Aleksander Hauke-Nowak
Aleksander Hauke-Nowak, znany również jako Aleksander Nowak, urodził się 24 lutego 1896 roku w Warszawie, a zmarł 17 maja 1956 roku w Rio de Janeiro. Był majorem dyplomowanym piechoty Wojska Polskiego, a także aktywnym działaczem państwowym i społecznym w okresie II Rzeczypospolitej. Otrzymał Order Virtuti Militari.
Życiorys
Był synem Leona i Anieli z Rudnickich. W latach 1909–1914 uczęszczał do Szkoły Realnej Mariana Rychłowskiego w Warszawie. Już od 1911 roku angażował się w tajną drużynę skautową im. Romualda Traugutta (przekształconą w 1929 roku w 1 Warszawską Drużynę Harcerską im. Romualda Traugutta „Czarna Jedynka”) oraz w Organizację Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”. W 1913 roku dołączył do Polskich Drużyn Strzeleckich. Służył w IV plutonie Pierwszej Kompanii Kadrowej, a w latach 1917–1918 był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej w Wilnie, Ostrowie i Kielcach.
W 1922 roku ukończył maturę na kursach dokształcających dla wojskowych organizowanych przy Dowództwie Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie. Następnie studiował na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego oraz w Wyższej Szkole Wojskowej. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana z datą starszeństwa 1 czerwca 1919 oraz 1146 lokatą w korpusie oficerów piechoty. W 1923 roku pełnił funkcję szefa Oddziału II Sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I, będąc jednocześnie oficerem w 42 pułku piechoty. W latach 1925–1927 służył jako słuchacz Kursu Normalnego w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Po zakończeniu kursu, 28 października 1927 roku, został przydzielony do 36 pułku piechoty Legii Akademickiej w Warszawie, a w kwietniu 1928 roku objął stanowisko dowódcy III batalionu. 2 kwietnia 1929 roku awansował na majora ze starszeństwem od 1 stycznia 1929 roku oraz 23. lokatą w korpusie oficerów piechoty. 30 kwietnia 1929 roku został przydzielony do dyspozycji Ministra Spraw Wewnętrznych na pół roku, co trzykrotnie prolongowano. 30 kwietnia 1931 roku otrzymał urlop bez prawa do poborów, a 31 grudnia tego samego roku przeszedł do rezerwy, pozostając w rezerwie 36 pp.
W Ministerstwie Spraw Wewnętrznych pełnił m.in. rolę dyrektora departamentu politycznego, a jako świadek oskarżenia wystąpił na procesie brzeskim. Od 31 stycznia 1933 do 13 kwietnia 1938 roku był wojewodą łódzkim, a następnie, od 13 kwietnia 1938 roku, objął stanowisko wojewody wołyńskiego, co było wynikiem zmiany polityki wobec Ukraińców pod wpływem Edwarda Rydza-Śmigłego. Zajmował to stanowisko do września 1939 roku. Po wybuchu II wojny światowej, mając wiedzę o agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 roku, nie poinformował o tym swoich współpracowników, w tym wicewojewodę Ignacego Strzemińskiego, i opuścił kraj. Był także prezesem Związku Ziem Południowo-Wschodnich. Opublikował prace, takie jak Z pamiętników strzelca (Warszawa 1917) oraz Ze wspomnień skauta-legionisty (Warszawa 1935).
Aleksander Hauke-Nowak był dwukrotnie żonaty. Po zmianie wyznania na kalwińskie i orzeczeniu rozwodu przez Jednotę Wileńską, ożenił się 2 czerwca 1933 roku w kościele ewangelicko-reformowanym w Warszawie z Krystyną z Pawłowiczów, znaną wcześniej jako Szambumiewiczowa.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 7196
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)
- Krzyż Niepodległości (9 listopada 1931)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
- Złoty Krzyż Zasługi (24 maja 1929)
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaka Pamiątkowa „Pierwszej Kadrowej”
- Wielki Oficer Orderu Świętego Sawy (Jugosławia)
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, pod redakcją Jacka Majchrowskiego, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa 1994.
- „Łódź w Ilustracji”, 12 II 1933, nr 7, s. 3 (w gronie uczestników jego powitania jako nowego wojewody łódzkiego na dworcu Łódź–Fabryczna).
