Aleksander Groza (urodzony 30 czerwca 1807 roku w Zahraniczach, w guberni kijowskiej, zmarły 3 listopada 1875 roku w Chałaimgródku koło Berdyczowa) był polskim poetą epoki romantyzmu i jednym z mniej znanych twórców tzw. „szkoły ukraińskiej”.
Julian Tuwim wskazywał, że poezja Grozy, niegdyś uznawana, była porównywana przez krytyków literackich XIX wieku do najlepszych wzorców, które inspirowały się dziełami Tarasa Szewczenki i Aleksandra Puszkina. Zauważając, że pierwsze utwory Szewczenki, takie jak ballada „Urzeczona”, ukazały się sześć lat po debiucie Grozy, niejasne staje się, w jaki sposób przekazywano te wzory.
Życiorys
Groza pochodził z zamożnej rodziny szlacheckiej. Po uzyskaniu starannego wykształcenia – studiował m.in. na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Wileńskiego – osiedlił się w odziedziczonej wsi na Ukrainie, gdzie poświęcił się twórczości literackiej. Jego brat Sylwester również zajmował się pisarstwem.
Debiut literacki Grozy miał miejsce w 1831 roku, kiedy to opublikował swoje pierwsze utwory poetyckie w wileńskim Noworoczniku litewskim. W 1836 roku wydał swoją pierwszą powieść, „Starosta Kaniowski”, która dotyczyła zbrodni Mikołaja Potockiego. W latach 1838–1842 w Wilnie publikował tomy poezji, w których zamieszczał utwory twórców litewskich i ukraińskich.
Dopiero w 1848 roku opublikował swoją kolejną powieść, realistyczno-obyczajową „Władysław – wyciąg z pamiętników nie bardzo znanych”. Kolejnym dziełem z tego gatunku była „Mozaika kontraktowa – pamiętnik” z 1851 roku, którą ukończył w 1857. Wkrótce potem przeniósł się do Berdyczowa, gdzie pracował jako nauczyciel, a następnie do Żytomierza, gdzie był jednym z organizatorów Stowarzyszenia Księgarsko-Wydawniczego, spółki zajmującej się wydawaniem tanich książek, w tym elementarzy opracowanych przez Grozę.
Ostatnie pięć lat swojego życia spędził w Chałaimgródku, w domu Eustachego Iwanowskiego.
Przypisy
Linki zewnętrzne
