Aleksander, znany pod świeckim nazwiskiem Tahan (urodzony 9 maja 1869 w Damaszku, zmarł 17 czerwca 1958 tamże) był syryjskim duchownym prawosławnym, który pełnił funkcję patriarchy Antiochii w latach 1928–1958.
Życiorys
Podczas nauki w szkole patriarszej w Damaszku jego talent zauważył Atanazy, archidiakon patriarchy antyocheńskiego Hieroteusza, który zarekomendował go patriarsze. Po nim, Gerazym, następca Hieroteusza, skierował go na naukę do teologicznej szkoły Patriarchatu Konstantynopola na Chalki, gdzie w 1886 roku przyjął wieczyste śluby mnisze. Jako mnich Aleksander uczył się języków greckiego, tureckiego, francuskiego oraz łacińskiego. Po powrocie do Syrii przez sześć lat pracował jako katecheta w szkołach podlegających metropolii Homs. Dzięki wsparciu lokalnego metropolity Atanazego, miał możliwość wyjazdu do Rosji, aby kontynuować naukę w Kijowskiej Akademii Duchownej, gdzie zdobył dyplom w 1900 roku. Po powrocie do Damaszku, 20 kwietnia 1900 roku, przyjął sakrament kapłaństwa z rąk patriarchy antyocheńskiego Melecjusza II, a następnie ponownie udał się do Rosji jako oficjalny przedstawiciel Patriarchatu Antiochii przy Rosyjskim Kościele Prawosławnym. W 1903 roku metropolita moskiewski Włodzimierz nadał mu tytuł archimandryty.
Jeszcze w tym samym roku archimandryta Aleksander został nominowany na metropolitę Tarsu i Adany, a 30 listopada 1903 roku przyjął chirotonię biskupią z rąk patriarchy Melecjusza. W 1908 roku został przeniesiony na katedrę Trypolisu. Towarzyszył patriarsze Grzegorzowi IV w podróży do Rosji z okazji obchodów 300-lecia panowania Romanowów.
Patriarcha Antiochii
Aleksander został wybrany na patriarchę Antiochii w 1928 roku dzięki wsparciu przedstawicieli rosyjskiego Palestyńskiego Towarzystwa Prawosławnego, które zachowało swoje wpływy w patriarchacie nawet po rewolucji październikowej. W wyborach uzyskał cztery głosy biskupów, co było o trzy głosy mniej niż metropolita Latakii Arseniusz, jednak to za Aleksandrem opowiedzieli się delegaci parafii i świeccy. Zwolennicy Arseniusza domagali się rewizji wyników głosowania nawet po intronizacji nowego patriarchy, a konflikt zakończył się dopiero po śmierci Arseniusza w 1931 roku, na mocy decyzji patriarchy konstantynopolitańskiego. Patriarcha Aleksander III popierał Rosyjski Kościół Prawosławny w opozycji do Żywej Cerkwi.
W 1936 roku w Patriarchacie Antiochii miała miejsce schizma; metropolita Homs Epifaniusz, pozbawiony urzędu, ogłosił się patriarchą Antiochii i powołał konkurencyjny „Synod”. Ta wewnętrzna schizma trwała pięć lat, aż do 1941 roku, kiedy Aleksander III zgodził się mianować Epifaniusza metropolitą Akki i proboszczem parafii św. Michała Archanioła w Latakii.
W 1943 roku Aleksander III pozytywnie odniósł się do nawiązania stosunków dyplomatycznych ZSRR z nowo niepodległą Syrią, a po pierwszych od 1917 roku wyborach patriarchy moskiewskiego i całej Rusi wysłał telegram gratulacyjny do Stalina. W Damaszku odprawił także nabożeństwo w intencji dalszej współpracy z Rosyjskim Kościołem Prawosławnym oraz przekazał 60 tysięcy funtów libańskich na potrzeby Armii Czerwonej. W 1945 roku brał udział w intronizacji nowego patriarchy moskiewskiego i całej Rusi Aleksego I, którego później gościł w Syrii i Libanie. Jako patriarcha szczególną uwagę przykładał do edukacji duchowieństwa, kierując syryjskich studentów teologii na naukę na Chalki, do Instytutu św. Sergiusza z Radoneża w Paryżu oraz do Aten. Prowadził także szeroką działalność wydawniczą oraz remontował monaster i cerkwie.
Regularnie odwiedzał autokefaliczne Kościoły prawosławne: Grecki (1951), Rumuński (1951), Czechosłowacji (1951), Patriarchat Konstantynopolitański (1953) oraz kilkakrotnie podróżował do ZSRR (1951, 1954, 1956, 1958).
Pełnił urząd patriarchy aż do swojej śmierci.
Przypisy
