Aleksander Główka

Aleksander Główka

Aleksander Główka, urodzony 12 grudnia 1921 roku w Skierniewicach, zmarł 26 czerwca 2018 roku. Był synem Ignacego i Wiktorii z Waniaków. Jako uczestnik walk z hitlerowskim okupantem w Skierniewicach, nosił pseudonim Arga i w 2000 roku został mianowany na stopień kapitana. Był żołnierzem Armii Krajowej (AK) oraz działaczem harcerskim w Szarych Szeregach w Skierniewicach. Od 1992 roku był członkiem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Warszawa-Zachód, w środowisku Skierniewice. Od 1994 roku pełnił funkcję członka Stowarzyszenia Szarych Szeregów, a także był prezesem Zarządu Oddziału w Skierniewicach. Działał jako harcerz w stopniu harcmistrza i był uznawany za zasłużonego działacza społecznego. Otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Skierniewic.

Nauka szkolna, studia

Szkołę Powszechną nr 2 w Skierniewicach ukończył 24 czerwca 1935 roku. Następnie uczęszczał do 4-klasowej Koedukacyjnej Szkoły Handlowej Polskiej Macierzy Szkolnej w Skierniewicach, którą ukończył w 1939 roku. Po zakończeniu wojny kontynuował naukę w Szkole Głównej Handlowej (Szkoła Główna Planowania i Statystyki) w Warszawie, gdzie zdobył tytuł magistra nauk ekonomicznych 23 stycznia 1953 roku. Studia rozpoczął w 1943 roku w tej samej uczelni, która wtedy nosiła nazwę I Miejska Szkoła Handlowa w Warszawie. Zajęcia odbywały się w Związku Spółdzielni Rolniczych „Rolnik” przy Placu Kopernika. Po wojnie zdał maturę w Gimnazjum i Liceum Przyrodniczym w Płocku, a także ukończył studia w Szkole Głównej Służby Zagranicznej w Warszawie 7 listopada 1952 roku.

Działalność w Związku Harcerstwa Polskiego

W 1932 roku wstąpił do Związku Harcerstwa Polskiego, zdobywając stopień Harcerza Rzeczypospolitej w 1938 roku. W 1939 roku był drużynowym 31. Mazowieckiej Drużyny Harcerzy im. Jana III Sobieskiego oraz członkiem Komendy Hufca ZHP w Skierniewicach. W sierpniu 1939 roku, wspólnie z dh. Wacławem Medyńskim, zorganizował Pogotowie Wojenne Harcerzy w Skierniewicach, które służyło miastu i wojsku od 16 sierpnia do końca września 1939 roku.

Działalność konspiracyjna

Władze ZHP postanowiły kontynuować działalność organizacyjną w warunkach konspiracji od 27 września 1939 roku, co skłoniło Główkę do organizowania harcerstwa szaroszeregowego w swoim rodzinnym mieście. Od października 1939 roku był członkiem i organizatorem zastępów szaroszeregowych w ZHP Szare Szeregi oraz członkiem Komendy Hufca Skierniewice. W wrześniu 1943 roku harcmistrz Manfred Szmigielski, komendant „Ula Puszcza” Chorągwi Mazowieckiej Szarych Szeregów, mianował Główkę komendantem „Roju Wilkołak” (konspiracyjnego Hufca Skierniewice) do lutego 1945 roku, organizując działania dywersyjne i zbrojne, w których sam brał udział. Od 2 stycznia 1940 roku był żołnierzem Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej.

Ukończył szkolenie wojskowe i instruktorskie – harcerskie. W 1941 roku odbył kurs podoficerski w ZWZ, a w 1942 roku ukończył kurs „Szkoły za lasem” z nominacją na stopień podharcmistrza. W latach 1942–1943 przeszedł szkolenie wojskowe w podchorążówce „Agricola” (klasa „Ewa”), kończąc je w stopniu kaprala podchorążego. W latach 1943–1945 był dowódcą plutonu specjalnego w batalionie „Fabryka” w Obwodzie „Sroka”, pełniąc funkcję logistyczną. Z ramienia komendy obwodu prowadził szkolenie drużyn sabotażu Szarych Szeregów. Od 14 września 1944 do 17 stycznia 1945 roku walczył w oddziale partyzanckim „Łókosa” (Bolesława Kieresińskiego) i zakończył służbę w Armii Krajowej 17 stycznia 1945 roku w stopniu podporucznika.

Praca zawodowa

Główka łączył działalność konspiracyjną z pracą zawodową, najpierw w skierniewickiej Straży Ogniowej od 1940 do 1941 roku (gdzie odbył konspiracyjne szkolenie podoficerskie), a później w Zarządzie Miejskim w Skierniewicach jako Sekretarz Miejskiego Aresztu Policyjnego od 1 maja 1941 do 30 września 1942 roku. Na rozkaz dowódcy batalionu AK Antoniego Ratyńskiego „Biedy” został urzędnikiem Wehrmachtsliegenschaft w Dąbrowicach od 1 października 1942 do 30 września 1944 roku. W końcowym okresie hitlerowskiej okupacji pracował w skierniewickiej Spółdzielni Rolniczo-Handlowej „Rolnik”, zajmując się skupem wełny, warzyw i owoców.

Równolegle angażował się w działalność w Radzie Głównej Opiekuńczej – organizacji charytatywnej tolerowanej przez Niemców oraz Ośrodku Pomocy Uciekinierom z Warszawy, który mieścił się na terenie cegielni w Skierniewicach.

1 września 1945 roku rozpoczął pracę jako nauczyciel w Państwowym Gimnazjum Kupieckim w Skierniewicach, posiadając tzw. półdyplom SGH. Był opiekunem 79. Mazowieckiej Drużyny Harcerzy aż do likwidacji starszego harcerstwa w 1949 roku.

Pracował w zawodzie nauczyciela przez prawie 30 lat, aż do 1974 roku, jako nauczyciel i dyrektor szkół ekonomicznych w Skierniewicach i Zgierzu. Od 1 listopada 1964 do 31 października 1974 roku był dyrektorem Liceum Ekonomicznego, mianowanym przez Ministra Oświaty w drodze konkursu. Działał również w strukturach doskonalenia nauczycieli oraz w Komisji Oceny Programów i Podręczników przy Ministerstwie Oświaty w latach 1957–1974.

Od 1 listopada 1974 roku pracował w Wydziale Kultury Fizycznej i Turystyki Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi, gdzie był kierownikiem Wojewódzkiego Funduszu Turystyki, a następnie zastępcą dyrektora Przedsiębiorstwa Turystycznego „Łódź”.

Na emeryturę przeszedł 1 stycznia 1982 roku.

Pochowany na cmentarzu św. Józefa w Skierniewicach.

Działalność społeczna

Główka aktywnie angażował się w działalność społeczną, uczestnicząc w:

• Komitecie Kultury Fizycznej i Sportu,
• akcji zwalczania analfabetyzmu na wsi (1946–1950),
• Społecznym Komitecie Budowy Szkół i Internatów (1950–1973),
• Polskim Towarzystwie Turystyczno-Krajoznawczym (1952–1981),
• Związku Nauczycielstwa Polskiego (1945–1981),
• Towarzystwie Opieki nad Zabytkami (1992–2018).

Organizował spotkania z młodzieżą szkolną, przekazując im etos Armii Krajowej. Dzięki jego staraniom w 1993 roku w Kościele Garnizonowym w Skierniewicach umieszczono trzy tablice ku czci poległych żołnierzy Powstania Warszawskiego oraz AK-owców pomordowanych w Skierniewicach. Organizował coroczne zloty żołnierzy AK i Szarych Szeregów w Skierniewicach. Pomimo zaawansowanego wieku, regularnie uczestniczył w uroczystościach państwowych i kombatanckich, dbając o miejsca pamięci narodowej. Był bardzo aktywnym członkiem środowiska Skierniewickiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.

Publikacje

Jako autor publikacji, Główka napisał:

• „Harcerze i harcerki Szarych Szeregów” – pod red. Aleksandra Główki, wydana w 1995 roku,
• „Stowarzyszenie Szarych Szeregów Oddział Skierniewice” – album pod red. Aleksandra Główki, WING Łódź 2001, ISBN 83-86747-72-2,
• „Życie to moja przygoda”, Łódź 2009, Marron Edition, ISBN 978-83-60405-02-4 – autorski zapis biogramu oraz relacji z podróży przez trzy kontynenty.

Odznaczenia i wyróżnienia

Aleksander Główka był odznaczony wieloma wyróżnieniami, w tym:

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski („za wybitne zasługi w działalności kombatanckiej” nr 24-2005-37) 15 lutego 2005 roku,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (3504-88-4) 1988,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1054-78-4) 1978,
• Złoty Krzyż Zasługi 1969,
• Krzyż Walecznych 1944,
• Krzyż Armii Krajowej (nr 39927) 1987,
• Krzyż Partyzancki (F-4003) 1961,
• Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie (14-97-281) 1997,
• Złoty Krzyż „Za Zasługi dla ZHP” z Rozetą z Mieczami (185) 1985,
• Honorowa Odznaka Województwa Łódzkiego 1968,
• Złota Odznaka ZNP 1969,
• Złota Honorowa Odznaka PTTK 1975,
• Złota Odznaka NFOZ 1985,
• Odznaka „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny” 1995,
• Odznaka Pamiątkowa AK 1996,
• Odznaka Grunwaldzka 1958,
• Inwalida wojenny Kat. Pierwszej od 11 lipca 1990,
• Kombatant uprawnienia 412803 z racji przynależności do Szarych Szeregów,
• Patent Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny Nr 1122 1999 roku.

Miejsce spoczynku

Aleksander Główka został pochowany 30 czerwca 2018 roku na cmentarzu św. Józefa w Skierniewicach.

Przypisy

Bibliografia

Michał Nowacki: „Było ich pięciu. Wspomnienia o dowódcach Szarych Szeregów ze Skierniewic”, „Głos Skierniewic i Okolicy”, 2 października 2008 roku, s. 11.

Kwestionariusz osobowy – kopia.

Wniosek o nadanie orderu-odznaczenia – kopia.

Aleksander A. Główka, „Życie to moja przygoda”, Krzysztof K. Jakubiec (oprac.), Łódź: Marron Edition, 2009, ISBN 978-83-60405-02-4, OCLC 750844380. Brak numerów stron w książce.