Aleksander I Karadziordziewić

Aleksander I Karadziordziewić (serb. Александар I Карађорђевић), urodzony 16 grudnia 1888 roku w Cetynii, zmarł 9 października 1934 roku w Marsylii. Był ostatnim władcą Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców w latach 1921–1929, a następnie królem Jugosławii od 1929 do 1934 roku, sprawując władzę w sposób dyktatorski. Został zamordowany podczas oficjalnej wizyty we Francji na skutek działań chorwackich separatystów.

Życiorys

Był synem Piotra I Karadziordziewicia oraz Zorki, księżniczki czarnogórskiej. Dzieciństwo spędził z ojcem na wygnaniu w Genewie, a od 1899 roku mieszkał w Sankt Petersburgu, gdzie służył w carskim korpusie paziów. W latach 1914–1918 pełnił funkcję regenta z nadania ojca, a w latach 1912–1918 był naczelnym wodzem armii serbskiej.

Na początku swojego panowania był królem Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców w latach 1921–1929. Aby wzmocnić jedność państwa, zmienił jego nazwę i 3 października 1929 roku ogłosił powstanie nowego państwa, które nazwano Jugosławią. Zmienił nie tylko nazwę, ale także podział administracyjny, zastępując dotychczasowe departamenty dziewięcioma banowinami. Na arenie międzynarodowej prowadził politykę profrancuską, a Jugosławia, razem z Rumunią i Czechosłowacją, utworzyła małą Ententę, mającą na celu przeciwdziałanie węgierskiemu rewizjonizmowi. Wprowadził także reformy w sądownictwie, szkolnictwie oraz kalendarzu, dążąc do ujednolicenia kraju. Konstytucja z 3 września 1931 roku legitymizowała jego rządy. Aleksander był zwolennikiem silnej władzy centralnej i przeciwnikiem separatyzmu chorwackiego, chociaż starał się utrzymywać dobre relacje z Chorwatami. Próbował również nawiązać porozumienie z Bułgarią. Mimo autorytarnych metod, jego rządy cieszyły się poparciem znacznej części społeczeństwa Jugosławii. Niemniej jednak, likwidacja rządów parlamentarnych, rozwiązanie partii politycznych oraz surowa cenzura spowodowały opór społeczny, manifestowany głównie pod hasłem: Precz z dyktaturą!. Zginął w wyniku zamachu, zorganizowanego przez Włada Czernozemskiego oraz grupę Wewnętrznej Macedońskiej Organizacji Rewolucyjnej (VMRO) i chorwackich ustaszy (operacja „Miecz teutoński”). Pochowano go w cerkwi św. Jerzego w Topoli.

Po jego śmierci, rządy w imieniu nieletniego syna Aleksandra, Piotra, objął regent, książę Paweł Karadziordziewić.

Odznaczenia

Serbskie/jugosłowiańskie

Wielki Mistrz Orderu Świętego Księcia Łazarza
Wielki Mistrz Orderu Gwiazdy Jerzego Czarnego
Wielki Mistrz Orderu Orła Białego
Wielki Mistrz Orderu Korony Jugosłowiańskiej
Wielki Mistrz Orderu Świętego Sawy
Złoty Medal za Waleczność im. Milosa Obilicia
Medal Pamiątkowy Wojny Serbsko-Bułgarskiej 1913
Medal Pamiątkowy Kampanii Albańskiej 1920

Zagraniczne

Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia)
Krzyż Wojenny (Belgia)
Order Świętych Cyryla i Metodego (Bułgaria)
Krzyż Wielki Orderu Świętego Aleksandra (Bułgaria)
Krzyż Wielki Orderu Daniły I (Czarnogóra)
Order Świętego Piotra (Czarnogóra)
Order Lwa Białego I klasy (Czechosłowacja)
Krzyż Wojenny Czechosłowacki (1914–1918)
Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Medal Wojskowy (Francja)
Krzyż Wojenny ze srebrną palmą (Francja)
Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja)
Krzyż Wojenny 1914-1918 (Grecja)
Order Medżydów I klasy (Imperium Osmańskie)
Order Osmana I klasy (Imperium Osmańskie)
Medal Niepodległości (Imperium Osmańskie)
Krzyż Wielki Orderu Słońca Peru
Order Orła Białego (1921, Polska)
Krzyż Wielki Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1923, Polska)
Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (Polska)
Krzyż Wielki Orderu Wojskowego Chrystusa (Portugalia)
Krzyż Wielki Orderu Wojskowego Avis (Portugalia)
Krzyż Wielki Orderu Wojskowego Świętego Jakuba od Miecza (Portugalia)
Wstęga Trzech Orderów (1893, Portugalia)
Order Świętego Andrzeja Apostoła (Imperium Rosyjskie)
Order Świętego Aleksandra Newskiego (Imperium Rosyjskie)
Cesarski i Królewski Order Orła Białego (Imperium Rosyjskie)
Order Świętego Jerzego I klasy (Imperium Rosyjskie)
Order Świętej Anny I klasy (Imperium Rosyjskie)
Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława I klasy (Imperium Rosyjskie)
Order Michała Walecznego I klasy (Rumunia)
Krzyż Wielki Orderu Korony (Rumunia)
Wielka Wstęga Orderu Słonia Białego (Syjam)
Łańcuch Orderu Grobu Świętego w Jerozolimie (Watykan)
Honorowy Rycerz Krzyża Wielkiego Orderu Łaźni (Wielka Brytania)
Honorowy Rycerz Krzyża Wielkiego Królewskiego Orderu Wiktoriańskiego (Wielka Brytania)
Medal Koronacyjny Króla Jerzego V (Wielka Brytania)
Order Annuncjaty (Królestwo Włoch)
Krzyż Wielki Orderu Świętych Maurycego i Łazarza (Królestwo Włoch)
Krzyż Wielki Orderu Korony (Królestwo Włoch)