Aleksander, znany również jako Aleksandr Aleksiejewicz Niemołowski (urodzony 18 sierpnia?/30 sierpnia 1875, 1876 lub 1880 w Gulsku, zmarł 11 kwietnia 1960 w Brukseli) był rosyjskim biskupem prawosławnym.
Życiorys
Urodził się w rodzinie prawosławnego kapłana, który pełnił funkcję proboszcza w wiejskiej parafii w Gulsku, znajdującej się w guberni wołyńskiej. W 1901 roku, po ukończeniu Petersburskiej Akademii Duchownej, przyjął święcenia kapłańskie z rąk biskupa Sergiusza (Stragorodskiego), stając się kapłanem-celibatariuszem. Został wysłany do pracy duszpasterskiej w parafiach w Stanach Zjednoczonych, najpierw w Filadelfii, a następnie w Reading i Jersey City. W USA redagował prawosławne czasopismo w języku ukraińskim pod nazwą Świt, a także prowadził działalność misyjną wśród ukraińskich grekokatolików. W 1909 roku otrzymał tytuł protojereja, a w tym samym roku Świątobliwy Synod Rządzący zaproponował mu objęcie katedry biskupiej. W związku z tym, 6 listopada 1909 roku, ks. Niemołowski złożył śluby zakonne, zachowując swoje imię. Dwa dni później otrzymał tytuł archimandryty. Jego chirotonia na biskupa pomocniczego archieparchii amerykańskiej z tytułem biskupa Alaski miała miejsce 15 listopada w Ławrze św. Aleksandra Newskiego w Petersburgu, pod przewodnictwem metropolity petersburskiego Antoniego (Wadkowskiego). Od 6 lipca 1916 roku nosił tytuł biskupa Kanady.
W 1918 roku został locum tenens archieparchii amerykańskiej, gdy dotychczasowy jej zwierzchnik, arcybiskup Eudokim, uczestniczył w przedłużającym się Soborze Lokalnym Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Ostatecznie hierarcha przyłączył się do ruchu Żywej Cerkwi i nie wrócił do Stanów Zjednoczonych. II Wszechamerykański Sobór duchowieństwa i świeckich wybrał biskupa Aleksandra na nowego zwierzchnika, uzyskując 242 głosy z 268 oddanych. Przyjął on godność arcybiskupa Ameryki Północnej i Aleutów, co zostało potwierdzone przez patriarchę Tichona w następnym roku. Wcześniej, w 1918 roku, biskup Aleksander odmówił wzięcia udziału w soborze założycielskim Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Kanady, w którym miał objąć zwierzchnictwo, argumentując, że autonomiczny Kościół ukraiński szybko przekształciłby się w organizację polityczną. Publicznie zaprzeczał również istnieniu narodu ukraińskiego.
W 1922 roku arcybiskup Aleksander zrezygnował z godności, uznając, że nie jest w stanie utrzymać jedności archieparchii w obliczu etnicznych konfliktów oraz rosnących wpływów duchowieństwa związanych z Żywą Cerkwią. Przekazując tymczasowe obowiązki arcybiskupowi Platonowi (Rożdiestwienskiemu), wyjechał do Konstantynopola, gdzie spędził 7 lat. W 1928 roku osiedlił się w rosyjskim skicie św. Andrzeja na górze Athos. Na zaproszenie metropolity Eulogiusza (Gieorgijewskiego) przeniósł się do Belgii, gdzie objął funkcję proboszcza parafii św. Mikołaja w Brukseli, stając się częścią duchowieństwa Zachodnioeuropejskiego Egzarchatu Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. W wewnętrznych sporach w rosyjskiej emigracji wsparł metropolitę Eulogiusza przeciwko Rosyjskiemu Kościołowi Prawosławnemu poza granicami Rosji. Po konflikcie między Eulogiuszem a tymczasowym zwierzchnikiem patriarchatu moskiewskiego, metropolitą Sergiuszem (Stragorodskim), przeszedł wraz z Eulogiuszem pod jurysdykcję Patriarchatu Konstantynopolitańskiego. 11 grudnia 1936 roku patriarchat Konstantynopola potwierdził jego nominację na biskupa brukselsko-belgijskiego.
W wyniku swojej antyfaszystowskiej postawy został aresztowany w 1940 roku. Uratowało go wstawiennictwo prawosławnego arcybiskupa berlińskiego i niemieckiego w ramach Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego poza granicami Rosji, Niemca z pochodzenia, Serafina (Lade). Do końca wojny przebywał w Berlinie, odzyskując wolność po zdobyciu miasta przez Armię Czerwoną. Postanowił wtedy wrócić pod jurysdykcję Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (podobnie uczynił jego zwierzchnik, metropolita Eulogiusz). W 1946 roku odwiedził Moskwę, po czym został wyznaczony na zwierzchnika eparchii berlińskiej i niemieckiej. Po dwóch latach powrócił na katedrę brukselsko-belgijską jako część patriarchatu moskiewskiego. W 1959 roku otrzymał tytuł metropolity. Zmarł w roku następnym w Brukseli.
Przypisy
Bibliografia
Biogram na stronie prawosławia rosyjskiego
