Aleksander Oskar Franciszek Poniński, noszący herb Łodzia, urodził się 23 stycznia 1856 roku w Stanisławowie, a zmarł 24 października 1915 roku we Lwowie. Był urzędnikiem, ziemianinem, konserwatywnym politykiem oraz posłem do austriackiej Rady Państwa, a także księciem.
Życie
Wychował się w rodzinie ziemiańskiej jako syn Ludwika Nikodema, starosty tarnowskiego, i Pauliny Leopoldyny z Orzechowskich. Ukończył gimnazjum we Lwowie w 1874 roku. Studiował prawo na Uniwersytecie Lwowskim w latach 1874-1877, a następnie na Uniwersytecie Wiedeńskim od 1877 do 1879. W 1882 roku uzyskał tytuł doktora praw na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był podporucznikiem rezerwy w Galicyjskim Pułku Ułanów Nr 13. Po zakończeniu studiów pracował jako koncypient w Prokuraturze Skarbu Państwa w Wiedniu w latach 1879-1880, a następnie jako urzędnik w komisji bośniackiej wspólnego Ministerstwa Finansów w latach 1881-1885. Od stycznia 1887 roku pełnił funkcję sekretarza w Dyrekcji Skarbu Państwa w Treście (1886-1887) oraz dyrektora finansowego w Dubrowniku w Dalmacji w latach 1888-1894. W latach 1894-1898 kierował Dyrekcją Skarbu w Krakowie, a potem był radcą dworu przy Krajowej Dyrekcji Skarbu we Lwowie od 1898 do 1900. W 1901 roku przeszedł na emeryturę.
Był ziemianinem i właścicielem rozległych dóbr ziemskich w Horyńcu, Podemszczyżnie oraz Tarasówce w powiecie cieszanowskim. Posiadał także niewielką wyspę Tussel-Daksa na Adriatyku w pobliżu Dubrownika, a także majątek Durchlaucht w Austrii Dolnej. Był głównym twórcą Biblioteki Horynieckiej, która stała się jednym z największych prywatnych księgozbiorów w Galicji. W latach 1904-1912 przebudował i rozbudował barokowy pałac w Horyńcu według planów krakowskiego architekta Teodora Talowskiego. Jako znany kolekcjoner stworzył w pałacu dużą galerię malarstwa portretowego. Był członkiem Wydziału Okręgowego w Cieszanowie Galicyjskiego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w latach 1904-1914.
Jako konserwatysta był związany z krakowskimi stańczykami. Zasiadał jako poseł do austriackiej Rady Państwa X kadencji od 3 marca 1903 do 30 stycznia 1907 roku, wybrany z kurii I większej własności ziemskiej z okręgu nr 10 (Jaworów-Mościska–Cieszanów). Mandat uzyskał po rezygnacji Włodzimierza Kozłowskiego, który wygrał w dwóch okręgach i zdecydował się przyjąć mandat w okręgu nr 16. W parlamencie austriackim był członkiem grupy posłów konserwatystów krakowskich w Kole Polskim w Wiedniu, gdzie pracował w różnych komisjach, m.in. w komisji cłowej i podatku od wódek, zajmując się również rentownością produkcji gorzelnianej oraz przywróceniem wodociągów w Wieliczce. Był także członkiem Rady Powiatowej w Cieszanowie w latach 1903-1914. Zmarł we Lwowie i został pochowany w grobowcu rodzinnym w kaplicy, którą sam wybudował na cmentarzu w Horyńcu.
Odznaczenia
Wyróżniony Orderem Żelaznej Korony III klasy 25 października 1890 roku oraz odznaczony tytułem kawalera Orderu Franciszka Józefa. Od 1890 roku był szambelanem honorowym oraz obywatelem honorowym Cieszanowa.
Rodzina i życie prywatne
8 września 1885 roku poślubił w Salzburgu Olgę księżną Wrede (1867-1938). Mieli troje dzieci: Ludwikę (1886-1918), żonę Stanisława Karłowskiego, Paulina Różę Idę Ludwikę (1890-1899) oraz Kaliksta Michała Walentego (1895-1920).
Przypisy
Bibliografia
Antoni Stelmach, Poniński Aleksander Oskar Franciszek (1856-1915), Polski Słownik Biograficzny, t. 27, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1983, s. 516-517.
