Aleksander Jan Józef Hauke herbu Bosak (ur. 13 października 1814 w Warszawie, zm. 8 kwietnia 1868 tamże) był generałem majorem wojsk Imperium Rosyjskiego oraz prezesem Warszawskich Teatrów Rządowych.
Zarys biografii
Aleksander Hauke był synem Ludwika Augusta (1779–1851), młodszego brata generała Maurycego Haukego, który pełnił funkcję dyrektora generalnego górnictwa w Królestwie Polskim, oraz Ludwiki Marii Watson-Priestfield-Athernay, córki Roberta i Marii Keene. Był kuzynem i szwagrem księżnej Julii von Battenberg, przodkini rodu Battenberg-Mountbatten, a także kuzynem generała Hauke-Bosaka. W latach 1824–1830 uczęszczał do Korpusu kadetów w Kaliszu. Po upadku powstania listopadowego, szkoła ta została zamknięta, co skłoniło Hauke do powrotu do Warszawy. W wieku 18 lat rozpoczął studia w Instytucie Komunikacji Lądowej i Wodnej w Petersburgu, które ukończył w 1837 roku. W 1838 roku rozpoczął służbę wojskową jako oficer zawodowy (chorąży) w armii carskiej, a w 1853 roku awansował na podpułkownika i objął stanowisko naczelnika Straży Ogniowej w Warszawie. W 1861 roku został mianowany prezesem Warszawskich Teatrów Rządowych, a nieco później także zarządcą pałaców cesarskich w Królestwie oraz administratorem Księstwa Łowickiego w stopniu generała majora.
Hauke pełnił funkcję prezesa teatrów aż do swojej śmierci w 1868 roku (w ostatnich latach z powodu ciężkiej choroby miał zastępcę). Niestety, jego kadencja nie zyskała dobrej opinii: podczas jego rządów prezentowano głównie nieatrakcyjne sztuki obce, a po powstaniu styczniowym w 1865 roku zlikwidowano polską operę oraz odebrano pracownikom prawo do emerytur. Jego jedyną niemal zasługą było zorganizowanie prapremiery opery „Straszny dwór” 28 września 1865 roku. Należy jednak pamiętać, że działał w trudnym okresie przed i po powstaniu styczniowym.
Aleksander Hauke był żonaty z kuzynką Zofią Salomeą Teresą z Hauków (1816–1861), córką generała Maurycego oraz siostrą Julii von Battenberg, pisarki literatury dziecięcej. Mieli razem trzech synów i cztery córki. Najstarszy syn Aleksander poległ jako powstaniec styczniowy, Zygmunt ożenił się z Zofią Kostecką, wnuczką Franciszka Kosteckiego oraz Klementyny Karoliny de Watson-Priestfield-Athernay, siostry Ludwiki Marii. Jedna z córek, Maria Teresa Salomea (1849–1892), wyszła za znakomitego lekarza Juliana Kosińskiego, a Ludwika Idalia Celina (1844–1930) prowadziła z Marią Julią Zaleską popularny periodyk „Wieczory Rodzinne”. Hauke spoczywa w kwaterze rodzinnej na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 10-3-5), w krypcie bez napisu.
„Z wdzięczności za ocalenie w R.P. 1852, kiedy to cholera szerzyła się w okolicy”, Aleksander Hauke sfinansował renowację posągu Matki Boskiej Passawskiej, pochodzącego z 1683 roku, znajdującego się na warszawskim Krakowskim Przedmieściu. Do posągu dodano nowe, złocone korony, co zostało upamiętnione nieistniejącym już napisem na cokole figury.
Bywa czasami błędnie cytowany z tytułem hrabiowskim.
Potomstwo
- Aleksander (1841–1863), student w Heidelbergu;
- Ludwika Idalia Celina, zob. wyżej;
- Maurycy Leopold (1846–1926), muzyk;
- Maria Teresa Salomea, zob. wyżej;
- Zygmunt Karol Florian (1851–1912), prawnik;
- Zofia Aleksandra (1837);
- Aleksandra Ludwika Salomea (1859-1929), za Aleksandrem, bratem Juliana Kosińskiego.
Awanse
- Sztabskapitan (1847);
- Podpułkownik (1851);
- Pulkinik (1856);
- Generał major (1865);
Odznaczenia
- Order Świętego Włodzimierza, IV kl. z mieczami (1849);
- Order Korony Żelaznej III kl. (1849);
- Order Świętego Stanisława II kl. (1859);
- Order Leopolda (Austria) II kl. (1860).
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
- Stanisław Łoza, Rodziny polskie pochodzenia cudzoziemskiego osiadłe w Warszawie i okolicach t. II, Warszawa 1934;
- Polski Słownik Biograficzny, t. IX, Wrocław itd. 1961;
- Stanisław Szenic, Najstarszy Szlak Warszawy, Warszawa 1955;
- Cmentarz Powązkowski, 1790–1850 i 1851–1890, Warszawa 1979 i 1982.
