Aleksander Malinowski
Aleksander Malinowski (urodzony 27 lutego 1869 roku we wsi Łuka, w powiecie taraszczańskim guberni kijowskiej, zmarł 25 grudnia 1922 roku w Zakopanem) był polskim działaczem socjalistycznym oraz niepodległościowym, a także wydawcą źródeł i inżynierem technologicznym.
Życiorys
Był synem Antoniego (zmarłego w 1882 roku), dyrektora cukrowni oraz byłego powstańca styczniowego, i Malwiny z Grosheimów, jako jedno z ich siedmiorga dzieci. Po ukończeniu gimnazjum w Białej Cerkwi, w latach 1889–1895 studiował na wydziale mechanicznym Instytutu Technologicznego w Charkowie, gdzie w 1895 roku uzyskał dyplom inżyniera technologa. Po studiach osiedlił się w Warszawie, gdzie pracował w fabryce Vesta, a później w Kolei Nadwiślańskiej. W 1895 roku nawiązał współpracę z nielegalną Polską Partią Socjalistyczną.
W latach 1897–1898 oraz 1904-1905 był członkiem Centralnego Komitetu Robotniczego PPS. Zajmował się tzw. techniką, obejmującą przewóz i kolportaż wydawnictw. W 1899 roku przetransportował z Wilna do Łodzi tajną drukarnię Robotnika. Okresowo pełnił funkcję sekretarza Komitetu Zagranicznego PPS.
Poprzez metody ankietowe zbierał dane na temat sytuacji politycznej, strajków oraz aresztowań w Królestwie Polskim. Współpracując z Leonem Wasilewskim, opublikował dwa tomy (tom 3, obejmujący lata 1902-1904, pozostał w rękopisie). Po jego śmierci wydano fragmenty jego korespondencji oraz wspomnień.
W 1907 roku powrócił do pracy zawodowej, zakładając przedsiębiorstwo budowlane we Lwowie. Specjalizował się w budownictwie żelbetonowym i był uznawanym specjalistą w tej dziedzinie.
Po wybuchu I wojny światowej, był jednym z pierwszych żołnierzy Strzelca, którzy wymaszerowali z Krakowa do zaboru rosyjskiego. Następnie pełnił funkcję skarbnika Polskiej Organizacji Narodowej oraz był delegatem Naczelnego Komitetu Narodowego. W 1916 roku wrócił do Krakowa. Po odzyskaniu niepodległości prowadził krakowską filię firmy Malinowski i Kiełbasiński, zajmującą się budową żelbetonowych obiektów przemysłowych. Odegrał kluczową rolę w sprowadzeniu do Polski Gabriela Narutowicza, swojego osobistego przyjaciela, powierzając mu stanowisko ministra robót publicznych.
Jesienią 1922 roku u Malinowskiego odnowiła się gruźlica płuc, co skłoniło go do wyjazdu na leczenie do Zakopanego, gdzie zmarł.
Publikacje
Materiały do historii P.P.S. i ruchu rewolucyjnego w zaborze rosyjskim od r. 1893-1904, t. 1: Rok 1893-1897, przedmowa J. Piłsudski, Warszawa: Wydaw. „Życie” 1907.
Materiały do historii P.P.S. i ruchu rewolucyjnego w zaborze rosyjskim od r. 1893-1904, t. 2: Rok 1898-1901, przedmowa J. Piłsudski, Warszawa: Wydaw. „Życie” 1911.
Aleksander Malinowski 1869–1922, 1924.
Przypisy
Bibliografia, linki
Wiesław Bieńkowski, Malinowski Aleksander w: Polski Słownik Biograficzny, t. XIX, Warszawa-Kraków-Wrocław-Gdańsk 1974 s. 328-330, wersja elektroniczna IPSB
Alicja Pacholczyk, Malinowski Aleksander [w:] Słownik historyków polskich, red. Maria Prosińska-Jackl, Warszawa: Wiedza Powszechna 1994, s. 332.
Wiesław Bieńkowski, Malinowski Aleksander [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 19, Wrocław 1974, s. 328-330.
Linki zewnętrzne
Dzieła Aleksandra Malinowskiego w bibliotece Polona
