Aleksander Medyński (30 kwietnia 1880 w Dobromilu – 1940) był polskim nauczycielem, historykiem oraz dziennikarzem.
Życiorys
Aleksander Medyński przyszedł na świat 30 kwietnia 1880 roku w Dobromilu, wyznania rzymskokatolickiego. W 1891 roku ukończył pierwszą klasę w C. K. Gimnazjum w Drohobyczu. Następnie kontynuował naukę w C. K. Gimnazjum w Złoczowie, gdzie w 1895 roku ukończył piątą klasę, a w 1898 roku zdobijając świadectwo dojrzałości, ukończył ósmą klasę. Studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego, specjalizując się w historii i geografii. 16 listopada 1901 roku został wybrany na bibliotekarza w wydziale Akademickiego Kółka Historycznego we Lwowie.
Został nauczycielem przedmiotów takich jak historia i geografia. Jako kandydat do stanu nauczycielskiego, 30 sierpnia 1902 roku otrzymał nominację na zastępcę nauczyciela w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie, gdzie rozpoczął pracę 2 września 1902 roku. Uczył historii, geografii, języka polskiego oraz historii kraju rodzinnego. Egzamin nauczycielski zdał 3 czerwca 1903 roku. 24 sierpnia 1903 roku przeniesiono go do C. K. I Gimnazjum w Tarnopolu, gdzie 9 września 1903 roku uzyskał status nauczyciela rzeczywistego. W tarnopolskim gimnazjum wykładał język polski, geografię, historię powszechną oraz język niemiecki, a jako przedmiot nadobowiązkowy uczył historii kraju rodzinnego. Pełnił również funkcję zawiadowcy biblioteki nauczycielskiej. Został zatwierdzony w zawodzie nauczycielskim i uzyskał tytuł c. k. profesora od 1 lipca 1906 roku. 5 maja 1906 roku objął stanowisko pomocnika kancelaryjnego dyrektora, Maurycego Maciszewskiego, na okres dwóch lat, od 1 maja 1906 do 30 kwietnia 1908 roku, a następnie nadal pełnił tę funkcję, zostając ponownie mianowany 5 października 1910 roku na dwa lata. W zakresie wychowania fizycznego gimnazjalistów prowadził wycieczki krajoznawcze oraz przewodniczył klubowi sportowemu „Kresy”, który organizował treningi lekkoatletyczne oraz piłkarskie, a pierwsza drużyna rozgrywała mecze z zespołami z innych miast. Kierował również drużyną kolarską oraz był delegowany do komisji skautowej w Tarnopolu. Pełnił rolę kuratora kółka historycznego dla klas wyższych i był aktywnym działaczem akcji Towarzystwa Szkoły Ludowej na Podolu przed 1914 rokiem.
17 sierpnia 1913 roku został przeniesiony z C. K. I Gimnazjum w Tarnopolu do filii C. K. IV Gimnazjum we Lwowie. W sierpniu 1913 roku uzyskał VIII rangę w zawodzie. W tej filii uczył historii, geografii, był kuratorem czytelni uczniowskiej oraz kółka historycznego. Dodatkowo był profesorem w seminarium nauczycielskim przy Zakładach Naukowych Żeńskich Zofii Strzałkowskiej we Lwowie, gdzie nauczał geografii i historii, a także opiekował się kółkami historycznymi. Prowadził wycieczki, w tym z uczennicami do Włoch w dniach od 2 do 25 kwietnia 1914 roku. Podczas I wojny światowej, w roku szkolnym 1914/1915, został przydzielony z filii IV Gimnazjum do C. K. Wyższej Szkoły Realnej w Żywcu. W kolejnych latach wojny formalnie pozostawał profesorem samodzielnej filii C. K. IV Gimnazjum, a 21 lipca 1918 roku przeszedł do C. K. VI Gimnazjum we Lwowie, gdzie uczył języka polskiego, historii oraz geografii.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, 23 października 1920 roku, został mianowany członkiem komisji egzaminacyjnej dla nauczycieli szkół wydziałowych z językiem wykładowym polskim, ruskim i niemieckim we Lwowie. W latach 20. XX wieku pozostawał profesorem w filii IV Gimnazjum we Lwowie, przekształconym w IX Państwowe Gimnazjum im. Jana Kochanowskiego. Równocześnie był związany z Zakładem Naukowym Żeńskim im. Zofii Strzałkowskiej, gdzie uczył historii i geografii w gimnazjum oraz historii, geografii i nauki o Polsce współczesnej w seminarium nauczycielskim. Ostatecznie został urlopowany z posady profesora w IX Gimnazjum, aby objąć stanowisko dyrektora, które pełnił od roku szkolnego 1923/1924 do 1926/1927. W Zakładach od 1913 roku kierował kółkiem krajoznawczym, organizując wycieczki. Dodatkowo od 1 października 1926 roku w otwartym Seminarium Ochroniarsko-Gospodarczym nauczał nauki o Polsce współczesnej oraz praw i obowiązków obywatelskich. W 1926 roku w Gimnazjum Zofii Strzałkowskiej maturę zdała Stanisława Medyńska (ur. 1905 we Lwowie).
Na przełomie lat 20. i 30. nadal uczył historii i geografii w IX Gimnazjum, pełniąc funkcję kuratora kółka historycznego, a także opiekuna orkiestry oraz jednego z kierowników wycieczek naukowych.
We wrześniu 1929 roku uczestniczył z uczniami w Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu. W pierwszym kwartale 1934 roku przeszedł w stan spoczynku, kończąc swoją karierę jako profesor IX Gimnazjum.
Publikował prace z zakresu historii, uznawany był za badacza dziejów Lwowa. W 1936 roku wydał oczekiwany lokalnie przewodnik po mieście, a także był krajoznawcą, używając pseudonimów „M.” i „A.M.”. Jeszcze przed 1914 rokiem zajął się dziennikarstwem, zakładając pismo „Głos Polski” w Tarnopolu. W II RP, równolegle z pracą zawodową, był aktywnym dziennikarzem i publicystą. Był jednym z założycieli Zrzeszenia Dziennikarzy Polskich Ziem Południowo-Wschodnich we Lwowie. Publikował w „Gazecie Lwowskiej”, „Słowie Polskim”, „Kurjerze Lwowskim” (1930-1934), oraz „Dzienniku Polskim” – organie Związku Młodych Narodowców (od 1935 roku). Jesienią 1938 roku był korespondentem tego ostatniego czasopisma, a także kilku innych (m.in. „Wschód”), relacjonując wydarzenia na Zaolziu. Należał do Syndykatu Dziennikarzy Polskich we Lwowie. 16 maja 1925 roku został ponownie wybrany członkiem wydziału Towarzystwa Dziennikarzy Polskich we Lwowie. Był jednym z inicjatorów powołania i współzałożycielem Towarzystwa Ligi Polsko-Jugosłowiańskiej we Lwowie pod koniec 1922 roku, a 23 czerwca 1923 roku został członkiem wybranego komitetu Ligi Polsko-Jugosłowiańskiej, której działalność propagował.
Po wybuchu II wojny światowej i nadejściu okupacji sowieckiej, jesienią 1939 roku został aresztowany przez NKWD, a w 1940 roku zmarł w więzieniu sowieckim.
Publikacje
Ludność polska powiatu tarnopolskiego pod względem oświatowym i kulturalnym w latach 1900–1910 (w: „Przewodnik Oświatowy” nr 11 i 12 z 1910)
Powiat tarnopolski pod względem oświatowym i kulturalnym (1911)
Powiat tarnopolski pod względem oświatowym i kulturalnym. Cz. 1 (1911; także w: Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1910)
Powiat tarnopolski pod względem oświatowym i kulturalnym. Cz. II (1911; także w: Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1911)
Tarnopolskie Koło TSL (1902–1912) (w: „Przewodnik Oświatowy” nr 3, 6, 7/8 z 1912)
Ze wspomnień powstańca (1912)
Z naukowej wycieczki do Włoch (1914; w: Sprawozdanie Zakładów Naukowych Żeńskich Zofii Strzałkowskiej we Lwowie za rok szkolny 1913/14)
Społem i zgodą. Karta z powstania styczniowego (1913, współautor: Jan Napomucen Rajski)
Karol Kalita: Ze wspomnień krwawych walk (1913, opracowanie)
W półwiekową rocznicę : powstańcom i organizatorom Tarnopolszczyzny w hołdzie (1913)
Konrad Korwin Piotrowski kapitan z oddziału Dyonizego Czachowskiego (1913)
Podolanie w powstaniu styczniowym (1913)
Z teki żałobnej. Dr. Maurycy Maciszewski (w: Muzeum Z. 5 z 1917)
Rozwadowscy w Powstaniu Styczniowem (1919)
U mogił czuwa straż!.. Jednodniówka (25 VI 1922; redaktor)
Zofia Strzałkowska (1926; w: Sprawozdanie Zakładu Naukowego Żeńskiego z prawem publiczności im. Zofii Strzałkowskiej za rok szkolny 1925/6)
Kolonia wakacyjna w Ciśnie (1927; w: Sprawozdanie Zakładu Naukowego Żeńskiego z prawem publiczności im. Zofii Strzałkowskiej za rok szkolny 1926/7)
Ks. arcybiskup dr. Bolesław Twardowski 1886-1936 (1936)
Lwów opiekunem sybiraków (1936)
Lwów. Przewodnik dla zwiedzających miasto (1936)
Lwów. Ilustrowany przewodnik dla zwiedzających miasto (1937)
Ilustrowany przewodnik po Cmentarzu Łyczakowskim (1937)
Lwów. Ilustrowany przewodnik dla zwiedzających (1938)
Kościół Matki Boskiej Ostrobramskiej na Łyczakowie (1938)
Brzuchowice. Podmiejska wieś letniskowa i ośrodek sportów zimowych (1938)
Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi (1938)
Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych – Austro-Węgry (przed 1915)
Order Świętego Sawy – Królestwo Jugosławii (przed 1918)
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Alicja Puszka: Nauczyciele historii i geografii państwowych szkół średnich w Galicji w okresie autonomii (1868-1914). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1999. ISBN 83-87703-59-1.
Linki zewnętrzne
Dzieła Aleksandra Medyńskiego w bibliotece Polona
