Aleksander Kiereński

Aleksandr Fiodorowicz Kiereński

Aleksandr Fiodorowicz Kiereński (ros. Александр Фёдорович Керенский; urodzony 22 kwietnia?/4 maja 1881 w Symbirsku, zmarł 11 czerwca 1970 w Nowym Jorku) był rosyjskim politykiem, parlamentarzystą oraz prawnikiem. Od 20 lipca do 8 listopada 1917 roku pełnił rolę przewodniczącego Rządu Tymczasowego Rosji, w którym zajmował również stanowiska ministra sprawiedliwości oraz ministra wojny i marynarki. Jego rząd został obalony w wyniku przewrotu bolszewickiego. W latach 1912–1917 był deputowanym do IV kadencji Dumy Państwowej Imperium Rosyjskiego, a w 1918 roku został wybrany deputowanym do Wszechrosyjskiego Zgromadzenia Ustawodawczego. Od 1918 roku aż do swojej śmierci przebywał na emigracji.

Życiorys

Był synem Fiodora Michajłowicza Kiereńskiego (1838–1910), pedagoga i dyrektora gimnazjum w Symbirsku. W latach 1889–1899 mieszkał z rodziną w Taszkiencie, gdzie ukończył gimnazjum. W 1899 roku rozpoczął studia na Wydziale Prawa Petersburskiego Uniwersytetu Państwowego. Od 1904 roku pracował jako prawnik w Petersburgu. W grudniu 1905 roku został aresztowany za posiadanie ulotek socjalistyczno-rewolucyjnych i przebywał w więzieniu do wiosny 1906 roku. Po zwolnieniu zdobył popularność jako prawnik, występując na procesach politycznych. Związał się z Partią Socjalistów-Rewolucjonistów. W 1912 roku dołączył do wolnomularskiego Wielkiego Wschodu Ludów Rosji, a w czerwcu 1913 roku wybrano go na przewodniczącego IV Ogólnorosyjskiego Kongresu Pracowników Handlu i Przemysłu.

W wyborach parlamentarnych w 1912 roku zdobył mandat do IV kadencji Dumy Państwowej Imperium Rosyjskiego. Po decyzji Partii Socjalistów-Rewolucjonistów o bojkocie wyborów, Kiereński formalnie opuścił tę partię i przyłączył się do narodnickiej frakcji trudowików. Jako parlamentarzysta wygłaszał liczne krytyczne przemówienia przeciwko rządowi i zyskał reputację jednego z najzdolniejszych mówców w lewicowej frakcji. Był również członkiem komisji budżetowej Dumy oraz należał do Koła Przyjaciół Niepodległości Polski, które powstało w 1916 roku w Petersburgu.

W czasie rewolucji lutowej stał się członkiem Komitetu Tymczasowego Dumy, a także przez krótki czas był wiceprzewodniczącym Piotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich oraz członkiem jej Komitetu Wykonawczego. Od marca 1917 roku powrócił do Partii Socjalistów-Rewolucjonistów i stał się jednym z jej czołowych liderów.

W Rządzie Tymczasowym księcia Gieorgija Lwowa pełnił funkcję ministra sprawiedliwości od 16 marca do 1 maja oraz ministra wojny i marynarki od 5 maja, po tzw. kryzysie kwietniowym. 20 lipca 1917 roku zastąpił Lwowa na stanowisku premiera, a we wrześniu, po tzw. „puczu Korniłowa”, objął dowództwo nad armią rosyjską jako Naczelny Wódz. Jako dyktator okazał się jednak niezdecydowany, a jego program kontynuacji wojny (ofensywa Kiereńskiego) okazał się nierealny. Niepowodzenia jego polityki przysporzyły mu przeciwników po obu stronach sceny politycznej.

W wyniku przewrotu bolszewickiego jego rząd został obalony, a on sam uciekł na front do Pskowa, gdzie bezskutecznie próbował zdobyć poparcie armii przeciwko bolszewikom. Po nieudanej próbie odbicia Piotrogrodu z pomocą korpusu kozackiego Piotra Krasnowa, 14 listopada 1917 roku uciekł nad Don. W demokratycznych wyborach do Konstytuanty w listopadzie 1917 roku został wybrany deputowanym z listy eserowców z Saratowa.

Od 1918 roku przebywał w Wielkiej Brytanii i Francji, gdzie kontynuował działalność polityczną. Po klęsce Francji w 1940 roku emigrował do Stanów Zjednoczonych. Po niemieckiej agresji na ZSRR zaoferował swoje poparcie dla Józefa Stalina. W latach 1945–1946 mieszkał w Brisbane w Australii, a następnie wrócił do Ameryki, osiedlając się w nowojorskim Upper East Side. Pracował dla amerykańskiego Hoover Institution. W 1956 roku znalazł zatrudnienie jako wykładowca na Uniwersytecie Stanforda. W 1959 roku, podczas wizyty Nikity Chruszczowa w USA, Kiereński spotkał się z radzieckim przywódcą.

W 1968 roku bezskutecznie starał się o możliwość przyjazdu do ZSRR. Zmarł 11 czerwca 1970 roku w wyniku miażdżycy tętnic wieńcowych w szpitalu w Nowym Jorku. Rosyjskie i serbskie cerkwie odmówiły odprawienia pogrzebu, uznając go za współwinnego upadku monarchii w Rosji oraz wskazując na jego związki z masonerią. Ciało Kiereńskiego zostało przewiezione do Londynu, gdzie spoczęło na Putney Vale Cemetery.

Życie prywatne

Syn Kiereńskiego, Oleg (1905–1984), był inżynierem budownictwa lądowego oraz projektantem mostów, m.in. brał udział w budowie ukończonego w 1932 roku Sydney Harbour Bridge. W 1964 roku został komandorem Orderu Imperium Brytyjskiego, a w 1970 roku członkiem brytyjskiego Fellow of the Royal Society.

Wnuk Kiereńskiego, również Oleg (1930–1993), był pisarzem, publicystą oraz krytykiem baletowym i teatralnym. W 1981 roku wcielił się w rolę swojego dziadka w filmie „Czerwoni”.