Aleksander Janicki (artysta)

Aleksander Janicki

Aleksander Janicki, znany również jako Alek Janicki (ur. 26 lutego 1963 w Krakowie), to polski artysta intermedialny, który działa w różnych dziedzinach sztuki, w tym jako performer, grafik, fotograf, rzeźbiarz, scenograf, a także twórca wideo oraz instalacji semi- i interaktywnych, często o charakterze innowacyjnym. Jego prace obejmują struktury multi-sensoryczne, site-specific oraz projekty w przestrzeni publicznej. Janicki jest także kuratorem oraz autorem projektów w dziedzinie multimediów, architektury, projektowania graficznego oraz wystaw opartych na nowych technologiach, takich jak AR, VR, AI, holografia i immersja. Prowadzi reżyserię akcji w przestrzeni publicznej, często o charakterze hybrydowym, w tym parateatralnych oraz związanych z technologią projekcji, wielkoformatowych, mappingu i wielokanałowego dźwięku.

Janicki jest założycielem Formacji HiQ oraz Big Data Collective. Jest twórcą Międzynarodowego Forum Kultura Futura, Fundacji AYA Found, Galerii i!, Apteka Janicki Gallery i PerForm. Przez wiele lat był wykładowcą na ASP w Krakowie i zdobył liczne nagrody zarówno w kraju, jak i za granicą. Jego prace są obecne w zbiorach w Europie, Azji oraz Ameryce Północnej, a on sam regularnie wystawia swoje dzieła w Japonii.

Życiorys

Janicki ukończył Akademię Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie w latach 1984–1990. Obecnie jest wykładowcą na Wydziale Malarstwa ASP, w katedrze scenografii.

Prowadzi fundację AYA Found, która wspiera nowoczesną sztukę, oraz jest właścicielem Galerii i! i Apteka Janicki Gallery w Krakowie, gdzie prezentowane są prace zarówno lokalnych, jak i zagranicznych artystów. Jego galerie współpracują z wieloma krakowskimi festiwalami, takimi jak Pachlab, Miesiąc Fotografii w Krakowie, Krakers oraz Audio ART.

Janicki jest również założycielem i członkiem formacji HiQ, zespołu muzyki intuitywnej, który łączy elementy japońskiej poezji haiku z nowoczesną sztuką wizualną oraz improwizacją muzyczną. Grupa prezentuje audiowizualne performance, które łączą improwizowaną muzykę z wideoartem. Występują w oparciu o strategię muzyki intuitywnej i generatywnej, gdzie obraz stworzony w czasie rzeczywistym staje się partyturą dla muzyków. Zespół koncertował m.in. na Międzynarodowym Festiwalu Audio Art (2011), w MOCAK i Muzeum „Manggha”, a także w Londynie (2014) oraz wielokrotnie w Japonii.

Janicki tworzy w sposób interdyscyplinarny, wykorzystując różnorodne środki wyrazu, obejmujące grafikę, wideo, obrazy generatywne oraz interaktywne projekcje wielkoformatowe. Łączy tradycyjne formy ekspresji z nowoczesnymi rozwiązaniami w dziedzinie nowych mediów, angażując najnowsze technologie takie jak: streaming, monitoring wizyjny, VR, AR, struktury bazodanowe, generatywne, beacony, generatory kodów QR oraz rejestratory fal mózgowych EEG. Jego twórczość porusza kwestie dialogu kultur, tożsamości, wykluczenia, massmediów oraz reprodukcji, a także sztucznej inteligencji i nomadyzmu kulturowego.

Janicki jest autorem logotypów dla różnych marek, instytucji publicznych, muzeów oraz organizacji. Jego grafiki zdobią takie podmioty jak: Fundacja Pro Publico Bono, Business in Małopolska, Krakowski Park Technologiczny, Digital Dragons, Multilab oraz Narodowe Centrum Nauki.

Stworzył wiele multimedialnych instalacji w przestrzeni publicznej. Wśród jego artystycznych akcji oraz działań parateatralnych wyróżnia się projekt Visitor z serii Re-Produkcje, który był prezentowany w Münster, Kassel, Wenecji oraz na Art Forum w Berlinie, a także w Krakowie, Warszawie, Frankfurcie nad Menem, St. Petersburgu i Norymberdze. Janicki realizował również animacje, czołówki i krótkie formy filmowe dla telewizji, w tym dla Canal+, TVP i Polsatu, m.in. czołówkę programu Makłowicz w podróży.

Współtworzył międzynarodowe prezentacje sztuki polskiej, takie jak Young Art from Kraków (Museum Junge Kunst, Frankfurt nad Odrą 2000), Visual art – simple life (Oldenburg 2000), Dni Polski w Austrii (Wiedeń 2003), Blaue Nacht (Norymberga 2004), Nowa Polska (Une saison Polonaise en France 2004), Expo (Japonia 2005), Odyssey Media Art And Performance Festival (Bałakława, Ukraina 2006), Biennale Sztuki Mediów WRO, Pachlab / digital art. festiwal, Audio Art, Ad Libitum, Warszawska Jesień, Net ART i wiele innych.

Janicki współpracował z wieloma artystami, takimi jak: Maja Ratkje, Shōichi Yabuta, Makoto Ofune, Andrzej Wajda, Krystyna Zachwatowicz-Wajda, Krzysztof Knittel, Marek Chołoniewski oraz Rafał Mazur. Jako scenograf pracował z Piotrem Bikontem i Piotrem Urbaniakiem przy inscenizacjach w takich teatrach jak: Teatr Nowy w Łodzi, Teatr Lalek Arlekin, Teatr KTO, Teatr Bagatela, Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, Teatr Śląski w Katowicach i Teatr Powszechny w Warszawie.

Janicki reżyserował spektakle plenerowe z wykorzystaniem technologii mappingu oraz wielkoformatowych projekcji, w tym 3D i interaktywnych. Dla Województwa Małopolskiego zrealizował cykl wydarzeń wspierających ideę przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Był twórcą multimedialnych spektakli plenerowych (reżyseria, scenografia, multimedia) z okazji otwarcia Małopolskiego Ogrodu Sztuk w Krakowie (2012) oraz zakończenia Międzynarodowego Festiwalu Baletowego „Scena otwarta” w Tarnowie (2012).

Janicki stworzył koncepcję oraz projekty Domu Mikołaja Kopernika w Toruniu, dwóch przestrzeni multimedialnych w Kopalni Soli Wieliczka i Muzeum Żup Krakowskich, Centrum Multimedialnego w Zamku Królewskim na Wawelu, Pawilonu Józefa Czapskiego (nagrodzonego nagrodą Sybilli) oraz Pawilonu Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie. W 2017 roku, wraz z zespołem, zaprojektował multimedialne centrum sztuki oraz nową siedzibę Teatru KTO w krakowskim Podgórzu w ramach rewitalizacji kina Wrzos.

Janicki był współtwórcą oraz członkiem redakcji pisma mówionego Gadający Pies, które wydawano w latach 2010–2015 w Klubie Piękny Pies w Krakowie. Na jego scenie wystąpił Jerzy Vetulani, a w 2017 roku Janicki pełnił rolę mistrza ceremonii na pogrzebie Vetulaniego.

Janicki sporadycznie występował również jako aktor. W 2004 roku zagrał w filmie Karol. Człowiek, który został papieżem w roli niemieckiego oficera Buelera, a w 2013 roku w krótkim mockumencie Hydrofobia.

W 2020 roku Janicki zainicjował Międzynarodowe Forum Kultura Futura – interdyscyplinarne przedsięwzięcie, które ma na celu stworzenie platformy do współpracy i twórczego dialogu pomiędzy obywatelami, instytucjami kultury, organizacjami pozarządowymi, uniwersytetami oraz światem biznesu w kontekście kształtowania symbolicznego miasta przyszłości ePolis. Do projektu dołączyły krakowskie uczelnie, instytucje kultury, organizacje pozarządowe oraz sektor prywatny, w tym Uniwersytet Jagielloński, Akademia Sztuk Pięknych, Open Eyes Economy, KBF, Teatr im. Juliusza Słowackiego, Teatr KTO, Łaźnia Nowa, Instytut Wspólnot Obywatelskich, Cracow Art Week Krakers, Centrum Sztuki WRO, KunstArt Fund, Sacrum Profanum, Piękny Pies, Fundacja Tytano i wiele innych.

Działalność związana z Japonią

W 2002 roku, na specjalne zaproszenie Andrzeja Wajdy oraz Krystyny Zachwatowicz, Janicki przygotował multimedialną wystawę Hiroshige z okazji wizyty Ich Cesarskich Mości, Cesarza Akihito oraz Cesarzowej Michiko w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie.

Współtworzył z Krzysztofem Ingardenem oraz pracownią Ingarden&Ewy Architekci multimedialny Polski Pawilon Expo 2005 w Aichi, który łączył technologie Low-tech z High-tech. Prezentowana podczas EXPO innowacyjna, semi-aktywna instalacja multimedialna Echo wykorzystywała czujniki ruchu, wideo oraz dźwięk, zdobywając liczne nagrody na świecie.

Janicki jest autorem projektu Centrum Japońskich Sportów i Sztuk Walki Dōjō w Starej Wsi, które jest największym na świecie ośrodkiem przeznaczonym do specjalistycznego treningu dalekowschodnich sztuk i sportów walki. Centrum zostało zrealizowane zgodnie z kanonami architektury japońskiej. Janicki stworzył także stalową, pięciometrową rzeźbę w formie origami przedstawiającą żurawia, która była usytuowana nad Wisłą obok Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie. Wspólnie z Manggha zorganizował akcję społeczną Tsuru, polegającą na tworzeniu origami przez dzieci i młodzież w geście wsparcia dla Japonii po trzęsieniu ziemi i tsunami 11 marca 2011 roku.

Od 2005 roku Janicki regularnie wystawia swoje prace w Japonii. Uczestniczy w kolejnych edycjach Tatsuno Art Project, projektu realizowanego przez kurator prof. Akiko Kasuye z Kyoto University of Art oraz współpracuje z japońskimi artystami, takimi jak Makoto Ofune i Shōichi Yabuta. W ramach projektu Tatsuno Art Project – Flow w 2014 roku zaprezentował instalację BlackOut, do której muzykę stworzył Shōichi Yabuta, oraz film Tōkaidō, relacjonujący polsko-japońską wyprawę szlakiem Tōkaidō. Janicki jest pierwszym Europejczykiem, który przebył i udokumentował współczesne oblicze szlaku 53 stacji Tōkaidō z drzeworytów Utagawy Hiroshige. Efektem tej podróży była wystawa Tōkaidō – Droga Wschodniego Morza, zorganizowana w 2014 roku z okazji dwudziestolecia działalności Muzeum Sztuki i Techniki Manggha w Krakowie. Projekt był prezentowany na Międzynarodowym Biennale Mediów WRO w 2015 roku, na Modern Music Days na Malcie w 2017 roku oraz ponownie w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie w 2019 roku w ramach polsko-japońskiej wystawy Tatsuno Art Project.

Janicki był autorem wystawy Wschód – Zachód – Nieskończoność, która była pokazywana w kompleksie świątyni buddyjskiej Miidera w Ōtsu w 2017 roku oraz w chramie shintoistycznym Hirota Jinja w Nishinomiya w 2018 roku. Zrealizował największą indywidualną wystawę polskiego artysty w Japonii na zaproszenie japońskiej strony w ramach obchodów 100-lecia nawiązania stosunków dyplomatycznych między Polską a Japonią, która miała miejsce w prestiżowej Treasure Gallery przy świątyni Zōjōji w Tokio (2019-2020), we współpracy z Instytutem Adama Mickiewicza oraz Instytutem Polskim w Tokio. W ramach wystawy Janicki zrealizował na ulicach Tokio performance Touch, w którym kamera termowizyjna stała się narzędziem dokumentacji transferu energii między polskim artystą a przypadkowo spotkanymi Japończykami, symbolizującym spotkanie i dialog kultur.

Życie prywatne

W 1983 roku Janicki poślubił Katarzynę Niewodniczańską, córkę Jerzego. Mają dwoje dzieci: Mateusza i Mariannę.

Wybrane wystawy

Indywidualne

1995: Re-produkcje I (Okna), akcja uliczna, patronat Galerii Zderzak, Kraków
1996: Re-produkcje II – podłoga – foto-tautologia
1996: Re-Produkcje III, akcja uliczna foto-tautologia, patronat Galerii Zderzak, Kraków
1996: Roentgenoterapia, instalacja, Klub Roentgen, Kraków
1996: Re-Produkcje IV, instalacja – foto-tautologia, frotage, objekt, Sarbsk
1996: Re-Produkcje V (Oczy), – Galeria Zderzak, Kraków
1996: Re-Produkcje VI – Żywioły (Ogień), Teatr Bückleina, Kraków
1997: Re-Produkcje IX – Projekcje I, Galeria Zderzak, Kraków
1997: Re-Produkcje X – VISITOR, Münster-Kassel-Wenecja, działanie niezależne (patronat Galerii Zderzak)
1997: VISITOR – ART Forum Berlin, Galeria Zderzak, Kraków, Mała
1997: Galeria ZPAF – Centrum Sztuki Współczesnej, Warszawa
1998: Re-Produkcje VISITOR – Art Frankfurt (indywidualna prezentacja – Galeria Zderzak)
1998: Re-Produkcje XIII Projekcje II, Association European Culture Cities – Kraków – UMK – Lilla Weneda – rzeźba, projekcja
1999: TRANSmisje – wystawa symultaniczna CSiTJ Manghha, Galeria Zderzak, Starmach Gallery
1999: ARCO – Madryt
1999: Art Forum – Sztokholm
1999: Silver Box – Galeria Zderzak
2000: Tele-wizje – forogramy
2001: Erfurt – Siedzący – Projekcje I, Visitor
2001: Fetysze – Autentyczny autograf – Czesław Miłosz – aukcja (multiple) UMK
2001: SocLand, Nowa Huta, wystawa na zaproszenie Krystyny Zachwatowicz i Andrzeja Wajdy
2002: Hiroshige – instalacje multimedialne CSiTJ Manggha – wystawa stworzona na motywach twórczości japońskiego drzeworytnika z okazji wizyty Cesarza Japonii w Polsce
2003: Memorable – akcja uliczna – Kraków
2004: Blaue Nacht – Press photo, Visitor, Siedzący, Niebo – Norymberga
2005: Współautor Pawilonu polskiego na EXPO 2005 (Japonia)
2006: Muzeum Miejsca w Fabryce Oskara Schindlera
2007: Wreszcie Nowa! – Muzeum Narodowe w Krakowie
2007: Pawilon im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie (multimedialny spektakl)
2008: „Ok! Wyspiański” w Muzeum Narodowym w Krakowie
2008: Ogród Sztuki w Krakowie (reżyseria i scenografia multimedialnego spektaklu).
2008: „Znaki czasu”, Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu
2009: Pole widzenia 2, Festiwal Animacji i Nowych Mediów w CSW, Toruń
2009: „Origami” w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, Kraków
2009: „Plaża” w Pawilonie Wyspiańskiego w Krakowie
2010: autor spektaklu multimedialnego w Muzeum Narodowym we Wrocławiu
2010: autor filmu eksperymentalnego podczas wystawy „Has-nieosiągalne” podczas Festiwalu Era Nowe Horyzonty we Wrocławiu
2012: Black Garden, WRO – Pioneering Values, Wrocław
2012: autor multimedialnego spektaklu w Muzeum Narodowym w Krakowie
2014: „Tokaido” – droga wschodniego morza, Muzeum Manggha w Krakowie
2014: Film „Tokaido i BlackOut” instalacja multimedialna w ramach Tatsuno Art Project – Japonia
2014: Body ART – mapping/projekcje – materiały i scenografia do spektaklu Body ART w reżyserii Artura Barona Więcka w Teatrze STU
2014: Po – widoki II – pięć serii odbitek harimaze zdjęć z podróży do Tokaido
2015: Levels map mapping
2015: Black Garden – PachLab Festiwal 2015, Pawilon Wyspiańskiego
2017: Wschód – Zachód – Nieskończoność, Miidera, Ōtsu, Japonia
2018: PustoStan, Galeria i!, Krakers
2018: Wschód – Zachód – Nieskończoność, Hirota Jinja, Nishinomiya, Japonia
2019/2020: Wschód – Zachód – Nieskończoność, wystawa w ramach obchodów 100-lecia nawiązania stosunków dyplomatycznych pomiędzy Polską i Japonią, Treasure Gallery, Zōjōji, Tokio, Japonia
2021: Dzeus II, Biennale Wro, Hevre, Kraków

Zbiorowe

1990: Głowy, malarstwo, Galeria Zejscie, Kraków
1991: Grafika Młodych, Galeria Ars Polona, Kraków Intergrafia, BWA, Katowice
1993: Ibizografia, grafika, Ibiza, Hiszpania
1994: Chimera, Głowy – malarstwo; Obrazy i grafiki, Galeria Piwnicy Pod Baranami, Kraków
1996: Re-Produkcje II (Podłoga) Kolekcja Galerii Zderzak, Kraków
1996: Fort Sztuki – Re- Produkcje VIII, Kraków
1998: Re-Produkcje XIV – RONDO – Fort Sztuki
1999: Solcevorot – Festiwal Wolnej Sztuki – St. Petersburg – Visitor
2000: Young Art from Kraków – Museum Junge Kunst (Frankfurt (Oder), Galeria Zderzak, Galeria Prowincjonalna, Słubice, Collegium Polonicum UAM, Słubice – Gimnastyk, Siedzący, Press Foto; Visual art – simple life – video and media art from Poland – Non Stop – semiaktywna instalacja
2001: Przyst@nek – WRO O1 IX Międzynarodowe Biennale Sztuki Mediów
2001: Wrocław, Kraków – wernisaż symultaniczny
2002: Walzer, Monument instalacje interaktywne, Warsagen, akcja w przestrzeni publicznej
2002: Projekt Karlsplatz – Kunsthalle Wiedeń – Austria
2002: DJ City – interaktywna instalacja muzyczna w przestrzeni publicznej – X Międzynarodowy Festiwal Audio Art. – Kraków
2003: Outdoor – Galeria Zewnętrzna AMS – Zachęta – Warszawa, Bunkier Sztuki – Kraków, BWA – Wrocław
2003: Galeria Wyspa – Gdańsk, BWA – Poznań
2015: Tōkaidō – droga wschodniego morza, Międzynarodowe Biennale Mediów WRO
2017: Tōkaidō – droga wschodniego morza, Modern Music Days, Malta
2017: America. Utopia achieved, Kraków Art. House
2018: Ojczyzna w sztuce, Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK
2019: Tatsuno Art Project, Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, Kraków
2020/2021: Artyści z Krakowa. Generacja 1950–1969, Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK

Instalacje multimedialne eksponowane w przestrzeni publicznej

2000: Nie wypadnij bez sensu na billboardach na terenie Polski i Francji w ramach Otwartej Galerii AMS, piktogram, 400 billboardów
2000: Międzynarodowy Festiwal Sztuka Ulicy – Przyst@nek na krakowskich Plantach – akcja uliczna wprowadzona do internetu (Real TV)
Chopin Sat na placu Jana Nowaka Jeziorańskiego w Krakowie
Upadły fortepian przy Teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie
Haiku przed Muzeum Narodowym w Krakowie
Ślad na bulwarach nad Wisłą pod Wawelem
Drzewo innowacji, Krakowski Park Technologiczny

Inne

2016: Pawilon J. Czapskiego Muzeum Narodowe w Krakowie – aranżacja wystawy stałej
2017: Dom Mikołaja Kopernika w Toruniu – Koncepcja Ekspozycji Stałej w domu Mikołaja Kopernika oraz pokazów Multimedialnych 3D wraz z projektem Plastycznym.
2018: Mapping na budynku Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie w ramach projektu Wyspiański Wyzwala
2018: FlashBlack, formacja HiQ, Galeria i!, Hevre
2019: Zamek Królewski na Wawelu: projekt i aranżacja wystawy Centrum Multimedialnego
2019: projekt koncepcyjny siedziby Teatru KTO w Krakowie
2019: Wyspiański. Widziane z okna – seria warsztatów zakończona wystawą i wykładem w Muzeum Manggha w Krakowie
2020: Projekt Isolation-Confrontation wraz z kampanią #Dziękujemy w nawiązaniu do pandemii koronawirusa
2020: Oficjalna inauguracja Międzynarodowego Forum Kultura Futura w Małopolskim Ogrodzie Sztuki w Krakowie przy okazji premiery Raportu Kultura

Nagrody

2001: Ibizografia, Hiszpania
2005: Nagroda SARP – /oddział w Krakowie/ za najlepszy projekt roku
2006: I Ogólnopolska Nagroda SARP
2006: Nagroda Ministra Infrastruktury I Stopnia
2007: Contractworld Award, Hanower
2008: I nagroda na rzeźbę interaktywną KPT, Kraków
2011: Best Practice Special Award for Interactive Digital Signage in the Open Space Art & Architecture
2011: I nagroda za rzeźbę multimedialną „Drzewo inwestycji i innowacji” na Forum Ekonomicznym w Krynicy oraz w ramach promocji Województwa Małopolskiego w Parlamencie Europejskim w Brukseli
2011: I nagroda za projekt statuetki Małopolskiej Nagrody Gospodarczej wręczanej corocznie od 2011 roku przez Marszałka Województwa Małopolskiego
2012: I nagroda za cykl rzeźb multimedialnych dla Narodowego Centrum Nauki
2012: I nagroda za projekt i wykonanie rzeźb-statuetek dla Europejskiego Festiwalu Gier Digital Dragons
2012: I nagroda za statuetkę multimedialną na konkurs SARP i IAKS Polska
2013: I nagroda w konkursie na multimedialną przestrzeń komory Aleksandrowice II, Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce
2013: I nagroda na zaprojektowanie multimedialnej ekspozycji dla Kopalni Soli w Wieliczce – Trasa Turystyczna
2014: I nagroda w konkursie na projekt studia multimedialnego – MultiLab – MPTI dla KPT
2017: I nagroda z zaproszeniem do realizacji Muzeum Kopernika w Toruniu
2018/2019: I nagroda za koncepcję multimedialnej infrastruktury wraz z projekcjami i rzeźbami w formie kontraktu na realizację w formule z wolnej ręki na projekt dla Zamku Królewskiego na Wawelu w ramach Multimedialnego Centrum Informacji
2022: Europejska Nagroda Muzealna EMYA – Wyróżnienie specjalne za projekt koncepcyjny i wykonawczy Domu Mikołaja Kopernika (Muzeum Okręgowe w Toruniu)
2022: I nagroda za projekt Teatru KTO dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami w XV edycji plebiscytu „Kraków bez barier” w kategorii Budownictwo Dostępne w obszarze „obiekty użyteczności publicznej”
2022: Nagroda Główna, Modernizacja Roku 2021 w kategorii „Pamięć miejsc historycznych” za stworzenie koncepcji i projektu architektonicznego siedziby Teatru KTO w Krakowie