Aleksander Hulewicz

Aleksander Hulewicz (ur. 1897, zm. 30 maja 1972 w Toronto) był komandorem podporucznikiem Marynarki Wojennej II RP oraz komandorem porucznikiem Polskiej Marynarki Wojennej. Odznaczony został Orderem Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się 29 stycznia, 11 marca lub 13 marca 1897 roku na obecnych terenach Ukrainy. Wstąpił do Armii Imperium Rosyjskiego i ukończył Korpus Morski w Petersburgu. 21 października 1915 roku awansował na stopień miczmana, a następnie służył jako oficer w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego.

11 marca 1919 roku przyjęto go do Wojska Polskiego jako byłego oficera Polskiego Korpusu Wschodniego oraz armii rosyjskiej, z zaliczeniem stopnia porucznika, a następnie został przydzielony do rezerwy. 20 marca 1919 roku trafił do Portu Wojennego Modlin. W Marynarce Wojennej awansował do stopnia porucznika marynarki, z datą senioralną od 1 czerwca 1919 roku. Na dzień 1 kwietnia 1919 roku był pierwszym oficerem flotylli oraz statku „Wisła”. Kolejno pełnił funkcję oficera na statku „Różycki”, a 2 listopada 1919 roku został wzięty do niewoli przez Niemców. Był dowódcą plutonu w I batalionie pułku morskiego, który istniał od lipca do grudnia 1920 roku. Uczestniczył w misji do Anglii w celu odbioru okrętów dywizjonu kontrtorpedowców, a 14 września 1921 roku przyholował torpedowiec „Góral”, przekształcony w tym samym roku na ORP „Podhalanin”. Na dzień 1 maja 1922 roku był zastępcą dowódcy ORP „Mazur”. W 1923 roku objął dowództwo monitory „Mozyrz”, wchodzącego w skład dywizjonu monitorów Flotylli Wiślanej. W 1924 roku, do sierpnia, był oficerem wachtowym na ORP „Mazur”. Od 3 czerwca 1924 roku do 1925 roku pełnił rolę oficera nawigacyjnego na okręcie transportowym ORP „Warta” w pierwszej obsadzie tej jednostki. Został awansowany na stopień kapitana marynarki, z datą senioralną od 1 sierpnia 1924 roku. W latach 1926-1927 był dowódcą ORP „Kujawiak”, a w 1927 roku dowodził ORP „Mazur”. W 1928 roku kształcił się w francuskiej szkole l’École des Officiers Torpilleurs w Toulon. W latach 1928-1929 oraz ponownie od marca 1930 roku był dowódcą ORP „Ślązak”. Od 6 maja 1931 roku do czerwca 1932 roku pełnił funkcję szefa adiutantury Kierownictwa Marynarki Wojennej. 3 sierpnia 1931 roku został przeniesiony z Dowództwa Floty do KMW, gdzie objął stanowisko p.o. kierownika Wydziału Ogólnego. W 1932 roku był przydzielony do Dowództwa Floty w Gdyni. Od 10 sierpnia 1932 roku do 1 marca 1933 roku był zastępcą dowódcy ORP „Burza” w pierwszej załodze tego okrętu. Od 17 marca lub 1 kwietnia 1933 roku do 15 lipca 1935 roku dowodził ORP „Wilia”. 28 czerwca 1935 roku awansował na stopień komandora podporucznika, z datą senioralną od 1 stycznia 1935 roku. Od 26 czerwca do 13 października 1935 roku oraz od tego czasu do kwietnia 1936 roku był dowódcą ORP „Bałtyk”, a równolegle pełnił funkcję komendanta wyszkolenia pokładowego od lipca 1935 roku do 1 grudnia 1936 roku, a następnie do września 1938 roku. W tym okresie, od 8 marca do 9 grudnia 1936 roku, był zastępcą dowódcy okrętu szkolnego ORP „Iskra”, a od 9 grudnia 1936 roku do 30 grudnia 1937 roku pełnił funkcję dowódcy tego okrętu w trakcie kursu szkolnego. Od 30 grudnia 1937 roku do marca 1938 roku dowodził dywizjonem minowców, a od 13 marca lub 20 czerwca 1938 roku był dowódcą ORP „Grom”.

W chwili wybuchu II wojny światowej, Hulewicz nadal dowodził ORP „Grom” podczas kampanii wrześniowej 1939 roku. Po tym wydarzeniu został oficerem Korpusu Morskiego Polskiej Marynarki Wojennej w Wielkiej Brytanii. Dowodził ORP „Grom” do 4 maja 1940 roku, kiedy to jednostka została zatopiona przez niemieckie lotnictwo. Po tym incydencie nie otrzymał już samodzielnego dowództwa na żadnym okręcie Marynarki Wojennej.

Od 21 czerwca do 18 października 1940 roku był dowódcą Grupy Trawlerów, składającej się z 12 belgijskich jednostek włączonych do PMW. 31 lipca 1940 roku awansował na stopień komandora podporucznika, z datą senioralną od 3 maja 1940 roku. Od 28 października 1940 roku do maja 1941 roku był zastępcą dowódcy okrętu bazy ORP „Gdynia”. Od 1 lipca 1941 roku do 9 marca 1942 roku pełnił rolę komendanta Stacji Zbornej w Plymouth oraz zastępcy komendanta Kierownictwa Uzupełnień Floty (KUF). W okresie od 9 marca do 28 grudnia 1942 roku był w dyspozycji komendanta morskiego „Północ”. Od 15 maja 1943 roku do 15 lipca 1944 roku był zastępcą dowódcy okrętu ORP „Dragon”. Od lipca 1944 roku do 1 kwietnia 1945 roku był w dyspozycji szefa KMW, a od 1 kwietnia 1945 roku do 1947 roku pracował jako oficer w Biurze Studiów KMW w Wielkiej Brytanii.

Po zakończeniu wojny pozostał na emigracji w Kanadzie, osiedlając się w Toronto, gdzie zmarł 30 maja 1972 roku. Urna z jego prochami została złożona w Morzu Bałtyckim.

Ordery i odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4022 – 1921
Krzyż Walecznych (dwukrotnie: przed 1923, 1 lutego 1941)
Medal Morski (dwukrotnie)
Złoty Krzyż Zasługi (25 maja 1939)
Order Wybitnej Służby (Wielka Brytania – odznaczony osobiście przez króla Jerzego VI Windsora)

Przypisy

Bibliografia

Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
Jerzy Pertek: Niszczyciele „Grom” i „Błyskawica”. Gdańska: Wydawnictwo Morskie, 1969, s. 63, seria: Miniatury Morskie: Polskie okręty wojenne w latach 1920–1945.
Dramat ORP Grom. W: Mariusz Borowiak: Plamy na banderze. Almapress, 2008, s. 270–279, seria: Nieznane oblicza historii. ISBN 978-83-7020-370-2.
Polska Marynarka Wojenna. Dokumentacja organizacyjna i kadrowa oficerów, podoficerów i marynarzy (1918–1947). W: Jan Kazimierz Sawicki: Kadry morskie Rzeczypospolitej. T. V. Gdynia: 2011. ISBN 978-83-932722-0-4.
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2025-04-03].