Aleksander II (ur. 1527, zm. 12 marca 1605) był królem Kachetii w latach 1574-1605.
Życiorys
Był potomkiem króla Kachetii Lewana oraz jego pierwszej żony, księżniczki gurijskiej Tinatin. Po śmierci ojca w 1574 roku, w rywalizacji o władzę pokonał dwóch przyrodnich braci, El-Mirzę oraz Dawida, głównie dzięki natychmiastowej przysiędze wierności szachowi Persji, Tahmaspowi. Podobnie jak jego ojciec, Aleksander II oparł politykę zagraniczną Kachetii na balansowaniu między Persją, Imperium Osmańskim, szamchalem tarkowskim oraz próbami nawiązania kontaktu z Rosją. Mimo zadeklarowanej lojalności wobec szacha, musiał wysłać swojego najstarszego syna Jesego do Kazwinu jako zakładnika.
W 1578 roku, gdy szachem Persji był już Mohammad Chodabande, Aleksander II ogłosił koniec posłuszeństwa Persji i przyjął wojska Mustafy Lali Paszy, ogłaszając się lennikiem Osmanów. Zobowiązał się do płacenia trybutu w wysokości 30 bel jedwabiu, 10 sokołów, 10 jastrzębi oraz 20 młodych kobiet i mężczyzn rocznie. W zamian Aleksander II otrzymał tytuł bejlerbeja, a jego syn Herakliusz został gubernatorem Şəki. W odpowiedzi, szach Mohammad Chodabande uwięził księcia kachetyńskiego Jesego, który zmarł w 1580 roku, nie odzyskawszy wolności.
W 1582 roku, gdy wojny między Turcją a Persją utknęły w impasie, szach Persji zmusił Aleksandra II do ponownej deklaracji lojalności. Uwięził w Kazwinie jego kolejnego syna, Konstantyna, który w niewoli przeszedł na islam i całkowicie wyrzekł się swojego gruzińskiego pochodzenia. Szach zażądał także wysokiego trybutu za każdy rok, w którym Aleksander II był tureckim wasalem. Król musiał przysiąc na Ewangelię, że będzie współpracował z Persami oraz z królem Kartlii, Szymonem I. Pod rządami Aleksandra II Kachetia przeżywała okres rozkwitu, z szybko rosnącą populacją i rozwijającym się rolnictwem, co zaowocowało budową nowych monastery i cerkwi. Starając się uwolnić od dominacji perskiej, Aleksander II nawiązał relacje z Rosją w nadziei na jej protekcję. W 1585 roku wysłał posłów do Moskwy, a dwa lata później do Kachetii przybyli rosyjscy wysłannicy, przynosząc pisemną przysięgę lojalności wobec cara, którą król podpisał. Liczył, że w zamian Rosjanie zbudują stały fort nad Terekiem i wypowiedzą wojnę szamchalowi terkowskiemu, jednak w tej drugiej sprawie jego nadzieje okazały się płonne. Rosjanie nie zgodzili się także na przekazanie Gruzinom nowoczesnej artylerii.
Działania Aleksandra II wzbudziły nieufność szacha Persji, Abbasa, zwłaszcza że król Kachetii nie oddał mu za żonę swojej córki Nestan-Daredżan. Abbas zażądał, aby na dwór perski oddano kolejnego zakładnika – wnuka Konstantyna.
W 1601 roku Aleksander II nagle zachorował. Jego syn Dawid ogłosił się nowym królem Kachetii. Gdy Aleksander II wyzdrowiał, nowy król odmówił oddania władzy i zmusił ojca do wstąpienia do monasteru. Dawid stoczył walkę o władzę z młodszym bratem Jerzym; kiedy zabił jednego z jego zwolenników, który próbował schronić się w cerkwi, Aleksander II przeklął starszego syna. W 1602 roku Dawid zmarł, a Aleksander II powrócił na tron.
W 1603 roku szach Abbas wezwał Aleksandra II oraz króla Kartlii, Jerzego X, do wojny z Turcją. Władca Persji nie ufał królowi Kachetii, który ciągle utrzymywał relacje z Rosją; kachetyńska szlachta była podzielona, czy kraj powinien pozostać wierny Persji, czy zaangażować się w sojusz z Rosją. Aleksander II uczynił gest wobec szacha, wysyłając na jego dwór swoich wnuków, dzieci Dawida: Tejmuraza i Helenę. Abbas jednak już nie ufał królowi Kachetii. Nakazał swojemu synowi Konstantynowi zabić ojca, jeśli ten okaże się nielojalny. Polecił również, by obaj wyruszyli na wojnę z Turcją i zaatakowali Szyrwan. W marcu 1605 roku między synem a ojcem doszło do kłótni o dalszy przebieg kampanii wojennej. Konstantyn zaatakował i zabił najpierw swojego brata Jerzego; jego ludzie zamordowali następnie Aleksandra II oraz pięciu możnowładców, w tym biskupa Rustawi i jego brata. Konstantyn ogłosił się nowym królem Kachetii, a głowy ojca i brata wysłał na dwór perski jako dowód lojalności. Ciała polecił pochować w monasterze Alawerdi.
Rodzina
Aleksander II był mężem kobiety z rodu Amilachwari. Z ich związku przyszły na świat następujące dzieci:
- Herakliusz
- Dawid, król Kachetii w 1602 roku
- Konstantyn, król Kachetii w 1605 roku
- Anna, małżonka króla Kartlii Bagrata VII
- Nestan-Daredżan, małżonka króla Megrelii Manuczara Dadianiego
- Tinatin, małżonka Hamzy Mirzy, syna szacha Mohammada Chodabande.
Przypisy
Bibliografia
Mikaberidze A., Historical Dictionary of Georgia, Rowman & Littlefield, Blue Ridge Summit 2015, ISBN 978-1-4422-4146-6.
Donald D. Rayfield, Edge of Empires: A History of Georgia, London: Reaktion Books, 2012, ISBN 1-78023-030-3, OCLC 829059436. Brak numerów stron w książce.
