Aleksander Matuszewicz
Aleksander Matuszewicz (urodzony 19 marca 1828 w Anoszewicach) był pułkownikiem wojsk powstańczych z 1863 roku oraz oficerem Legii Cudzoziemskiej.
Życiorys
Urodził się 19 marca 1828 roku w Anoszewicach, w powiecie mozyrskim, w guberni mińskiej, w rodzinie ziemiańskiej jako syn Feliksa i Bogumiły z Łazowskich. Posiadał wykształcenie techniczne wyższego stopnia. Pracował we Francji jako konduktor (inżynier) budowy dróg i mostów. 3 lipca 1847 roku wstąpił do Legii Cudzoziemskiej, gdzie pełnił funkcję oficera i brał udział w walkach w Algierii. Na własną prośbę został odesłany do Europy 16 maja 1848 roku, a tego samego dnia został zwolniony ze służby w legii.
Uczestniczył także w powstaniu węgierskim.
W 1854 roku dołączył do powstałego z ochotników polskich I Pułku Kozaków Sułtańskich, walcząc przeciwko Rosji podczas wojny krymskiej. Początkowo pełnił funkcję podoficera, a 23 maja 1855 roku został awansowany na stopień podporucznika.
Po wybuchu powstania styczniowego dowodził niewielkim oddziałem konnym w rejonie powiatu konińskiego. W późniejszym etapie walk służył w Kaliskiej Brygadzie Kawalerii pod dowództwem generała Taczanowskiego, osiągając stopień pułkownika jako dowódca I pułku ułanów. Po klęsce wojsk Taczanowskiego w bitwie pod Kruszyną, która miała miejsce 29 sierpnia 1863 roku, na rozkaz płk. Franciszka Kopernickiego sformował 120-osobowy oddział jazdy, z którym walczył przeciwko wojskom carskim. 11 września 1863 roku odniósł zwycięstwo w starciu z Rosjanami pod Lutomierskiem. W połowie października połączył siły z płk. Kajetanem Słupskim, tworząc formację liczącą 360 koni, która odniosła sukces pod Rudnikami 15 października 1863 roku. Tego samego dnia oddział Słupskiego i Matuszewicza został zaatakowany i rozbity przez kolumnę pościgową płk. Pisanko. Matuszewicz, wraz z częścią kawalerii, zdołał oderwać się od wroga, ale został zaskoczony atakiem oddziału majora Esmana z Sieradza pod Dobrą k/Łasku. W wyniku tej sytuacji powstańcza jazda została całkowicie rozbita, a Matuszewicz po klęsce przeżył wielkie załamanie.
Po powrocie z Francji zajął się działalnością konspiracyjną, angażując się w formowanie nowych oddziałów powstańczych w zaborze pruskim, na terenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego.
Przypisy
Bibliografia
- Tadeusz Olejnik, Powstanie Styczniowe na ziemi wieluńskiej, Muzeum Ziemi Wieluńskiej Narodowe Centrum Kultury, Wieluń 2013.
- Karol Jadczyk, Z armii sułtana pod sztandar narodowy: polscy oficerowie wojsk tureckich jako dowódcy partii partyzanckich w powstaniu styczniowym 1863–1864, „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, 15 (66)/2 (248), Muzeum Historii Polski, 2014.
