Aleksander Łukasiewicz (biolog)

Aleksander Łukasiewicz (urodzony 12 lipca 1924, zmarł 19 sierpnia 2022 w Poznaniu) był polskim naukowcem oraz profesorem nauk przyrodniczych.

Życiorys

Urodził się w Dąbrowicy koło Lublina 12 lipca 1924 roku w rodzinie rolniczej, jako syn Szymona i Katarzyny z domu Gospodarek.

Szkołę Podstawową ukończył w Płouszowicach w 1938 roku, a do 1941 roku pracował w gospodarstwie rolnym swojego ojca. W latach 1941–1945 uczęszczał do Gimnazjum Ogrodniczego w Kijanach. Egzamin dojrzałości zdał w maju 1946 roku w Lublinie, przed Komisją Weryfikacyjno-Kwalifikacyjną Kuratorium Okręgu Szkolnego Lubelskiego. Na początku studiował na Wydziale Rolnym UMCS w Lublinie (1946–1947), a następnie kontynuował naukę na Wydziale Rolniczo-Leśnym UP w Poznaniu, gdzie 9 grudnia 1949 roku uzyskał tytuł magistra inżyniera nauk rolniczych. W latach 1949–1952 studiował biologię na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym, a później na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi UP w Poznaniu, zdobywając 11 czerwca 1952 roku tytuł magistra botaniki.

W listopadzie 1960 roku obronił pracę doktorską zatytułowaną „Morfologiczno-rozwojowe typy bylin”, co zaowocowało uzyskaniem stopnia doktora nauk przyrodniczych. Habilitację uzyskał 24 kwietnia 1967 roku na podstawie pracy „Rytmika rozwojowa bylin” (część I i II). Tytuł docenta przyznano mu w lutym 1968 roku, a 9 października 1975 roku Rada Państwa nadała mu tytuł profesora nadzwyczajnego nauk przyrodniczych. Profesorem zwyczajnym został mianowany 17 września 1982 roku.

Praca zawodowa

Swą karierę zawodową rozpoczął w Państwowej Szkole Ogrodniczej w Kijanach, gdzie od 1 września 1944 do 31 sierpnia 1945 roku pracował jako instruktor sadownictwa. W trakcie studiów na Uniwersytecie MCS w Lublinie był zastępcą młodszego asystenta (od 1 września 1945 do 31 sierpnia 1946). Po ukończeniu studiów ogrodniczych na Wydziale Rolniczo-Leśnym UP, przez krótki czas uczył biologii w Ośrodku Szkolnym TPD w Poznaniu (od 1 listopada 1949 do 1 marca 1950), a następnie pełnił funkcję kierownika sekcji ogrodniczej w Okręgowym Zarządzie Poznań-Wschód (od 1 lutego 1950 do 30 kwietnia 1951). Od 15 kwietnia do 31 października 1951 roku był starszym asystentem w Katedrze Roślin Ozdobnych na Wydziale Rolniczo-Leśnym UP. Z dniem 1 listopada 1951 roku rozpoczął pracę w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Poznańskiego jako asystent naukowo-techniczny (do 1 sierpnia 1954), starszy asystent (od 1 sierpnia 1954 do 1 stycznia 1955) oraz adiunkt (od 1 stycznia 1955 do 1 kwietnia 1968). 1 kwietnia 1968 roku objął stanowisko kierownika Ogrodu Botanicznego UAM, a od 1 września 1982 roku był jego dyrektorem, pełniąc tę funkcję do 30 września 2000 roku. Jako Pełnomocnik Rektora UAM ds. Ogrodu Botanicznego pracował od 1 kwietnia 1974 do 31 sierpnia 1987 roku.

Na emeryturę przeszedł 1 października 1994 roku, jednak kontynuował pracę na pół etatu jako dyrektor Ogrodu Botanicznego UAM aż do 30 września 2000 roku. Od 2 października 2000 do 1 września 2003 roku był zatrudniony jako profesor zwyczajny UAM na pół etatu, a od 1 października 2004 roku do 2007 roku corocznie pracował w niepełnym wymiarze godzin.

Członkostwa

Od 1956 roku był członkiem Poznańskiego Oddziału „Polskiego Towarzystwa Botanicznego”, a w latach 1967–1972 pełnił funkcję członka Zarządu tego stowarzyszenia. Od 1962 roku był także członkiem Komisji Biologicznej „Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk”. Ponadto, w latach 1966–1980 był członkiem i rzeczoznawcą „Stowarzyszenia Naukowego Inżynierów i Techników Ogrodnictwa”. W latach 1972–1974 pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego „Poznańskiego Komitetu Ochrony Środowiska” oraz przewodniczącego Komisji ds. Ochrony Zieleni w tym Komitecie. Od 1973 do 1996 roku był przewodniczącym Komisji (Rady) Ogrodów Botanicznych i Arboretów przy Komitecie Botaniki PAN. Od lutego 1975 roku był członkiem Rady Naukowej Ogrodu Botanicznego w Powsinie oraz przewodniczącym Komisji Przestrzennego Zagospodarowania tego ogrodu. Należał także do Rady Naukowej Instytutu Dendrologii PAN w Kórniku, Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Wrocławskiego, Ogrodu Botanicznego UMCS oraz Ogrodu Botanicznego w Łodzi. Był członkiem Rady Naukowej Ogrodu Botanicznego UAM w Poznaniu od 1 października 1981 roku. W latach 1985–1987 był również członkiem Rady Redakcyjnej Sekcji Dendrologicznej PTB oraz Rady Redakcyjnej publikacji Arboretum Kórnickiego. Ponadto, od 1981 do 1985 roku brał udział w zespole koordynującym problem międzyresortowy w Instytucie Dendrologii PAN. Regularnie konsultował różne instytucje w kraju w zakresie ogrodów botanicznych i palmiarni, opracowując dla nich programy założeń botanicznych. Był także ekspertem w dziedzinie przestrzennego i jakościowego rozwoju zieleni miejskiej.

Staż i zjazdy naukowe

W 1963 roku uczestniczył w stażu naukowym w NRD, a w 1969 roku w Czechosłowacji. Brał aktywny udział w międzynarodowych zjazdach naukowych, gdzie wygłaszał referaty problemowe, m.in. w Halle (1973), Moskwie i Leningradzie (1975), Budapeszcie (1976), Lipsku (1977), Pradze (1977), Libercu (1978), Sofii (1978), Berlinie (1979), Dreźnie i Lipsku (1979), Koszycach (1979), Mühlhausen (1981), Tbilisi (1982), Wernigerode (1982), Dreźnie i Tharandtcie (1983), Nitrze (1983), Próchonicach (1985), Pradze (1985), Nitrze (1989), Brnie (1990) oraz na Ukrainie w Parku Dendrologicznym „Zofijówce” (1996).

Odznaczenia i nagrody

Otrzymał szereg państwowych medali i odznaczeń:

Złoty Krzyż Zasługi – 19 września 1974,
Medal Komisji Edukacji Narodowej – 14 października 1975,
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 15 września 1977,
Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL” – 3 września 1986,
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 16 czerwca 1994,
Medal „Za zasługi dla Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza” – 2 października 1995,
liczne nagrody Rektora UAM za działalność naukowo-badawczą i dydaktyczną oraz za pracę na rzecz Uniwersytetu – w latach 1971–2003,
medal ‘Palmae Universitatis Studiorum Posnaniensis’ nr 6 – 24 czerwca 2002 roku.

Otrzymał także regionalne i okolicznościowe odznaczenia, w tym:

Odznakę Honorową Miasta Poznania – 25 kwietnia 1969,
Odznakę Honorową „Za Zasługi w Rozwoju Województwa Poznańskiego” – 27 września 1974,
Medal z okazji 50-lecia Ogrodu Botanicznego UAM w Poznaniu – 15 września 1975,
Indywidualną nagrodę naukową Przewodniczącego Wojewódzkiej Rady Narodowej – 1976,
odznakę „Za zasługi dla Województwa Kaliskiego” – 24 kwietnia 1979,
Medal Pamiątkowy Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Pancernych im. Stefana Czarneckiego w Poznaniu, leg. nr 34/1979,
Nagrodę Wojewody Poznańskiego „Za osiągnięcia w dziedzinie nauki i techniki” – 1982,
Medal 40-lecia Polski Ludowej – 22 lipca 1984,
XV-lecie Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Jana Kochanowskiego w Kielcach – 1984,
Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” – 19 września 1985,
medal „Honorowy Opiekun Zespołów Parkowych Muzeum Narodowego w Warszawie”,
medal „30-lat Odkrycia Złóż Miedzi 1957-”,
Nagrodę II stopnia w konkursie „Najlepszy użytkownik obiektu zabytkowego za lata 1993/1994” nadaną przez Ministerstwo Kultury i Sztuki – 6 kwietnia 1995,
medal z okazji 75-lecia Ogrodu Botanicznego UAM w Poznaniu – 7 września 2000.

W latach 1964–1970 był laureatem nagród Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego za osiągnięcia organizacyjno-dydaktyczne. Otrzymał stypendium habilitacyjne w okresie od 1 października 1963 do 3 kwietnia 1965. W 2008 roku otrzymał medal Pamiątkowy „Naturae Tutela Res Necessaria Hominum Pro Regionalibus Et Urbanis Studiis” za całokształt działalności zawodowo-twórczej, innowacyjnej i rewitalizacyjnej, w orientacji użyteczności publicznej i zdrowej egzystencji, Poznań 27 XII 2008, dokument nr „Jubileum.