Aleksander Adam Łempicki
Aleksander Adam Łempicki (urodzony 26 stycznia 1922 roku w Warszawie, zmarły 23 grudnia 2007 roku w Brookline, Massachusetts, USA) był fizykiem oraz patriotą. Od 1955 roku mieszkał w Stanach Zjednoczonych, gdzie pełnił funkcję profesora na Boston University. Później założył własne laboratorium doświadczalne Alem Associates, w którym w latach 1999–2007 pracowało wielu studentów z Uniwersytetu Toruńskiego, realizując swoje prace doktorskie.
Życiorys
Jego ojciec, Dominik Łempicki, był przemysłowcem i kawalerem maltańskim, odznaczonym Orderem Virtuti Militari, który zginął podczas oblężenia Warszawy 25 września 1939 roku. Matka, Janina Czaplicka, zmarła w Stanach Zjednoczonych. Miał również młodszą siostrę, Dorotę Łempicką, która zginęła w powstaniu warszawskim jako sanitariuszka w batalionie Zośka.
W latach 1934–1939 uczęszczał do Gimnazjum i Liceum im. Sułkowskich w Rydzynie, gdzie profesor Arkadiusz Piekara zainspirował go do podjęcia kariery w dziedzinie fizyki. Już w Rydzynie prowadził poważne eksperymenty, w tym badania nad promieniowaniem kosmicznym. Maturę zdał na tajnych kompletach w Warszawie w 1940 roku.
W 1940 roku wstąpił do konspiracji w ramach ZWZ, zajmując się roznoszeniem tajnej prasy. Następnie wyjechał do majątku kuzyna w Kieleckiem, gdzie studiował podręczniki z zakresu fizyki. W latach 1943–1944 aktywnie uczestniczył w walkach Armii Krajowej w Górach Świętokrzyskich, w oddziałach dowodzonych przez Jana Piwnika (ps. Ponury) i Eugeniusza Kaszyńskiego (ps. Nurt). Pełnił funkcję łącznika pomiędzy dowództwem a poszczególnymi oddziałami oraz dowodził grupą, która wytropiła sprawcę masakry 19 osób w Zbydnowie.
Po wejściu wojsk sowieckich do środkowej Polski, w marcu 1945 roku, został aresztowany przez funkcjonariusza UB w Ostrowcu Świętokrzyskim. Wykorzystując okazję, gdy był prowadzony z innymi więźniami na roboty przy torach kolejowych, uciekł. Dotarł do Krakowa, gdzie prof. Piekara ukrył go w swoim mieszkaniu. Po uzyskaniu nowych dokumentów przedostał się przez Czechosłowację do 3 Armii amerykańskiej w Pilźnie. W lipcu 1945 roku udał się do Włoch, gdzie wstąpił do 2 Korpusu Polskiego. Zorganizował transport rodzin oficerów Korpusu z Polski do Włoch, a nawet sam wrócił do Polski, aby przeprowadzić żonę jednego z oficerów z Częstochowy do Ankony. Następnie zapisał się na uniwersytet w Rzymie, jednak na jesieni 1946 roku Drugi Korpus został przeniesiony do Anglii w celu demobilizacji.
Nie znając języka angielskiego, Łempicki zaczął codziennie uczyć się 25 słów i zwrotów wybranych z gazet. Dzięki temu zdobył umiejętności językowe, które pozwoliły mu na podjęcie studiów na Imperial College of Science and Technology w Londynie. Jednocześnie pracował w laboratoriach badawczych EMI, które wówczas rozwijały telewizję kolorową. W 1949 roku uzyskał dyplom Bachelor of Science, a w 1952 roku dyplom Master of Science.
Łempicki dążył do wyjazdu do USA. Firma Sylvania Electric w Bayside na Long Island, w pobliżu Nowego Jorku, zaoferowała mu pracę na podstawie jego opublikowanych referatów. Jednak amerykańska ambasada w Londynie początkowo odmówiła mu wizy, podejrzewając, że jest komunistą. Otrzymał jednak listy popierające jego starania od generała Andersa oraz innych znanych osobistości, co pozwoliło mu na uzyskanie wizy. W 1955 roku przyjechał do Nowego Jorku z żoną Niną Weiss i szybko zorganizował swoje nowe życie zawodowe. W 1960 roku krótko wrócił do Londynu, aby obronić rozprawę doktorską i uzyskać tytuł Doctor of Science.
W Sylvania (później przekształconej w GTE) rozwijał intensywną działalność naukową w obszarze elektroluminescencji oraz zastosowania fosforów w telewizji kolorowej, a wczesnych latach 60. pracował z laserami. Był współodkrywcą lasera cieczowego. W latach 1964–1972 pełnił funkcję szefa najpierw Grupy Fizyki Kwantowej, a potem Laboratorium ElektronOptyki.
W 1983 roku objął stanowisko profesora badań na Boston University. W 1989 roku założył własną firmę badawczą ALEM Associates, zajmującą się praktycznym zastosowaniem wyników swoich badań. W 2000 roku opuścił uniwersytet, aby w pełni poświęcić się tej pracy, szczególnie w zakresie tworzenia nowych materiałów ceramicznych, w tym zastosowań w tomografii komputerowej.
Od 1980 roku nawiązał bliską współpracę z profesorem Piekarą w Polsce oraz rozpoczął współpracę z Uniwersytetem Toruńskim, przyjmując studentów do pracy w swoim laboratorium.
Dr Łempicki był autorem lub współautorem ponad 180 opublikowanych referatów oraz 20 patentów. Był członkiem American Physical Society oraz American Optical Society.
Przypisy
Bibliografia
- Książka „Gimnazjum i Liceum im. Sułkowskich w Rydzynie 1928–1939 – Wychowawcy i Wychowankowie” – Jan Bohdan Glinski, Warszawa 2005 (strony 172–173).
- Film „Alexander Lempicki” produkcji Videofilm, Brooklyn, NY (T.Jagninski) – 2005
