Aleksander Kobzdej (urodzony 12 września 1920 roku w Olesku, zmarł 25 września 1972 roku w Warszawie) był polskim architektem, malarzem, rysownikiem, a także scenografem, plakacistą i ilustratorem. Od 1951 roku pełnił funkcję profesora w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.
Życiorys
Urodził się w rodzinie Teofila, lwowskiego fabrykanta, który został zamordowany przez NKWD w 1940 roku, oraz Karoliny z domu Szlachetko (1898–1968). Miał braci: Władysława, architekta, Wojciecha, dominikanina, oraz Tadeusza, architekta i wykładowcę geometrii wykreślnej na Politechnice Gdańskiej. Od najmłodszych lat mieszkał we Lwowie, gdzie w 1939 roku zdał maturę. Jesienią tego samego roku rozpoczął studia architektoniczne na Politechnice Lwowskiej, a jednocześnie rozpoczął malowanie pod okiem Władysława Lama.
W 1944 roku został wywieziony na przymusowe roboty do Wiednia, jednak udało mu się uciec do Jugosławii. W 1945 roku wrócił do Polski. Po wojnie krótko studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem prof. Eugeniusza Eibischa, a pod koniec 1945 roku objął stanowisko asystenta prof. Władysława Lama na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej. W trakcie pracy ukończył politechnikę, uzyskując dyplom inżyniera. W latach 1947–1951 był wykładowcą w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Sopocie. Następnie przeniósł się do ASP w Warszawie, gdzie uczył aż do swojej śmierci. W 1955 roku uzyskał dyplom, w 1958 roku tytuł profesora nadzwyczajnego, a wielokrotnie pełnił funkcję dziekana Wydziału Malarstwa. W latach 60. prowadził Katedrę Malarstwa Ściennego, która później została nazwana Katedrą Problemów Malarstwa w Architekturze.
Na początku swojej kariery malarskiej tworzył obrazy bliskie realizmowi socjalistycznemu, z których najbardziej znane to dyptyk Podaj cegłę (1950) oraz Ceglarki (1950). Później jednak zrezygnował z przedstawień figuralnych na rzecz abstrakcyjnych dzieł, które przekraczały granice malarstwa, łącząc się z nurtem malarstwa materii. Do takich prac należą m.in. Szeroka szczelina między fioletami (1968) oraz Szczelina w zieleni (1967), gdzie płótno jest podzielone na dwie części, a pomiędzy nimi znajduje się pozioma szczelina wypełniona reliefem. Obraz Podaj cegłę można znaleźć w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu, gdzie jest eksponowany w Pawilonie Czterech Kopuł.
Był współautorem zespołu budynków Ambasady Chińskiej Republiki Ludowej w Warszawie przy ul. Bonifraterskiej 1 (1956–1959).
W 1958 roku był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.
Był żonaty z Maryną z domu Czubówną (1932–2019), która była tłumaczką filmową. Mieli dwoje dzieci: Mikołaja (1969–2011) oraz Katarzynę (ur. 1954), pierwszą żonę Ludwika Stommy.
Zmarł w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B32-20-12).
Ordery i odznaczenia
- Order Sztandaru Pracy II klasy (11 lipca 1955)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (26 marca 1954)
- Złoty Krzyż Zasługi (22 lipca 1952)
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)
- Order Pracy I klasy (Wietnam, 1958)
Nagrody
- Nagroda Państwowa II stopnia za cykl rysunków z Wietnamu (1955)
- Nagroda za obraz Stolik na V Biennale w São Paulo (1959)
- Nagroda im. Gottfrieda Herdera przyznana przez Uniwersytet Wiedeński (1966)
- Nagroda Polskiego Radia i Telewizji za osiągnięcia w dziedzinie scenografii (1967)
- Nagroda indywidualna I stopnia Ministerstwa Kultury i Sztuki (1971)
Przypisy
Linki zewnętrzne
