Aleksander Kosiba (urodzony 18 stycznia 1901 w Libuszy, zmarły 18 września 1981 we Wrocławiu) był polskim geografem, geofizykiem, glacjologiem oraz klimatologiem.
W latach 1945–1971 pełnił funkcję profesora na Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie był założycielem i kierownikiem Katedry oraz Obserwatorium Meteorologii i Klimatologii. Należał do Polskiej Akademii Umiejętności, Polskiej Akademii Nauk oraz Polskiego Towarzystwa Geograficznego, a także był członkiem honorowym Norweskiego Towarzystwa Geograficznego.
Wykształcenie
Aleksander Kosiba przyszedł na świat w 1901 roku w Libuszy. Swoje podstawowe wykształcenie zdobył w Klęczanach, a następnie ukończył gimnazjum w Gorlicach. Studiował geografię, geologię i geofizykę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, a także geodezję na Politechnice Lwowskiej. Wśród jego wykładowców na Uniwersytecie we Lwowie znajdowali się m.in. znani polscy geografowie, tacy jak Eugeniusz Romer i Henryk Arctowski.
Działalność badawcza i dydaktyczna
W okresie międzywojennym Kosiba brał udział w badawczych wyprawach do Laponii (1930-1931), Grenlandii (1934, 1937) oraz Islandii (1938). Najważniejszym wydarzeniem w jego karierze naukowej była druga wyprawa na Grenlandię, którą zorganizował i prowadził. Po tej wyprawie opublikował swoją pierwszą książkę, monografię „Grenlandia” (1937). Na podstawie wykonanych pomiarów stworzył dokładną mapę części wyspy w skali 1:500000 (1939). Polscy naukowcy przyczynili się również do wprowadzenia wielu nazw geograficznych, takich jak Lodowiec Polonia, Góry Eugeniusza Romera, Góra Wawel oraz Jezioro Dybowskiego. W maju 1939 roku, w wyborach samorządowych, kandydował na radnego Rady Miasta Lwowa z Listy Chrześcijańsko-Narodowej i został zastępcą radnego J. Krausa. Plany organizacji kolejnych wypraw na Grenlandię pokrzyżował wybuch II wojny światowej.
Podczas niemieckiej okupacji przebywał we Lwowie, gdzie pracował w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami prof. Rudolfa Weigla (jako karmiciel zdrowych wszy) oraz angażował się w podziemne szkolnictwo polskie.
Po zakończeniu II wojny światowej, Kosiba, podobnie jak większość lwowskich naukowców, musiał opuścić Lwów i przenieść się do Wrocławia, gdzie rozpoczął pracę naukową i dydaktyczną na Uniwersytecie Wrocławskim. W 1946 roku zainaugurował działalność Katedry Meteorologii i Klimatologii. Z jego inicjatywy powstało także Obserwatorium Meteorologiczne na Szrenicy. W 1947 roku zaczęto wydawać roczniki meteorologiczne zawierające wyniki codziennych pomiarów. W 1954 roku Kosiba włączył się w prace Komitetu Międzynarodowego Roku Geofizycznego oraz Komitetu Wypraw Geofizycznych i Polarnych PAN. W latach 1957–1960 zorganizował cztery polskie wyprawy na Spitsbergen, gdzie razem z grupą wrocławskich naukowców prowadził badania glacjologiczne. Na potrzeby tych wypraw ustanowił Stację Glacjologiczną na lodowcu Werenskiolda. Równocześnie, do 1971 roku, kiedy przeszedł na emeryturę, prowadził zajęcia dydaktyczne z meteorologii i klimatologii dla studentów geografii na Uniwersytecie Wrocławskim. W 1978 roku opublikował swoją ostatnią pracę naukową „Śniegi, lodowce – lądolody”.
Upamiętnienie
We Wrocławiu znajduje się ulica nosząca imię Aleksandra Kosiby, przy której zlokalizowany jest Zakład Klimatologii i Ochrony Atmosfery Uniwersytetu Wrocławskiego.
Jego imię nosi również Przełęcz Kosiby na Ziemi Wedela-Jarlsberga na Spitsbergenie w Norwegii.
Imię prof. Aleksandra Kosiby mają także Publiczne Przedszkole, Szkoła Podstawowa oraz Gimnazjum w jego rodzinnej Libuszy.
Przypisy
Bibliografia
ZSP w Libuszy
