Aleksander Józef Getritz (urodzony w 1841 roku w Rzeszowie, zmarły około 15 lipca 1917 roku we Lwowie) był polskim mieszczaninem, powstańcem styczniowym, zesłańcem syberyjskim, a także działaczem społecznym i politycznym, radnym Lwowa oraz mistrzem introligatorskim.
Młodość
Urodził się w 1841 roku w Rzeszowie, gdzie również rozpoczął swoją edukację. Był synem Leopolda Getritza (uczestnika powstania listopadowego) oraz Eleonory Mansfeld i miał brata Franciszka. Pochodził z rodziny mieszczan o tradycjach introligatorskich. W młodości zdobywał doświadczenie w warsztacie swojego ojca, gdzie został czeladnikiem.
Udział w powstaniu styczniowym i zesłanie na Syberię
Od 1858 roku pracował jako introligator w Wiedniu, gdzie prowadził działalność niepodległościową, werbując żołnierzy polskiego pochodzenia z armii austriackiej do udziału w nadchodzącym powstaniu. Po zrekrutowaniu kilku osób udał się do Krakowa, gdzie brał udział w organizacji oddziału Tomasza Chmielińskiego. Następnie wstąpił jako szeregowiec do oddziału Aleksandra Taniewskiego, gdzie pełnił także funkcję bombardiera.
W niewoli rosyjskiej znalazł się po bitwie pod Igołomią (21 marca 1863), w pobliżu Czernichowa. Za swój udział w powstaniu został zesłany na Syberię przez carskie władze. Początkowo przebywał w Kałudze, a później został przeniesiony do Tobolska, gdzie spędził łącznie 6 lat.
Działalność polityczna, zawodowa i społeczna we Lwowie
Po powrocie z zesłania, dzięki wsparciu ks. Ludwika Ruczki, osiedlił się we Lwowie. Początkowo pracował w introligatorni Fryderyka Opuchlaka, a w 1870 roku otworzył własny zakład. Jego pracownia galanteryjno-introligatorska zyskała dużą popularność w Lwowie, zwłaszcza w zakresie introligatorstwa dewocyjnego i luksusowego. Wykonywał oprawy dla różnych instytucji, takich jak urzędy miejskie oraz biblioteki, w tym Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Uniwersytet i Politechnikę. Prace Getritza były doceniane na wystawach rzemiosła polskiego, organizowanych w Lwowie, Przemyślu i Krakowie. Z biegiem lat jego zakład stał się jednym z najlepszych w Austro-Węgrzech, mając siedzibę przy ul. Kapitulnej 8 (później przy ul. Rynek 41), gdzie prowadził również sklep z dewocjonaliami. Oferował szeroki wachlarz usług, takich jak naklejanie map, sprzedaż wyrobów galanteryjnych, albumów, dyplomów, teczek biurowych oraz artykułów religijnych.
Getritz był także aktywnym działaczem politycznym, związanym z Konfederacją Narodu Polskiego. Pełnił funkcję radnego Lwowa od 1884 roku oraz był członkiem klubu mieszczańskiego, gdzie sprawował rolę jednego z zastępców przewodniczącego prezydium rady miasta.
Jednocześnie angażował się w działalność społeczną, będąc przyjacielem młodzieży robotniczej i rzemieślniczej. Był m.in. prezesem lwowskiej kasy zaliczkowej, członkiem zarządu izby rękodzielniczej oraz członkiem izby handlowo-przemysłowej. Angażował się także w Lwowskie Towarzystwo Strzeleckie, był kuratorem Stowarzyszenia Przemysłowców i Rękodzielników „Skała” oraz pierwszym wiceprezesem rady nadzorczej miejskiego muzeum przemysłowego we Lwowie. Dodatkowo był członkiem lwowskiego Klubu Węgiersko-Polskiego oraz członkiem zarządu „Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Uczestników Powstania Polskiego z roku 1863/4″, założonego w marcu 1888 roku.
Z działalnością publiczną Aleksandra Getritza związana jest pewna anegdota:
{{Cytat}} Brakujące pola: treść. Przestarzałe pola: 1.
Aleksander Getritz zmarł po długiej chorobie 15 lipca 1917 roku. Po ceremonii pogrzebowej, która miała miejsce w kaplicy Boimów, został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.
Życie prywatne
24 października 1899 roku w Warszawie poślubił o 26 lat młodszą Helenę Martynę z domu Kozerską, wcześniej Ferderung (1867-1906). Para nie miała dzieci.
W wychowaniu wspierał Stanisława Karola, syna swojego brata Franciszka.
Przypisy
Bibliografia
Bank Krajowy Królestwa Galicyi i Lodomeryi z W. Księstwem Krakowskiem, 1900. Lwów: 1900. Brak numerów stron w książce
Irena Gruchała: „W tym streszczało się niejako moje życie”. Lwowski księgozbiór Heleny Dąbczańskiej (1863-1956) jako wyraz kultury książki epoki. Kraków: 2016. ISBN 978-83-233-4137-6. Brak numerów stron w książce
Adam Korczyński: Fototeka Lanckorońskich. Rzym: 2018. ISBN 978-83-63305-47-5. Brak numerów stron w książce
Henryka Kramarz: Samorząd Lwowa w czasie pierwszej wojny światowej i jego rola w życiu miasta. Kraków: 1994. ISBN 83-85898-55-7. Brak numerów stron w książce
Lidia Michalska-Bracha. Wojciech Biechoński i lwowscy weterani 1863 roku. „Świętokrzyskie”, 22 stycznia 2013. Kielce. brak numeru strony
Polski Słownik Biograficzny. T. 7. Kraków: 1958. Brak numerów stron w książce
Jerzy M. Roszkowski: Zapomniane Kresy. Nowy Targ: 2018. ISBN 978-83-930675-4-1. Brak numerów stron w książce
