Aleksander Litwinowicz, znany również jako „Władysław”, urodził się 15 lutego?/27 lutego 1879 roku w Petersburgu, zmarł 14 stycznia 1948 roku w Szczecinie. Był inżynierem mechanikiem, generałem brygady Wojska Polskiego oraz kawalerem Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
W 1897 roku ukończył gimnazjum filologiczne w Petersburgu, a następnie w 1904 roku Wydział Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej. Był aktywnym członkiem Związku Walki Czynnej oraz Związku Strzeleckiego od 1910 roku. Od 1 sierpnia 1914 roku służył w Legionach Polskich jako intendent 1 Kompanii Kadrowej, a później w 1 pułku piechoty. Po odmowie złożenia przysięgi, włączył się w działalność Polskiej Organizacji Wojskowej w Galicji. Od października 1916 do sierpnia 1917 roku pełnił funkcję zastępcy szefa intendentury w Polskim Korpusie Posiłkowym.
W okresie od listopada 1918 do czerwca 1919 roku walczył w obronie Lwowa, a następnie objął stanowisko szefa służby intendentury w Dowództwie „Wschód”. 3 czerwca 1919 roku został przeniesiony do Departamentu Gospodarczego Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie, gdzie pracował jako pomocnik szefa departamentu. Od listopada 1919 do lipca 1923 roku był szefem Departamentu Intendentury MSWojsk. 20 września 1920 roku otrzymał stopień pułkownika z datą starszeństwa 1 kwietnia 1920 w Korpusie Intendentów.
14 marca 1920 roku objął stanowisko pierwszego prezesa Wojskowego Klubu Sportowego „Legia”. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu pułkownika z datą starszeństwa 1 czerwca 1919 oraz 1. lokatą w korpusie oficerów intendentów. 17 maja 1922 roku odznaczono go wojskowym orderem „Virtuti Militari” V klasy.
Od lipca 1923 roku przeszedł do Rezerwy Oficerów Sztabowych Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie. 1 marca 1924 roku został przydzielony do Departamentu Intendentury MSWojsk z pozostawieniem w dyspozycji Ministra Spraw Wojskowych. 31 marca 1924 roku, na wniosek Ministra Spraw Wojskowych, generała dyw. Władysława Sikorskiego, Prezydent RP Stanisław Wojciechowski awansował go na stopień generała brygady z datą starszeństwa 1 lipca 1923 oraz 7. lokatą w korpusie generałów. W sierpniu tego samego roku objął stanowisko szefa Departamentu Przemysłu Wojennego MSWojsk. W listopadzie 1924 roku był jednym z oficerów, którzy złożyli dymisję w ramach tzw. strajku generałów. 15 lipca 1927 roku został dowódcą Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie, a w październiku 1935 roku dowódcą Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie. W styczniu 1936 roku otrzymał tytuł honorowego obywatela Grodna. Opuszczając stanowisko dowódcy OK VI, generał w trakcie uroczystości pożegnalnej powiedział: „Wyjeżdżam z gorącą pamięcią o Lwowie i z dalszym nastawieniem na Lwów”. Od 14 lipca 1936 do 18 września 1939 roku pełnił funkcję II wiceministra spraw wojskowych – szefa Administracji Armii.
W 1936 roku został przewodniczącym zarządu głównego Towarzystwa Badania Historii Obrony Lwowa oraz Województw Południowo-Wschodnich. W 1937 roku był protektorem honorowym klubu sportowego LKS Pogoń Lwów, a w 1939 roku przewodniczył Kołu Lwowian i Przyjaciół Lwowa Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich.
17 września 1939 roku przekroczył granicę polsko-rumuńską, gdzie został internowany. Do końca wojny przebywał w obozie w Băile Herculane. W 1946 roku powrócił do Polski i osiedlił się w Szczecinie, gdzie pracował jako kierownik Biura Pełnomocnika Rządu ds. Odbudowy Portów. Został pochowany na cmentarzu Centralnym w Szczecinie (kwatera 2B-7-8).
Był trzykrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była Leonia, której nazwisko nie jest znane, z którą się rozwiódł. W 1919 roku ożenił się z Gabrielą z Kościów, z którą miał jedną córkę. Po przejściu na kalwinizm, rozwiódł się po raz drugi i ożenił z Olgą Gąssowską.
Awanse
porucznik – 9 października 1914
kapitan – 1 kwietnia 1916
major – 23 listopada 1918
podpułkownik – 1 listopada 1919
pułkownik – 20 września 1920, zatwierdzony ze starszeństwem z dniem 1 kwietnia 1920 w Korpusie Intendentów, 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 oraz 1. lokatą w korpusie oficerów intendentów
generał brygady – 31 marca 1924, ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 oraz 7. lokatą w korpusie generałów
Ordery i odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 7489 (17 maja 1922)
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (3 maja 1928)
Krzyż Niepodległości (9 stycznia 1932)
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1922)
Krzyż Walecznych
Złoty Krzyż Zasługi (17 marca 1930)
Odznaka Pamiątkowa „Pierwszej Kadrowej”
Order Krzyża Orła II klasy (Estonia, 1935)
Komandor Orderu św. Sawy (Jugosławia, 1927)
Komandor Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia, 1931)
Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja, 1922)
Upamiętnienie
28 czerwca 2018 roku, sekretarz stanu Tomasz Zdzikot, działając z upoważnienia ministra obrony narodowej Mariusza Błaszczaka, nadał 15 Wojskowemu Oddziałowi Gospodarczemu w Szczecinie imię generała brygady Aleksandra Litwinowicza.
Przypisy
Bibliografia
Łódź w Ilustracji Nr 39 z 26 września 1937 roku, s. 1 (fotoreportaż z otwarcia Szpitala Okręgowego Nr IV w Łodzi).
Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.
Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.
Henryk Piotr Kosk: Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny. T. 1 A–Ł. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-87103-55-1.
Ewelina Ziomek. Działalność generała brygady Aleksandra Litwinowicza w okresie sprawowania funkcji II wiceministra spraw wojskowych w latach 1936–1939. „Przegląd Zachodniopomorski”. 2, 2014. Szczecin. ISSN 0552-4245.
Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej. Ministerstwo Obrony Narodowej, 2018. (pol.).
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
