Aleksander Konstanty Ivánka (urodzony 4 października 1904 w Nitrze, zmarł 28 października 1976 w Warszawie) był węgiersko-polskim ekonomistą oraz publicystą.
Życiorys
Przyszedł na świat w rodzinie Aleksandra, węgierskiego majora, oraz Polki Heleny z Antoniewiczów, nauczycielki rysunków i języka niemieckiego. W 1905 roku jego rodzice się rozwiedli, a matka z synem wróciła do Polski. Od 1913 roku mieszkał w Warszawie, gdzie przez dwa lata uczęszczał do wstępnej i pierwszej klasy Gimnazjum im. Mikołaja Reja. Po wybuchu I wojny światowej w 1915 roku, przeniósł się z matką do Kijowa, gdzie kontynuował naukę w Gimnazjum Centralnego Komitetu Obywatelskiego. W sierpniu 1918 roku powrócił z rodziną do Warszawy, gdzie uczył się w gimnazjum filologicznym Rady Głównej Opiekuńczej, kierowanym przez Kazimierza Kulwiecia. Angażował się w działalność uczniowskich organizacji samopomocowych oraz harcerstwa. Po rozpoczęciu wojny polsko-bolszewickiej, jeszcze jako nieletni, pracował w Straży Obywatelskiej. Po zdaniu matury w maju 1922 roku, rozpoczął studia w Wyższej Szkole Handlowej (WSH). W trakcie studiów działał w Bratniej Pomocy oraz był członkiem Organizacji Młodzieży Narodowej Szkół Wyższych (od 1923 roku) oraz tajnego Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. Dyplom zawodowy uzyskał w 1926 roku, a tytuł magistra nauk ekonomicznych zdobył dopiero w 1946 roku na podstawie pracy pt. Zagadnienie kredytu w Niemczech podczas wojny 1914–1918.
W latach 1925–1933 pełnił funkcję asystenta w Katedrze Ekonomii Politycznej WSH. Dodatkowo w latach 1927–1929 pracował jako referent w Wydziale Polityki Finansowo-Gospodarczej Ministerstwa Skarbu, współpracując m.in. z Stefanem Starzyńskim. W tym okresie awansował w Ministerstwie, zajmując różne stanowiska, w tym kierownika Wydziału Podatków i Finansów Samorządowych oraz naczelnika Wydziału Polityki Budżetowej. W latach 1929–1931 był zatrudniony w Głównym Urzędzie Statystycznym, początkowo jako referent, a później jako naczelnik Wydziału Statystyki Handlu Zagranicznego i Komunikacji. W 1931 roku wszedł w skład Komitetu Redakcyjnego GUS, który kierował działalnością wydawniczą, i współpracował przy wydawaniu Małego Rocznika Statystycznego. W tym samym roku był jednym z założycieli dwutygodnika „Gospodarka Narodowa” oraz członkiem jego Komitetu Redakcyjnego.
Był również aktywnym członkiem wielu społecznych organizacji patriotycznych, w tym piłsudczykowskich, takich jak Zakon Dobra i Honoru Polski oraz tajny Związek Patriotyczny (od 1937 roku).
W 1933 roku zrzekł się obywatelstwa węgierskiego, uzyskując obywatelstwo polskie. W latach 1933/1934 odbył służbę wojskową. Po powrocie do Ministerstwa Skarbu objął stanowisko naczelnika Wydziału Polityki Budżetowej. W latach 1935–1938 był członkiem Rady Nadzorczej Polskiego Radia, kiedy dyrektorem był jego brat, Roman Starzyński. 1 sierpnia 1939 roku został dyrektorem finansowym Zarządu Miejskiego m.st. Warszawy.
W czasie oblężenia Warszawy we wrześniu 1939 roku pełnił rolę szefa finansowego przy Komisarzu Cywilnym Dowództwa Obrony Warszawy, współpracując ze Stefanem Starzyńskim aż do jego aresztowania 27 października 1939 roku. Następnie objął funkcję dyrektora finansowego Zarządu Miejskiego. We wrześniu 1943 roku, z inicjatywy burmistrza Warszawy Juliana Kulskiego, został naczelnym dyrektorem Komunalnej Kasy Oszczędności m. Warszawy, gdzie pracował do wybuchu powstania warszawskiego. Po powstaniu został wywieziony do Niemiec, skąd udało mu się uciec.
Od lutego 1945 roku do października 1949 roku był dyrektorem Departamentu Budżetowego w Ministerstwie Skarbu. Następnie przez pewien czas pełnił funkcję dyrektora finansowego, a później głównego księgowego w Centrali Mięsnej. W 1953 roku objął stanowisko starszego księgowego w Hurtowni Spożywczej nr 1 w Warszawie, a w lipcu 1956 roku został pracownikiem inżynieryjno-technicznym w Instytucie Ekonomiki i Organizacji Przemysłu. Od 1958 roku pracował jako dyrektor Departamentu Budżetu Państwa oraz Finansów Najwyższej Izby Kontroli, gdzie pozostał do przejścia na emeryturę w 1970 roku.
9 lutego 1933 roku ożenił się z Wandą Prażmowską. Para nie miała dzieci.
Zmarł w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 150-4-7).
Niektóre publikacje
Ivánka A., Zagadnienia kredytu w Niemczech podczas wojny 1914–1918, Warszawa 1928.
Ivánka A., Zagadnienia polityki gospodarczej państwa wobec karteli i trustów, [w:] Zagadnienia gospodarcze Polski współczesnej, Warszawa 1928, s. 98–127.
Ivánka A., Statystyka handlu wewnętrznego w Polsce, „Kwartalnik Statystyczny” 1930, t. 7, z. 4, s. 1564–1576.
Ivánka A., Statystyka handlu wewnętrznego w Polsce, Warszawa 1930.
Ivánka A., Problemy strukturalne i konjunkturalne, „Gospodarka Narodowa” 1931, nr 2.
Ivánka A., Zagadnienia kartelizacji w Polsce, w: Pięć lat na froncie gospodarczym, t. II, Warszawa 1931, s. 364–384.
Ivánka A., Preliminarz budżetowy na r. 1947, „Gospodarka Planowa” 1947, nr 8, s. 298–304.
Ivánka A., Finanse publiczne, Warszawa 1950.
Ivánka A., Porządkowanie dokumentacji, „Rachunkowość” 1954, nr 12, s. 528–532.
Ivánka A., Uwagi w związku z kredytowaniem na obrót przedsiębiorstw handlowych, „Finanse” 1954, nr 2, s. 68–76.
Ivánka A., Bałamutność sprawozdawczości finansowej, jej charakter i przyczyny żywotności, „Biuletyn Zakładu Rachunkowości IEiOP” 1956, nr 5, s. 11–30.
Ivánka A., Klasyfikacja kosztów w handlu uspołecznionym a jej przydatność do analizy ekonomicznej, „Handel Wewnętrzny” 1956, nr 4, s. 14–24.
Ivánka A., O większą samodzielność i rentowność przedsiębiorstw (charakterystyka akcji w miesiącu wrześniu 1956 r.), „Biuletyn Zakładu Rachunkowości IEiOP” 1956, nr 4, s. 4–20.
Ivánka A., Zeszyt specjalny w sprawie obiegu dokumentów, „Przepisy Wewnętrzne Centralnego Zarządu Hurtu Spożywczego” 1956, nr 6, s. 1–175.
Ivánka A., Czasopisma zagraniczne dotyczące rachunkowości znajdujące się w polskich bibliotekach, „Biuletyn Zakładu Rachunkowości IEiOP” 1957, nr 7, s. 8–29.
Ivánka A., Współczesne teorie burżuazyjne pieniądza, Warszawa 1957, s. 40.
Ivánka A., Zagadnienie prezentacji bilansu z punktu widzenia potrzeb przedsiębiorstwa, „Wiadomości Narodowego Banku Polskiego” 1957, nr 1, s. 8–29.
Ivánka A., Analiza rezerw robotniczych, „Ekonomika i Organizacja Pracy”, 1958, nr 5, s. 205–213.
Ivánka A., Finanse gospodarki uspołecznionej, wyd. I, Warszawa 1958, wyd. II, Warszawa 1960.
Ivánka A., O założeniach rozwoju handlu Stolicy w latach 1959–1965, „Handel Wewnętrzny” 1960, nr 1, s. 82–93.
Ivánka A., Finanse i polityka finansowa państw kapitalistycznych, Warszawa 1961.
Ivánka A., Nadal aktualne sprawy kontroli, analizy i rewizji, „Rachunkowość” 1961, nr 5, s. 177–183.
Ivánka A., Rola teorii finansów w polityce finansowej współczesnego kapitalizmu, „Finanse” 1961, nr 5, s. 27–33.
Ivánka A., Koszt poprawy o 1% zaspokojenia potrzeb komunalnych, Warszawa 1963.
Ivánka A., Wdrażanie wyników kontroli, „Kontrola Państwowa” 1964, z. 1, s. 1–8.
Ivánka A., Wspomnienia skarbowca, Warszawa 1964.
Ivánka A., Kontrola finansowa w państwach socjalistycznych, Warszawa 1966.
Ivánka A., Profesor Wacław Fabierkiewicz (1891–1967), „Ekonomista” 1968, nr 3, s. 569–571.
Ivánka A., Rektor Bronisław Miklaszewski. Warszawskie wspomnienia, „Stolica” 1971, nr 48, s. 16.
Ivánka A., „Nasz Grodek”. Warszawskie wspomnienia, „Stolica” 1975, nr 21, s. 16.
Ivánka A., Żołnierz Dobra i Honoru Polski, [w:] Wspomnienia o Stefanie Starzyńskim, oprac. M.M. Drozdowski, Warszawa 1982, s. 80–85.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie, po raz drugi 22 lipca 1947)
- Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
- Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”
- Złota Odznaka PTE
Uwagi
Przypisy
