Aleksander Oskierka

Aleksander Oskierka, noszący herb Murdelio, urodził się w 1830 roku w Rudakowie, w guberni mińskiej, a zmarł 11 stycznia 1911 roku w Widzach, w powiecie jeziorskim. Był polskim działaczem narodowym i społecznym, uczestnikiem powstania styczniowego, publicystą, ziemianinem oraz zesłańcem.

Życiorys

Urodził się w 1830 roku w majątku Rudakowo, jako syn Władysława, podkomorzego rzeczyckiego, oraz Jadwigi z Gieczewiczów. Po zakończeniu nauki w Wilnie podjął studia w Petersburgu, gdzie uzyskał dyplom Petersburskiego Uniwersytetu Państwowego. Służył przez cztery lata w miejscowym pułku grenadierów, brał udział w wojnie krymskiej oraz w obronie wybrzeży Bałtyku. Służbę wojskową zakończył w stopniu porucznika, a następnie osiedlił się w majątku Rajewszczyzna. W latach 1858–1859 był członkiem komitetu włościańskiego guberni mińskiej oraz delegatem do Głównej Komisji Włościańskiej w Petersburgu, a później pracował w urzędzie gubernialnym zajmującym się sprawami włościańskimi w Wilnie. Działał na rzecz polskiego szkolnictwa, organizował wiejskie biblioteki i angażował się w działalność Wileńskiej Komisji Archeologicznej. Publikował artykuły o tematyce ekonomicznej w Kurierze Litewskim i podejmował działania na rzecz utworzenia Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego na Litwie. Był aktywnym członkiem organizacji ziemiańskiej oraz działalności spiskowej, a także zwolennikiem pracy organicznej. Mimo negatywnego stosunku do zbrojnego zrywu przeciw zaborcy, postanowił przystąpić do powstania. W 1863 roku wstąpił do komitetu „białych” na Litwie, a następnie został powołany do Wydziału Zarządzającego Prowincjami Litwy, gdzie odpowiadał za sprawy wojskowe. W skład Wydziału wchodzili także Jakub Gieysztor, Antoni Jeleński, Ignacy Łopaciński oraz Franciszek Dalewski. W czasie powstania pełnił również rolę powstańczego naczelnika miasta Wilna.

W czerwcu 1863 roku został skazany za działalność powstańczą na karę śmierci oraz konfiskatę majątku. Dzięki łasce karę śmierci zamieniono na piętnaście lat zesłania, które odbył w Usolu. Tam ożenił się ze swoją kuzynką, Teodozją Grabowską, która dobrowolnie przybyła na zesłanie do niego. Wraz z żoną odegrał dużą rolę w jednoczeniu Polaków na zesłaniu, a ich dom był otwarty dla wszystkich polskich wygnańców. Oskierka został wybrany na starostę zesłańców, a po pewnym czasie zostali przeniesieni z Usola do Irkucka, a następnie do Solikamska.

W 1875 roku uzyskał zgodę na powrót do kraju i osiedlił się w Warszawie, gdzie został redaktorem pisma Ateneum. W 1882 roku kupił na nazwisko żony działkę w Nałęczowie, gdzie zbudował drewnianą willę Podgórze, w której wynajmował pokoje gościom oraz spędzał letnie miesiące z rodziną. To tam zmarła jego żona, Teodozja.

W 1882 roku wrócił na Litwę i osiedlił się w Wilnie, gdzie objął stanowisko kierownika oddziału Warszawskiego Towarzystwa Ubezpieczeń od ognia. Miał syna, który zmarł w Irkucku, oraz trzy córki: Jadwigę, Zofię i Marię, u której mieszkał w ostatnich latach swojego życia.

Zmarł 11 stycznia 1911 roku w Widzach. Jego pogrzeb był patriotyczną manifestacją społeczności polskiej w Wilnie, a został pochowany na cmentarzu Na Rossie w Wilnie.