Aleksander Landsberg (właśc. Abram Lejb, ur. 15 stycznia 1859 w Warszawie, zm. 1 maja 1928 w Tomaszowie Mazowieckim) był przemysłowcem oraz działaczem społecznym.
Rodzina
Był synem Mendla Landsberga, warszawskiego kupca, oraz Łaji z domu Lejbke (Lewek). Miał przynajmniej dwóch braci, którzy również zostali fabrykantami w Tomaszowie Mazowieckim i Łodzi: Hilarego (Hilela, 1843–1898) oraz Leopolda (Libera, 1861–1935). Poślubił bratanicę, Eleonorę [Leę, Łaję] Landsberg (1862–1942), córkę swojego brata Hilarego. Z tego związku miał siedmioro dzieci: Helenę Merzową (1884-1968), żonę Alfreda Merza (od 1906); Julię Tofflerową (ur. 1887); Władysława (1888–1941), prawnika i przemysłowca; Marcelego (1890–1951), lekarza specjalizującego się w chorobach zakaźnych i wewnętrznych, profesora Akademii Medycznej w Łodzi; Wandę Cichocką (1894–1978, matkę Joanny Kulmowej); Janinę Hirszbergową (ur. 1895) oraz Henrykę Stefańską (1900–1990), żonę tomaszowianina Henryka Steinmana-Kamińskiego (1900–1924).
Edukacja
Jako chłopiec odbył dwuletnią praktykę w Tomaszowie Rawskim w fabryce sukna swojego starszego brata Hilarego (Hilela). Brak jest szczegółowych informacji na temat dalszej edukacji Aleksandra Landsberga. Wiadomo tylko, że dwukrotnie wyjeżdżał do Anglii „na studia fachowe i ogólne”. Po powrocie na stałe do kraju przywiózł do Tomaszowa krosna mechaniczne.
Działalność
Po zgonie brata Hilarego oraz przekształceniu firmy w towarzystwo akcyjne, Aleksander Landsberg objął stanowisko dyrektora zarządzającego oraz wiceprezesa, a później prezesem Spółki Akcyjnej Fabryk Sukna „H. Landsberg”. W 1910 roku był współzałożycielem Towarzystwa Akcyjnego Tomaszowskiej Fabryki Sztucznego Jedwabiu.
Funkcje społeczne
Pełnił funkcję prezesa zarządu Zgromadzenia Kupców w Tomaszowie oraz prezesa Gminy Żydowskiej. W 1903 roku znacząco przyczynił się do powstania w mieście Siedmioklasowej Szkoły Handlowej (obecnie I LO w Tomaszowie Mazowieckim) i był członkiem jej Rady Opiekuńczej. W jego domu przy ul. Gustownej (obecnie ul. Konstytucji 3 Maja 46) przed I wojną światową odbywały się koncerty Artura Rubinsteina. Podczas I wojny światowej pełnił w magistracie rolę ławnika, zajmując się szpitalami oraz później prowiantownią. Był także członkiem honorowym Tomaszowskiej Ochotniczej Straży Ogniowej.
Pochówek
Zmarł w Tomaszowie Mazowieckim i został pochowany z honorami na lokalnym cmentarzu żydowskim.
Przypisy
Bibliografia
Tadeusz Kawka, Szkoła, która przeszła do historii. Encyklopedyczny słownik znanych absolwentów, nauczycieli i rodziców uczniów I Liceum Ogólnokształcącego w Tomaszowie Mazowieckim 1901–2001, Tomaszów Mazowiecki 2001, s. 305 (fot.).
Jan Pampuch, Fortepian Rubinsteina, „TIT” 2002 nr 42 s. 6.
Jerzy Wojniłowicz, Landsberg Aleksander (Abram Lejb), TSB V, Tomaszów Mazowiecki 2003, s. 22–23 (biogram).
Jerzy Wojniłowicz, Landsberg Aleksander (Abram Lejb), [w:] Krzysztof Tomasz Witczak, Słownik biograficzny Żydów tomaszowskich, Łódź–Tomaszów Mazowiecki 2010: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 143–144 (fot., biogram).
