Aleksander Karol Kędzior
Aleksander Karol Kędzior (ur. 10 października 1897 w Ciężkowicach, zm. 9 stycznia 1986 w Londynie) był pułkownikiem dyplomowanym artylerii, pilotem Wojska Polskiego, działaczem niepodległościowym oraz kawalerem Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
Urodził się 10 października 1897 roku w Ciężkowicach, wówczas w powiecie grybowskim Królestwa Galicji i Lodomerii, jako syn Franciszka i Ludwiki z Rybów. W latach 1907/1908 uczęszczał do gimnazjum w Przemyślu, a od 1908 do 1914 roku do Prywatnego Gimnazjum Miejskiego w Jaworowie, gdzie 10 lipca 1919 roku zdał maturę.
16 sierpnia 1914 roku wstąpił do Legionu Wschodniego, a po jego rozwiązaniu walczył w 2 pułku piechoty Legionów Polskich. W październiku 1914 roku został odkomenderowany do Szkoły Podchorążych Legionów Polskich. 20 stycznia 1915 roku przeniesiono go do 14. kompanii 3 pułku piechoty, gdzie objął stanowisko komendanta plutonu. Od 12 kwietnia 1915 roku służył w 4. kompanii, od 5 maja do 25 sierpnia w 1. kompanii, a od 3 sierpnia do 4 września 1915 roku pełnił obowiązki adiutanta II batalionu 3 pp. 9 sierpnia 1915 roku został mianowany chorążym. Od 4 września 1915 roku ponownie objął stanowisko komendanta plutonu w 12. kompanii, a od 14 listopada 1915 roku w 1. kompanii 3 pp. Wyróżnił się podczas bitwy pod Gradą 5 lipca 1916 roku. 26 marca 1922 roku pułkownik Józef Zając wnioskował o odznaczenie go Orderem Virtuti Militari, pisząc:
24 listopada 1916 roku został mianowany podporucznikiem z dniem 1 listopada tego samego roku. Na podstawie orzeczenia Trybunału Odwoławczego Rad Oficerskich z 13 marca 1917 roku ukarano go pozbawieniem stopnia oficerskiego na sześć miesięcy, z zastrzeżeniem, że „odzyskanie tego stopnia może nastąpić tylko na podstawie wzorowego zachowania się”. Powodem tej decyzji były problemy z porucznikiem Lewickim. 4 kwietnia 1917 roku rozkazem Komendy LP został pozbawiony stopnia oficerskiego i przeniesiony jako sierżant do 2 pułku piechoty. Dziesięć dni później rozkaz o przeniesieniu do 2 pp został cofnięty. Do 10 października 1917 roku służył jako sierżant w oddziale telefonicznym 3 pp, a od 21 do 25 października tego roku w oddziale sztabowym 3 pp. 3 listopada 1917 roku został przydzielony do 1 pułku artylerii. Od 10 stycznia 1918 roku jako ogniomistrz brał udział w kursie lotniczym, a w marcu tego samego roku został internowany w Huszt.
Jako oficer byłego Polskiego Korpusu Posiłkowego, na mocy reskryptu Rady Regencyjnej z 25 października 1918 roku, został przydzielony do Wojska Polskiego w randze podporucznika. Od 1 listopada 1918 roku służył w 4. baterii 7 pułku artylerii polowej w Warszawie (późniejszej 6. baterii 2 pułku artylerii polowej Legionów). W grudniu 1918 roku wyruszył na front w Małopolsce, gdzie brał udział w walkach z Ukraińcami. 7 lipca 1919 roku Naczelny Wódz mianował go porucznikiem za wybitne osiągnięcia w bojach na froncie galicyjskim w trudnych momentach dla wojska. 4 grudnia 1919 roku został mianowany kapitanem z dniem 1 grudnia tego roku. Podczas wojny polsko-bolszewickiej dowodził 6 baterią 2 pułku artylerii polowej Legionów.
Od 5 kwietnia 1921 roku pełnił służbę w baterii zapasowej 1 pułku artylerii polowej Legionów, najpierw jako zastępca dowódcy baterii, a następnie jako pełniący obowiązki dowódcy. 25 listopada tego samego roku zatwierdzono go na tym stanowisku. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana z datą starszeństwa 1 czerwca 1919 roku i 112. lokatą w korpusie oficerów artylerii. 1 czerwca 1922 roku, w wyniku reorganizacji, powierzono mu obowiązki komendanta kadry baterii zapasowej w Warszawie. W listopadzie 1923 roku przydzielono go do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie jako słuchacza Kursu 1923–1925. 1 grudnia 1924 roku prezydent RP nadał mu stopień majora z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 46. lokatą w korpusie oficerów artylerii. Od grudnia 1924 roku do 30 czerwca 1925 roku przebywał na urlopie zdrowotnym. W październiku 1925 roku został przeniesiony z II rocznika Kursu 1923/25 do II rocznika Kursu 1924/26. W listopadzie 1925 roku przeniesiono go do kadry oficerów korpusu artylerii z pozostawieniem na kursie w WSWoj. Dyrektor nauk WSWoj., pułkownik Louis Faury, ocenił go jako „inteligentnego, lecz z natury niezdyscyplinowanego, z niezależnym charakterem i dość słabą wolą pracy. Zdolny do lepszej wydajności pod energicznym przełożonym”.
Od 11 października 1926 roku, po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, został przydzielony do Oddziału III Sztabu Generalnego. Pełnił funkcję kierownika referatu obrony przeciwlotniczej, a od 2 marca 1927 roku był szefem wydziału. 1 grudnia 1927 roku został przeniesiony na czteromiesięczny kurs dla oficerów sztabowych lotnictwa w Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie. 23 kwietnia 1928 roku wszczęto przeciwko niemu śledztwo (później umorzone, a sprawa przekazana do sądu honorowego). 27 kwietnia 1929 roku przeniesiono go do 5 Dywizji Piechoty we Lwowie na stanowisko szefa sztabu. 1 listopada 1930 roku został przeniesiony do 10 pułku artylerii ciężkiej w Przemyślu na stanowisko dowódcy dywizjonu. Od 16 stycznia do 7 kwietnia 1931 roku pełnił obowiązki dowódcy pułku, a od 8 kwietnia do 10 września tego samego roku był słuchaczem kursu doskonalącego w Szkole Strzelania Artylerii w Toruniu. W marcu 1932 roku przeniesiono go do 20 pułku artylerii lekkiej w Prużanie na stanowisko zastępcy dowódcy pułku. Od 16 sierpnia 1932 roku dowodził częścią pułku stacjonującą w garnizonie Prużana, a od 6 listopada tego roku był I zastępcą dowódcy pułku. 24 stycznia 1934 roku awansowano go na podpułkownika z datą starszeństwa 1 stycznia 1934 roku i 2. lokatą w korpusie oficerów artylerii. W kwietniu 1934 roku przeniesiono go do 3 dywizjonu artylerii konnej w Wilnie na stanowisko dowódcy dywizjonu. 16 września 1936 roku przydzielono go do Inspektora Obrony Powietrznej Państwa. Od stycznia 1937 roku był attaché wojskowym przy Poselstwie RP w Lizbonie, gdzie obserwował przebieg wojny domowej w Hiszpanii, dostarczając szczegółowe relacje o działaniach wojennych i organizacji wojsk.
We wrześniu 1939 roku przybył z Portugalii do Paryża, gdzie został mianowany przez szefa polskiej Misji Wojskowej, gen. Stanisława Burhardta-Bukackiego, szefem sztabu Oddziałów Polskich we Francji. 1 października 1939 roku został szefem Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych. W tym czasie awansowano go do stopnia pułkownika artylerii. Po przybyciu do Francji gen. Władysław Sikorski powierzył mu 7 listopada 1939 roku stanowisko szefa Sztabu Naczelnego Wodza. 10 marca 1940 roku złożył prośbę o zwolnienie ze stanowiska, jednak Sikorski odmówił. Na początku maja złożył kolejną dymisję w związku z decyzją Naczelnego Wodza o wymarszu 1 Dywizji Grenadierów na front. Ostatecznie został zwolniony z zajmowanego stanowiska 5 czerwca 1940 roku.
Po dotarciu do Anglii początkowo nie miał przydziału. W 1942 roku został mianowany attaché wojskowym przy Ambasadzie Rzeczypospolitej w Chongqingu w Chinach (przy rządzie Czang Kaj-szeka), gdzie przebywał do końca wojny. Po wojnie osiedlił się w Wielkiej Brytanii, gdzie zmarł. Został pochowany w rodzinnym grobowcu w Ciężkowicach.
Był żonaty z Zofią z Nowakowskich, z którą miał córkę Zofię (ur. 19 grudnia 1925).
Ordery i odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 7366 – 17 maja 1922
Krzyż Niepodległości – 25 lipca 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 11 listopada 1936 „za zasługi w służbie wojskowej”
Krzyż Walecznych nr 50735 po raz pierwszy – 8 czerwca 1922
Krzyż Walecznych po raz pierwszy – 30 grudnia 1922 „za czyny orężne w czasie bojów Legionów Polskich”
Krzyż Walecznych po raz pierwszy i drugi – 13 sierpnia 1921
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 – 1928
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości – 1928
Srebrny Medal za Długoletnią Służbę – 1938
Brązowy Medal za Długoletnią Służbę – 1938
Odznaka za Rany i Kontuzje z trzema gwiazdkami – 14 listopada 1920
Krzyż pamiątkowy 3 pułku piechoty Legionów Polskich
Odznaka pamiątkowa II Brygady Legionów Polskich
Odznaka pamiątkowa „Za Huszt”
Odznaka Pilota nr 1136 – 23 grudnia 1927
Srebrny Medal Waleczności 2. klasy – 14 grudnia 1916
Brązowy Medal Waleczności – 31 lipca 1915
Krzyż Wojskowy Karola
Medal Zwycięstwa
Przypisy
Bibliografia
Aleksander Kędzior. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości, sygn. I.480.691 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-01-08].
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
Lista oficerów dyplomowanych (stan z dnia 15 kwietnia 1931 roku). Warszawa: Sztab Główny, 1931.
Bolesław Barszczewski: Zarys historji wojennej 2-go pułku artylerii polowej Legionów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
Witold Biegański, Zaczęło się w Coëtquidan. Z dziejów polskich jednostek regularnych we Francji, Wydawnictwo MON, Warszawa 1977, s. 54.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
Krzysztof Tarka, Z nienawiści do Piłsudskiego i Andersa: kontakty płk. Aleksandra Kędziora i mjr. Marcelego Kyci z wywiadem PRL [w:] Przegląd Historyczno-Wojskowy 14(65)/2 (244), s. 201–212, wersja elektroniczna.
