła mu dobra Koniecpol oraz Chrząstów z przyległościami. Mieli syna Michała oraz córki: Joannę i Józefę.
Publikacje
Opublikował:
- Des dimes en general et particulierement en Pologne (Warszawa 1801),
- Rzecz o rolnictwie (Warszawa 1804),
- O płodozmianach (Warszawa 1805).
Przypisy
Bibliografia
Barbara Grochulska: Potocki Aleksander h. Pilawa (1756–1812). [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXVII. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1983, s. 755–756.
Linki zewnętrzne
Aleksander Potocki h. Pilawa (Złota) (ID: 3.598.287) na str. Sejmu Wielkiego.
