Aleksander Ładnowski herbu Ślepowron (ur. 1815 w Lublinie, zm. 5 listopada 1891 w Krakowie) był polskim aktorem komicznym, dramaturgiem oraz reżyserem teatralnym.
Aleksander Ładnowski uczestniczył w wielu grupach teatralnych działających w XIX wieku na terenie Królestwa Polskiego oraz Galicji. W latach 1842-1850 występował na scenach krakowskich. W 1851 roku objął stanowisko reżysera w Teatrze Borkowskiego w Stanisławowie, a w 1856 zagrał w Wiedniu jako członek zespołu teatralnego Juliusza Pfeiffera. Następnie, w latach 1857-1865, ponownie występował w Galicji, w miastach takich jak Tarnów, Nowy Sącz, Rzeszów oraz Czerniowce. W 1865 roku założył własną grupę teatralną, a później osiedlił się na stałe w Krakowie, gdzie grał w Teatrze Miejskim pod kierunkiem m.in. Adama Skorupki oraz Stanisława Koźmiana.
Oprócz aktorstwa i reżyserii, Aleksander Ładnowski zajmował się także dramatopisarstwem. Tworzył głównie utwory o charakterze komicznym (krotochwile). Mimo niezbyt wysokiego poziomu literackiego, zdobyły one popularność, dzięki znakomitej grze aktorów, takich jak Helena Modrzejewska czy Józef Dams. Dodatkowo podejmował tematy historyczne.
Aleksander Ładnowski był żonaty z aktorką Rosalie Brzozowską. Jego syn, Bolesław Ładnowski, również był aktorem oraz reżyserem w teatrach w Krakowie, Warszawie i Lwowie, a córka, Aleksandra Rakiewicz, także prowadziła działalność aktorską. Po jego śmierci, został pochowany na krakowskim cmentarzu Rakowickim.
Wybrane utwory
- Komedja pod tytułem Żiwy i umarły, czyli Powstanie na Kuszer albo Psy wilka pożarły lub Tajfel Lorbe Fuszer
- Stach i Zośka. Komedjo-opera w 1 akcie
- Lokaj za pana. Monodram w 1 akcie ze śpiewami i tańcami
- Wesele na Prądniku. Obrazek ludowy w 2 odsłonach ze śpiewami i tańcami
- Eudoxja Czartoryjska. Księżniczka na Klewaniu, czyli Tatarzy na Podolu. Powieść historyczna udramatyzowana wierszem w 6 obrazach
- Wiesław. Dramat historyczny w 5 aktach
- Barbara Rusinowska, czyli Zbójcy Gór Święto-Krzyzkich. Dramat historyczny w 5 aktach
- Zosia druhna. Monodram w 1 akcie ze śpiewami
- Sukcessja. Krotochwila w jednym akcie
Przypisy
Bibliografia
Ładnowski, Aleksander (1815-1891). www.biographien.ac.at. [dostęp 2015-05-06]. (niem.).
Aleksander Ładnowski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy) [dostęp 2021-04-11].
Linki zewnętrzne
Dzieła Aleksandra Ładnowskiego w bibliotece Polona
