Aleksander Jackowski (urodzony 19 stycznia 1920 roku w Warszawie, zmarł 1 stycznia 2017 roku w tym samym mieście) był polskim antropologiem kultury, etnografem oraz krytykiem sztuki. Jest autorem licznych prac dotyczących sztuki ludowej, współczesnej, l’art brut oraz sztuki naiwnej.
Życiorys
Jackowski dorastał w Warszawie w rodzinie inteligenckiej. W 1940 roku został deportowany ze Lwowa na Syberię, gdzie miał okazję zetknąć się z kulturą ludową Chantów. W trakcie swojego pobytu pracował w różnych zawodach, w tym jako drwal, tragarz, traktorzysta, zdun, tokarz oraz ślusarz. Jego kontuzjowaną kostkę w nodze leczył szaman, który ukrywał się w lasach przed radzieckimi władzami. Do Polski powrócił w 1943 roku z armią Berlinga. Brał udział w bitwach pod Puławami oraz w obronie Warszawy. Swoją służbę wojskową zakończył w stopniu majora, pełniąc funkcję zastępcy Komendanta Wojskowego Warszawy w maju 1945 roku.
Studiował socjologię i uczestniczył w wykładach z historii sztuki. Do 1948 roku pracował w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, gdzie pełnił funkcje dyrektora Gabinetu Ministra oraz dyrektora Departamentu Prasy i Informacji. W tym samym roku był także zastępcą redaktora naczelnego tygodnika „Odrodzenie”. Od końca 1949 roku piastował stanowisko wicedyrektora, a później kierownika Zakładu Sztuki Ludowej i Nieprofesjonalnej w Państwowym Instytucie Sztuki (późniejszym Instytucie Sztuki PAN), gdzie organizował Akcję Zbierania Folkloru Muzycznego i Słownego. W latach 1952–1998 był redaktorem naczelnym kwartalnika „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”. Do 1984 roku kierował pracownią Sztuki Nieprofesjonalnej w Instytucie Sztuki PAN. Jest autorem ponad 400 tekstów poświęconych sztuce ludowej, współczesnej, l’art brut oraz sztuce naiwnej. Był długoletnim współpracownikiem Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego oraz członkiem Komitetu Nauk Etnologicznych PAN, Rady Fundacji Kultury, Rady Centrum Sztuki Współczesnej i jurorem konkursów „Małe ojczyzny”.
Na wniosek Ministra Kultury i Sztuki został odznaczony Medalem 10-lecia Polski Ludowej 19 stycznia 1955 roku.
Zmarł w Warszawie, a jego pogrzeb odbył się 16 stycznia 2017 roku w grobie rodzinnym Jackowskich na cmentarzu Powązkowskim.
Wybrane publikacje
Książki
1965: Sztuka ludu polskiego
1995: Sztuka zwana naiwną
1997: O rzeźbach i rzeźbiarzach
1998: Obrazy ludowe
1999: Cepelia. Tradycja i współczesność
2000: Pejzaż frasobliwy. Kapliczki i krzyże przydrożne
2002: Polska sztuka ludowa
2005: Świat Nikifora
Artykuły
Przypisy
