Aleksander Adam Kita (urodzony 12 grudnia 1912 roku w Annopolu, powiat Łuków, zmarł 3 grudnia 1952 roku w Warszawie) był podpułkownikiem Wojska Polskiego. Został stracony w więzieniu mokotowskim.
Życiorys
Był synem Andrzeja i Filipiny. Edukację podstawową rozpoczął w Annopolu oraz Kocku, a gimnazjalną kontynuował w Łukowie i Lublinie. Z powodu braku funduszy na studia medyczne, postanowił uczyć się w szkołach wojskowych. W 1935 roku, w stopniu podporucznika, ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty w Komorowie-Ostrowi Mazowieckiej. Następnie dowodził plutonem w 45. pułku piechoty Strzelców Kresowych w Równem oraz 1. kompanią ciężkich karabinów maszynowych.
Jako dowódca 1. kompanii ckm 45. pułku Strzelców Kresowych brał udział w walkach podczas kampanii wrześniowej 1939 roku. Wraz z I batalionem bronił północnych przedmieść Tomaszowa Mazowieckiego przed niemieckimi czołgami w nocy 6 września oraz Lubochni 7 września. Wyprowadził także całą kompanię z okrążenia pod Spałą. W dniach 8-10 września 1939 roku wyróżnił się w walkach z dywersantami podczas odwrotu dywizji do Wisły, niszcząc dwa niemieckie czołgi. Został zgłoszony do odznaczenia Krzyżem Walecznych przez dowódcę I batalionu, mjr. Kasztelowicza, jednak ostatecznie nie otrzymał tego wyróżnienia. Resztki jego kompanii osłaniały przeprawę 13. Dywizji Piechoty przez Wisłę w rejonie Magnuszewa 11 września. Po przekroczeniu Wisły, dywizja maszerowała w kierunku Warszawy od 15 września. Po zaciętej bitwie zgrupowania 13 DP pod Falenicą 19 września, wycofywał się w stronę Warszawy z grupą 140 żołnierzy i oficerów. 20 września został wzięty do niewoli we wsi Zerzeń, po tragicznej walce, w której poległo 107 żołnierzy z jego grupy. Przebywał w obozach Kleindexen i Übergangslager Riesenburg (Obóz Przejściowy – Prabuty), a także w oflagu XVIII-A Lienz/Drau w Austrii oraz oflagu II C Woldenberg (Dobiegniew). Po wyzwoleniu obozu, w lutym 1945 roku wrócił do kraju.
W maju 1945 roku został powołany do wojska, gdzie ukończył kurs szefów sztabów pułków w Rembertowie. Służył w 39. pułku piechoty w Kamieniu Pomorskim jako pomocnik szefa sztabu pułku, a od kwietnia 1946 roku pełnił funkcję szefa sztabu 39 pp. W kwietniu pracował w sztabie Grupy Operacyjnej „Wisła” w oddziale operacyjnym. Odrzucono jego prośbę o przyjęcie na studia w Akademii Sztabu Generalnego. W 1950 roku awansował do stopnia pułkownika. W grudniu 1951 roku został przeniesiony do Oficerskiej Szkoły Samochodowej w Pile na stanowisko kierownika cyklu taktyki.
23 maja 1952 roku został zatrzymany przez funkcjonariuszy Informacji Wojskowej i oskarżony o „przestępczą i wrogą działalność przeciwko władzy ludowej w Polsce”. Wymuszono na nim samooskarżenie, grożąc represjami wobec jego rodziny.
8 sierpnia 1952 roku, w Warszawie, w rozprawie nr.Sn.15/52 pod przewodnictwem ppłk. Juliusza Krupskiego, skazano go na podstawie 86 §1,2 KKWP na karę śmierci, obok L. Głowackiego, mjr. W. Skocznia i ppłk. M. Orlika. Prezydent Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Został stracony 3 grudnia 1952 roku, a jego ciało potajemnie pochowano przez organy bezpieczeństwa publicznego na Łączce na terenie Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie. W 1994 i 1995 roku został zrehabilitowany wyrokami Sądu Wojskowego w Warszawie.
Rehabilitacja miała miejsce także w 1956 roku. W 1999 roku opublikowano raport tzw. Komisji Mazura, w którym wymieniono go jako bezzasadnie skazanego na śmierć.
Uczczenie pamięci
Pomimo wysiłków rodziny, dokładne miejsce pochówku długo pozostawało nieznane. Symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Kwaterze na Łączce. 3 grudnia 1988 roku na cmentarzu parafialnym w Tomaszowie Mazowieckim odsłonięto tablicę ku jego czci na symbolicznym grobie.
Identyfikacja
28 lutego 2014 roku, podczas uroczystości w Belwederze z udziałem prezydenta RP Bronisława Komorowskiego, Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie oraz Instytut Pamięci Narodowej ogłosili, że zidentyfikowano szczątki Aleksandra Kity wśród ofiar pomordowanych przez organy bezpieczeństwa publicznego w latach 1945–1956, pochowanych w Kwaterze na Łączce przy murze cmentarnym Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie. Identyfikacja szczątków odnalezionych na kwaterze „Ł” została przeprowadzona w ramach Projektu Poszukiwań Miejsc Pochówku i Identyfikacji Ofiar Totalitaryzmów Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów.
Przypisy
Bibliografia
Tadeusz Swat: Niewinnie Straceni 1945-56. Wyd. Fundacja Ochrony Zabytków, Warszawa 1991. Brak numerów stron w książce, zob. Straceni w Więzieniu Mokotowskim.
Małgorzata Szejnert: Śród żywych duchów. Wyd. ANEKS, Londyn 1990. Brak numerów stron w książce.
AAN, Kancelaria Cywilna Prezydenta RP, 828 0348/52.
AI MON, NSW, 160/91/862; ibidem, NPW, 161/91/1666–1679.
J.R. Kubiak, Tajemnice więzienia mokotowskiego…
J. Poksiński, Victis honos…, według indeksu.
