Aleksander Kułakowski
Aleksander Kułakowski, znany także jako Piotr Stefaniak oraz Aleksander Szostakiewicz (ur. 24 lutego?/8 marca 1916 w Połykowiczach koło Mohylewa, zm. 13 grudnia 1944 w Lublinie) był kapitanem artylerii Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych oraz Armii Krajowej. Pełnił również funkcję podporucznika w ludowym Wojsku Polskim, a także był cichociemnym. Otrzymał Order Virtuti Militari.
Życiorys
Aleksander ukończył Gimnazjum Państwowe im. Henryka Sienkiewicza w Starym Koniecpolu, gdzie zdał maturę w 1934 roku. Przez rok pracował jako korektor w Gazecie Tygodniowej, piśmie diecezji kieleckiej. Następnie rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim od 25 września 1935 roku, a kontynuował ją w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu od 14 września 1936 do 1938 roku. W 1938 roku został przydzielony do 15 Wielkopolskiego pułku artylerii lekkiej.
W wrześniu 1939 roku służył w Ośrodku Zapasowym 15 Wielkopolskiego pułku artylerii lekkiej w Skierniewicach. Po 17 września przeszedł z oddziałem z Dubienki nad Bugiem do Hrubieszowa, a następnie do Zamościa. 22 września brał udział w ciężkich walkach z Niemcami, walcząc z 1 baterią 41 Rezerwowej Dywizji Piechoty w pobliżu Rachania. 24 września został wzięty do niewoli przez wojska radzieckie, z której dwukrotnie uciekł, docierając do Krasnegostawu. 30 stycznia 1940 roku przekroczył granicę polsko-węgierską, gdzie został internowany. W maju 1940 roku dotarł do Francji, gdzie został skierowany do Rezerwowego Obozu Wyszkolenia Oficerów w Camp de Carpiagne. W czerwcu 1940 roku udało mu się przedostać do Wielkiej Brytanii, gdzie przydzielono go do 5 Brygady Kadrowej Strzelców, a następnie do 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej.
Po przeszkoleniu w zakresie dywersji, 28 listopada 1941 roku złożył przysięgę w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza. Zrzut przeprowadzono w nocy z 30 na 31 marca 1942 roku w okolicach Postolisk w ramach operacji „Legging”, dowodzonej przez por. naw. Mariusza Wodzickiego. Kułakowski otrzymał przydział do Odcinka I Wachlarza jako dowódca patrolu dywersyjnego. Operował głównie w rejonie Lwowa, Tarnopola, Płoskirowa, Żmerynki i Winnicy. Po rozwiązaniu Wachlarza, od marca 1943 roku walczył w Oddziale Dyspozycyjnym (kryptonim „Jesiotr”) Kedywu Okręgu Lwów AK, a w grudniu 1943 roku przeniesiono go do Kedywu Okręgu Tarnopol AK.
Po zajęciu Tarnopola przez Armię Czerwoną w kwietniu 1944 roku, wstąpił do Ludowego Wojska Polskiego, gdzie przeszedł szlak bojowy Sumy–Klewań–Puławy–Warka–Praga jako dowódca 11 plutonu artylerii 3 Brygady Artylerii Haubic, ponownie w stopniu podporucznika.
Otrzymał ostrzeżenie o planowanych aresztowaniach w swoim pułku, 20 października 1944 roku zdezerterował i uciekł do Lublina. 28 października 1944 roku został aresztowany przez NKWD. Po brutalnym śledztwie, Wojskowy Sąd Garnizonowy w Lublinie skazał go na karę śmierci 29 listopada 1944 roku. Wyrok został zatwierdzony przez generała Karola Świerczewskiego 6 grudnia 1944 roku. Aleksander Kułakowski został stracony 13 grudnia 1944 roku na Zamku Lubelskim.
Awanse
- podporucznik – 15 października 1938
- porucznik (w ODNW) – 28 listopada 1941 oraz ponownie (w AK) 11 listopada 1943
- kapitan (w AK) – początek 1944
- podporucznik (w LWP) – kwiecień 1944
Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari.
Życie rodzinne
Aleksander był synem Stefana, nauczyciela i kierownika szkoły, oraz Teodory z Jurgiełłów. Ożenił się z Ireną.
Upamiętnienie
W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie w 1980 roku odsłonięto tablicę Pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych – spadochroniarzy z Anglii i Włoch, którzy polegli za niepodległość Polski. Wśród 110 wymienionych cichociemnych znalazł się Aleksander Kułakowski.
2 czerwca 2007 roku na placu przed kościołem w Postoliskach odsłonięto i poświęcono tablicę oraz obelisk upamiętniające skok cichociemnych w tej okolicy. Na tablicy umieszczono napis: „W tym rejonie nocą 30/31 marca 1942 r. nastąpił poza rejonem oczekującej placówki odbiorczej „Błoto” zrzut broni oraz cichociemnych z ekipy „GOTURA” w składzie: płk Józef Spychalski „GRUDZIEŃ”, por. Stanisław Gilowski „GOTUR”, por. Wiesław Ipohorski Lenkiewicz „ZAGRODA”, por. Aleksander Kułakowski „RYWAL”, por. Janusz Zalewski „CHINEK”, st. uł. Stanisław Zaborowski „GRZEGORZ”. Zrzut w operacji „BEŁT” wykonała polska załoga HALIFAX L-9 „W” z 138 dywizjonu RAF w składzie: pil. Jan Pieniążek, Mariusz Wodzicki, Stanisław Kłosowski, Ignacy Bator, Rudolf Mol, Tadeusz Madejski, Czesław Kozłowski, Zdzisław Nowiński. Chwała i Cześć Bohaterom Operacji. Postoliska 31.03.2007 r.”.
Przypisy
Bibliografia
Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 2. Rzeszów: Wydawnictwo „Abres”, 1996, s. 89–91. ISBN 83-902499-5-2.
Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 350. ISBN 83-211-0537-8.
Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 60.
Jacek Janiec (oprac.). Biogram cichociemnego Aleksandra Kułakowskiego. „Wewnętrzny Biuletyn Informacyjny Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej – Środowisko Żołnierzy Armii Krajowej Obszaru Lwowskiego im. „Orląt Lwowskich” w Krakowie”. 12, marzec 2013. Kraków. brak numeru strony.
Cezary Chlebowski: „Wachlarz” : monografia wydzielonej organizacji dywersyjnej Armii Krajowej : wrzesień 1941 – marzec 1943. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1983, s. 273–276. ISBN 83-211-0419-3.
Linki zewnętrzne
biogram na stronie elitadywersji.org – kompendium wiedzy o 316 cichociemnych spadochroniarzach Armii Krajowej.
