Aleksander Karnicki (ur. 30 stycznia 1869 w Częstochowie, zm. 12 listopada 1942 w Kutnie) był generałem lejtnantem Armii Imperium Rosyjskiego oraz generale dywizji Wojska Polskiego.
Życiorys
Urodził się 30 stycznia 1869 roku w Częstochowie w rodzinie Stanisława i Leontyny.
W 1887 roku, po ukończeniu gimnazjum w Warszawie, wstąpił do armii rosyjskiej. W 1900 roku ukończył Oficerską Szkołę Kawalerii w Twerze. Brał udział w tłumieniu powstania bokserów w Chinach (1900-1901) oraz w wojnie rosyjsko-japońskiej (1904-1905). Podczas I wojny światowej dowodził 2. Zaamurskim Pułkiem Konnych, a następnie brygadą i dywizją kawalerii na froncie niemieckim. 26 marca 1916 roku awansował na generała majora ze starszeństwem od 28 kwietnia 1915 roku. Od 10 lutego do 12 czerwca 1918 roku pełnił funkcję zastępcy dowódcy I Korpusu Polskiego w Rosji pod dowództwem gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego.
27 stycznia 1919 roku wstąpił do Wojska Polskiego, uzyskując stopień generała porucznika w charakterze warunkowym do czasu weryfikacji przez komisję oficerów WP. Został mianowany inspektorem kawalerii Wojska Polskiego. Następnie, na froncie bolszewickim, dowodził Frontem Wołyńskim od marca do czerwca 1919 roku. W okresie od lipca 1919 do kwietnia 1920 był szefem Misji Wojskowej przy kwaterze dowódcy Białych Sił Zbrojnych Południa Rosji, gen. Antona Denikina w Taganrogu, z misją nawiązania współpracy i koordynacji działań przeciw bolszewikom. Misja okazała się nieudana, ponieważ przywódcy Rosji nie zamierzali uznać niepodległości Polski. W kwietniu 1920 roku wrócił do kraju, a w maju objął dowództwo Dywizji Jazdy na Ukrainie.
1 maja 1920 roku został zatwierdzony w stopniu generała podporucznika z dniem 1 kwietnia tego samego roku w grupie oficerów byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej. 4 czerwca 1920 roku minister spraw wojskowych, gen. por. Józef Leśniewski, zezwolił mu na korzystanie tytularne ze stopnia generała porucznika.
W lipcu i sierpniu 1920 roku dowodził VIII Brygadą Jazdy oraz Grupą Jazdy przy 5 Armii. Wyróżnił się w walkach przeciw 1 Armii Konnym Budionnego. W wyniku intryg gen. Eugeniusza de Henning-Michaelisa, od kwietnia 1921 roku przeszedł w stan spoczynku. 26 października 1923 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził go w stopniu rzeczywistego generała dywizji. Na emeryturze osiedlił się w Bydgoszczy przy ulicy Cieszkowskiego 11 (od czerwca 1921 roku).
Po kampanii wrześniowej i rozpoczęciu niemieckiej okupacji jesienią 1939 roku został wysiedlony przez Niemców do Kutna. Zmarł tam po długiej chorobie. W 1964 roku jego prochy przeniesiono do Bydgoszczy, gdzie spoczęły na cmentarzu przy ul. Kcyńskiej.
Jego starszy syn, podporucznik pilot-obserwator Jerzy Karnicki z 1 Pułku Lotniczego, zginął 23 października 1930 roku w katastrofie lotniczej na warszawskiej Woli, gdy pilotowany przez niego samolot Breguet XIX rozbił się na halę fabryki „Parowóz”. Młodszy syn, komandor porucznik Borys Karnicki, podczas II wojny światowej był m.in. dowódcą okrętu podwodnego ORP „Sokół”.
Ordery i Odznaczenia
W trakcie służby w armii rosyjskiej otrzymał:
- Order Wojenny św. Jerzego III klasy (15 czerwca 1917),
- Order Wojenny św. Jerzego IV klasy (30 grudnia 1915),
- Order św. Włodzimierza III klasy (1913),
- Order Podwójnego Smoka III klasy 2. stopnia (1913),
- Order Wschodzącego Słońca III klasy (1912),
- Order św. Anny IV klasy (1905),
- Order św. Anny II klasy z Mieczami (1904),
- Order Korony III klasy z Mieczami (1903),
- Order św. Stanisława II klasy z Mieczami (1902),
- Order św. Włodzimierza IV klasy z Mieczami i Kokardą (1901),
- Order św. Anny III klasy z Mieczami i Kokardą (1901),
- Order św. Stanisława III klasy z Mieczami i Kokardą (1901).
Był przedstawiony do odznaczenia Orderem Virtuti Militari oraz figurował w kartotece odznaczonych Krzyżem Walecznych. 23 maja 1935 roku Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek o nadanie mu tego odznaczenia „z powodu braku pracy niepodległościowej”.
Przypisy
Bibliografia
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
Henryk Piotr Kosk: Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny. T. 1 A-Ł. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-87103-55-1.
Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
Encyklopedia Wojskowa. Otton Laskowski (red.). T. IV: Karabin – Lehmann. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy, 1934.
Zdzisław Nicman. Aleksander Karnicki. „Polska Zbrojna”. Warszawa.
Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.
Linki zewnętrzne
Карницкий Александр Станиславович
Grób gen. dyw. Aleksandra Karnickiego i symboliczny grób komandora porucznika Borysa Karnickiego. zse.bydgoszcz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)].
Adres: ulica Cieszkowskiego 11. O generale Karnickim, który z Dalekiego Wschodu trafił do Bydgoszczy.
