Aleksander Grzybowski
Aleksander Grzybowski (ur. 7 kwietnia 1879 w Kołomaniu, zm. 31 lipca 1940) był synem małorolnego chłopa Ignacego oraz Zuzanny z Kaniów. Był członkiem Organizacji Bojowej PPS na Kielecczyźnie. Razem z ojcem, stryjem Janem oraz braćmi Janem i Józefem działał szczególnie aktywnie w pierwszej dekadzie XX wieku, biorąc udział w licznych akcjach zbrojnych. Po schwytaniu i aresztowaniu odbywał kary rot aresztanckich, więzienia i ciężkich robót.
Grzybowski był aktywnym członkiem OB PPS już przed rewolucją 1905 roku. W grudniu 1905 roku uczestniczył w napadach na urząd gminny w Samsonowie, nadleśnictwo w Bartkowie, a także w gminach Snochowice, Łopuszno, Smyków oraz Promnik, dokonując ataków na urzędy gminne i sklepy monopolowe. Został aresztowany w styczniu 1906 roku i osądzony w warszawskiej Cytadeli, gdzie otrzymał wyrok łącznie na 36 miesięcy rot aresztanckich. Po zwolnieniu w czerwcu tego samego roku wziął udział w napadzie na oficerów żandarmerii rosyjskiej, w wyniku którego zginęło czterech strażników. Zatrzymany dwa dni po tej akcji, najpierw trafił do aresztu w Kielcach, a następnie do Chęcin i ponownie do Kielc, pozostając formalnie w areszcie aż do końca 1911 roku.
Po przeprowadzeniu głodówki z innymi członkami OB PPS, śledztwo w jego sprawie przyspieszyło, co doprowadziło do wydania wyroku 10 lat ciężkich robót w grudniu 1911 roku. Był więziony w Arsenale Królewskim w Warszawie, potem w więzieniu mokotowskim, a następnie (w sierpniu 1914) w Niżnym Nowogrodzie, a na końcu w Butyrek w Moskwie. Został uwolniony po rewolucji lutowej 1917 roku, która otworzyła bramy tego więzienia. Do Polski powrócił w 1918 roku, a zmarł w 1940.
Źródła
Antoni Artymiak: Polski Słownik Biograficzny. T. 9: Gross Adolf – Horoch Kalikst. Wrocław-Kraków-Warszawa: Ossolineum – Polska Akademia Nauk, 1960-1961, s. 101.
