Aleksander Kraushar, znany również jako Alkar (urodzony 17 stycznia 1843 w Warszawie, zmarł 11 grudnia 1931 tamże) był polskim adwokatem, historykiem, publicystą, poetą oraz działaczem kulturalno-oświatowym, a także członkiem Towarzystwa Historycznego we Lwowie.
Życiorys
Urodził się w zasymilowanej rodzinie żydowskiej jako syn Hermana Kraushara (zm. 1902) i Idalii z domu Apt (zm. 1845). Studiował prawo w Szkole Głównej, gdzie ukończył naukę w 1867 roku. Po wybuchu powstania styczniowego angażował się w działalność tajnej prasy, redagując dział Wiadomości z pola bitwy w półurzędowym organie Rządu Narodowego Niepodległość, a także prowadząc tajne czasopismo Prawda. Po zakończeniu studiów rozpoczął praktykę adwokacką i równocześnie badał archiwa krajowe oraz zagraniczne, publikując liczne prace źródłowe dotyczące historii Polski, w tym historię Żydów w Polsce oraz biografie wielu postaci historycznych i prace o Warszawie. W sumie opublikował setki prac naukowych, z których ponad sto dotyczyło Warszawy. Był jednym z założycieli Towarzystwa Miłośników Historii.
W 1881 roku był jednym z czterdziestu pięciu członków założycieli Kasy im. Józefa Mianowskiego – Fundacji Popierania Nauki w Warszawie.
W 1885 roku ożenił się z Jadwigą Bersohn (1853-1912), córką Mathiasa Bersohna. Ich dom stał się istotnym ośrodkiem życia intelektualnego Warszawy. Mieli córkę, Zuzannę Rabska, która wyszła za Władysława Rabskiego.
Opowiadał się za asymilacją Żydów. Był członkiem komitetu budującego synagogę na Tłomackiem. W 1903 roku wraz z żoną przeszedł na katolicyzm.
5 sierpnia 1921 roku został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 51-1-28).
Twórczość
W swoich pierwszych wierszach poruszał temat nędzy żydowskiej. W 1862 roku opublikował tomik Listki, w którym znalazł się wiersz pt. Handel! Handel!:
W swojej twórczości historyczno-publicystycznej koncentrował się głównie na okresie 1800–1830, obejmując również wcześniejsze epoki oraz czasy mu współczesne. Jego najważniejsze dzieło to monografia Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk 1800–1832, wydana w ośmiu tomach ze skorowidzem w latach 1900–1911.
Niektóre prace
- Czary na dworze Batorego
- Książę Repnin i Polska w pierwszem czteroleciu panowania Stanisawa Augusta, 1764-1768
- Neo-cyganerya warszawska: wspomnienia o ludziach i rzeczach literackich z niedawnej przeszłości, 1780-1880
- Strofy (Kraków 1890)
- Drobiazgi historyczne (t. 1-2 1891-92)
- Frank i frankiści polscy 1726-1816. Monografia historyczna osnuta na źródłach archiwalnych i rękopiśmiennych, 1895
- Bourboni na wygnaniu w Mitawie i Warszawie. Szkic historyczny 1798-1805, 1899
- Obrazy i wizerunki historyczne (1906)
- Okruchy przeszłości (1913)
- Miscellanea Historyczne (1-73 1903-20)
- Kartki z pamiętnika Alkara (t. 1-2 1910-13)
- Salony i zebrania literackie warszawskie na schyłku w. XVIII i w ubiegłym stuleciu (1916)
- tzw. drugi pamiętnik J. Kilińskiego
- pamiętnik Niemcewicza z lat Księstwa Warszawskiego
- dziennik podróży F. K. Bohusza (mylnie przypisany St. Staszicowi)
- Sprawy krzyżackie w Polsce, według dyplomatów archiwalnych: 1226-1421, Wyd. Gebethner i Wolff, Warszawa 1911.
Przypisy
Bibliografia
Jan Jagielski, Przewodnik po cmentarzu żydowskim w Warszawie przy ul. Okopowej 49/51, Zesz. 1, Kwatery przy Alei Głównej, Wyd. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Społeczny Komitet Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce, Warszawa 1996, s. 40-41.
Linki zewnętrzne
Iwona Opoczyńska, „Wolno ci Izraelu nazwać człowiekiem”, www.zwoje-scrolls.com
Publikacje prof. Kraushara dostępne w zasobach Federacji Bibliotek Cyfrowych
Zdigitalizowane prace A. Kraushara w serwisie www.archive.org
Książki Aleksandra Kraushara dostępne na serwisie polona.pl
