Aleksander Karol Jaxa Konarski
Aleksander Karol Jaxa Konarski (ur. 14 grudnia 1886 w Wilczycach, zm. 27 kwietnia 1940 w Suliszowie) był rotmistrzem Wojska Polskiego, działaczem niepodległościowym oraz kawalerem Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
Urodził się 14 grudnia 1886 roku w Wilczycach, w rodzinie Aleksandra Konstantego Jaxa-Konarskiego herbu Gryf (1855–1941) oraz Wiktorii Oktawii Świda-Polny herbu Grabie (1865–1913).
W trakcie wojny rosyjsko-japońskiej został powołany do armii carskiej, z której uciekł do Galicji. Ukończył Akademię Rolniczą w Dublanach, zdobywając dyplom agronoma. Pracował jako zarządca majątków w Rożniatowie i Porębie (w pobliżu Alwerni), a także jako kierownik gospodarstwa doświadczalnego w Studium Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Mydlnikach koło Krakowa. Był członkiem konnej drużyny „Sokoła”, a 16 sierpnia 1914 roku wstąpił w Krakowie do Legionów Polskich. Otrzymał przydział do 3 szwadronu kawalerii, który później przemianowano na 2 pułk ułanów Legionów Polskich. Wziął udział w kampaniach karpackiej, besarabskiej oraz wołyńskiej. Jako członek II Brygady Legionów, wyróżnił się w bitwie pod Mołotkowem (29 października 1914 r.), gdzie jako dowódca patrolu wziął do niewoli ośmiu rosyjskich żołnierzy, odnosząc przy tym rany.
Za ten czyn został uhonorowany Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. Nadanie to zostało potwierdzone dekretem Wodza Naczelnego, marszałka Józefa Piłsudskiego, L. 11960.VM z dnia 17 maja 1922 roku (opublikowanym w Dzienniku Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 3 z dnia 11 stycznia 1923 roku).
Od początku listopada 1914 roku przebywał w szpitalu w Dombó. W marcu 1915 roku wrócił do swojego szwadronu, gdzie objął dowództwo II plutonu i awansował na wachmistrza. Brał udział w szarży pod Rokitną. Od listopada 1915 roku, wraz z plutonem, przeszedł do I Brygady Legionów. 1 kwietnia 1916 roku został mianowany chorążym kawalerii, a 1 kwietnia 1917 roku awansował na podporucznika. W okresie od końca sierpnia 1916 roku do kwietnia 1917 roku pełnił funkcję komisarza werbunkowego w Radomiu. Później został kierownikiem Powiatowego Urzędu Ziemskiego w Sandomierzu. Od maja 1917 roku, na własną prośbę, ponownie służył w 2 pułku ułanów (w 2 i 5 szwadronach). Po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 roku, pozostał w Polskim Korpusie Posiłkowym. 28 lipca 1917 roku został wymieniony we wniosku o przyznanie austriackiego Krzyża Wojskowego Karola. W połowie grudnia 1917 roku, na własną prośbę, zwolniono go z Legionów Polskich, gdzie zajął się gospodarowaniem na wydzierżawionych folwarkach na Lubelszczyźnie.
W trakcie wojny polsko-bolszewickiej w sierpniu 1920 roku wstąpił jako ochotnik do 2 pułku szwoleżerów Rokitniańskich. 1 stycznia 1921 roku został bezterminowo urlopowany z wojska na wniosek Związku Ziemian. 14 kwietnia 1921 roku został zatwierdzony w stopniu porucznika, w kawalerii, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich. Po zakończeniu służby wojskowej zarządzał dobrami ziemskimi, a od 1932 roku pracował w Ministerstwie Rolnictwa i Reform Rolnych.
8 stycznia 1924 roku został zatwierdzony w stopniu rotmistrza rezerwy z datą starszeństwa 1 czerwca 1919 roku, zajmując 260. lokatę w korpusie oficerów jazdy. W tamtym czasie miał przydział w rezerwie do 2 pułku szwoleżerów Rokitniańskich w Bielsku-Białej. W 1934 roku znajdował się w ewidencji PKU Warszawa Miasto III i należał do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I.
W czasie okupacji, będąc w ciężkim stanie zdrowia, został w 1939 roku wysiedlony przez Niemców. Zmarł w majątku krewnych w Suliszowie koło Sandomierza. Pochowany jest na cmentarzu parafialnym w Łoniowie. Jego żoną była Teresa z domu Pokrzywnicka, z którą miał córki Zofię i Annę oraz syna Aleksandra.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5475
- Krzyż Niepodległości – 2 sierpnia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”
- Krzyż Walecznych
Przypisy
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.
- Adam Mniszek, Klemens Rudnicki: Zarys historji wojennej pułków polskich 1918–1920. 2 Pułk Szwoleżerów Rokitniańskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920. [dostęp 2020-03-17].
