Aleksander Płonczyński
Aleksander Płonczyński (urodzony 20 marca 1820 w Krakowie, zmarły 12 lipca 1858 tamże) był polskim malarzem, pejzażystą, rysownikiem, pedagogiem oraz uczestnikiem powstań w 1846 i 1848 roku.
Życiorys
W latach 1839–1844 kształcił się w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod okiem Jana Nepomucena Głowackiego. Już podczas studiów aktywnie uczestniczył w wystawach, które odbywały się zarówno w Krakowie, jak i w Warszawie. Od 1847 roku prowadził zajęcia z rysunku i malarstwa w Gimnazjum św. Anny w Krakowie, a także był wykładowcą w Szkole Sztuk Pięknych. Wprowadził nowoczesne podejście do nauki pejzażu, promując zajęcia w plenerze. W gronie jego uczniów znaleźli się m.in. Aleksander Kotsis i Stanisław Bryniarski.
Aleksander Płonczyński był autorem jasnych, pełnych światła pejzaży tatrzańskich, takich jak „Droga do Kościelisk” z 1845 roku. Tworzył także widoki Krakowa, np. „Dworek dr. Brodowicza” z 1844 oraz „Ogród przy klinice na Wesołej”. W latach 1855–1856 malował panoramy Wawelu. Zostawił po sobie rysunki i akwarele przedstawiające wyburzane w jego czasach miejskie mury Krakowa, które, obok rysunków miasta po pożarze w 1850 roku, mają dziś dużą wartość dokumentalno-historyczną. Jego romantyczne pejzaże często przedstawiały ruiny, kapliczki i cmentarze, takie jak „Ruiny zamku w Tęczynku” z 1854, „Zamek w Lanckoronie” z 1841, „Krzemionki z mogiły Kraka” z 1855 oraz „Pejzaż z Czernej” z 1852 roku. W 1842 roku opublikował album z własnymi rycinami pt. „Groby i pomniki królów oraz sławniejszych mężów w świątyniach krakowskich”.
Galeria
Bibliografia
Encyklopedia Krakowa, wyd. PWN Warszawa-Kraków 2000
Czesława Piatkowa – „Malarstwo Aleksandra Płonczyńskiego” [w:] „Rocznik Krakowski”, tom 45, wyd. 1974
