Aleksander Kraśniański (urodzony 5 maja 1900 w Łodzi, zmarły 7 stycznia 1929 w Zakopanem) był polskim poetą oraz dziennikarzem.
Młodość i studia
Był dzieckiem Adama, komiwojażera z Winnicy na Podolu, oraz Adeli Hazins. W młodym wieku stracił ojca i dorastał pod opieką matki oraz siostry, Marii Sztyllerowej, która uczyła w Szkole Powszechnej nr 115 w Łodzi.
Uczył się w Gimnazjum Zgromadzenia Kupców w Łodzi.
„W środowisku szkolnym Kraśniański zajmował istotne miejsce. Choć nie był zainteresowany rutynową nauką ani trudnymi zagadnieniami trygonometrycznymi, wyróżniał się talentem poetyckim, który zapowiadał jego przyszły rozwój. Był ulubieńcem dyrektora Klossa, z różnych stron dostawał zachęty do pracy nad sobą, otoczony grupą kolegów, którzy mieli wysokie oceny za jego literackie wypracowania. W sprzyjającym klimacie, zalecany jako korepetytor dla młodszych uczniów, zarabiał na lekcjach, co pozwalało mu walczyć z niedostatkiem.”
Jako obiecujący poeta, był zapraszany do przygotowania utworów na szkolne akademie. W 1916 roku, z okazji rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja, wygłosił wiersz „Pieśni Polskie”.
Powołany do wojska w 1920 roku (w czasie wojny polsko-bolszewickiej), spędził kilka miesięcy w ochronie kolei na Froncie Północno-Wschodnim. Po zakończeniu wojny powrócił do przerywanych nauk w Gimnazjum Zgromadzenia Kupców w Łodzi i zdał maturę w 1921 roku. Po maturze rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, jednak ich nie ukończył.
„W tych okolicznościach normalne studia uniwersyteckie napotykały wiele trudności. Kraśniański, zapisany na Wydział Prawa w Warszawie, przez pewien czas pracował w PKO, a z powodu braku mieszkań był ulokowany w Milanówku (…)”.
Twórczość poetycka
Debiutował w literackim dodatku „Nowego Kuriera Łódzkiego” w 1915 roku, a cztery jego wiersze znalazły się w jednodniówce harcerzy „Czuwaj!” w 1917 roku (na stronach 20–21 zamieścił parafrazę utworu „Pierwsza Brygada” pt. „Raduje się serce…”). Publikował również w „Gazecie Łódzkiej” (1917), „Dzienniku Łódzkim” (1919), „Republiki” (1925) oraz „Głosie Polskim” (1929).
Pośmiertnie, dzięki Syndykatowi Dziennikarzy Łódzkich, ukazał się zbiór jego poezji zatytułowany „Wiolonczele i księżyc”, z przedmową jego przyjaciela Mieczysława Brauna (1937).
Działalność dziennikarska
Był członkiem komitetu redakcyjnego efemerycznego pisma „Tańczący Ogień”, które wydawano w Łodzi w 1919 roku (razem z Henrykiem Stefanem Płochockim i Mieczysławem Braunem). Dzięki wsparciu finansowemu przyjaciół, ukazał się jeden numer tego pierwszego w Łodzi czasopisma literackiego „Tańczący Ogień”. W skład redakcji, oprócz Kraśniańskiego, wchodzili jeszcze inni entuzjaści.
Brak stałego mieszkania oraz wystarczających środków do życia spowodował jego powrót do Łodzi. „Po roku porzucił pracę w PKO i wrócił do Łodzi”.
Eksternistycznie kontynuował swoje studia, a także podjął pracę dziennikarską w „Expressie Wieczornym Ilustrowanym”, gdzie publikował felietony oraz sprawozdania sądowe. Współpracował z „Tygodnikiem Łódzkim” (1922–1923) oraz z satyrycznym tygodnikiem „Wolna Myśl. Wolne Żarty”, gdzie pod pseudonimem Pierrot zamieszczał liryki i erotyki, które nie były pozbawione poetyckiego talentu. W 1927 roku został redaktorem naczelnym tygodnika „Uśmiech” oraz współpracował z Wojewódzką Informacją Dziennikarską, będąc członkiem Syndykatu Dziennikarzy w Łodzi.
W swoich wierszach czasami opisywał swoje rodzinne miasto. „Wiersze (…) widziane z perspektywy Szarej Łodzi – tytuł jednego z jego utworów”.
Choroba i śmierć
Ciężko chory na gruźlicę, wyjechał do Zakopanego, gdzie zmarł 7 stycznia 1929 roku. „Prawdziwym poetą – niestety, zmarłym młodo, jest Aleksander Kraśniański – zmarł w Zakopanem na suchoty, mając około 30 lat.” „Na cmentarzu zakopiańskim, w obliczu gór, można znaleźć zapadły grób Aleksandra Kraśniańskiego.”
Żoną Kraśniańskiego była Anna z Cukierwarów (urodzona w 1905 roku).
Zobacz też
Mieczysław Braun
Przypisy
Bibliografia
Andrzej Kempa, Marek Szukalak, Żydzi dawnej Łodzi. Słownik Biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych, t. II, Łódź 2002, s. 60.
Tadeusz Gicgier, Opowieści o dawnych poetach Łodzi, Łódź 1995 s. 79–86.
Ludwik Stolarzewicz, Literatura Łodzi w ciągu jej istnienia. Szkic literacki i antologia, Łódź [1935].
Andrzej Kempa, Literaci, dziennikarze, publicyści, [w:] Żydzi łódzcy Jews of Łódź, pr. zb. pod red. Andrzeja Machejka, Łódź 2004, s. 43.
Mieczysław Braun, Aleksander Kraśniański 1900–1929, „Prace Polonistyczne” 1937.
Nekrologi i wspomnienia:
Mieczysław Braun, Słowo wspomnienia o Aleksandrze Kraśniańskim, „Głos Polski” (dodatek społeczno-literacki) z 12 stycznia 1929,
„Głos Polski” 1929 nr 8, 9, 13.
„Republika” 1929 nr 8, 9.
„Kurier Łódzki” 1929 nr 8.
Mieczysław Braun, Der tragiszer tojtfyn a lodzerpoet (A. Kraśniański), „Ilustrirter Pojliszer Manczester” 1930 nr 12.
Linki zewnętrzne
