Aleksander Gawronik
Aleksander Gawronik (urodzony 30 sierpnia 1948 w Poznaniu) to polski przedsiębiorca, polityk oraz senator III kadencji.
Życiorys
Był aktywnym członkiem Związku Młodzieży Socjalistycznej, a w 1966 roku ukończył Wieczorowy Uniwersytet Marksizmu-Leninizmu. W czasach PRL działał w PZPR jako etatowy pracownik SB oraz tajny współpracownik wywiadu PRL. W 1977 roku uzyskał dyplom z Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Po rezygnacji z członkostwa partyjnego w 1978 roku stracił posadę dyrektora w przedsiębiorstwie państwowym. Następnie zajął się prowadzeniem kurnika, pieczarkarni, warsztatu samochodowego oraz biura zajmującego się pisaniem podań. Utrzymywał bliskie relacje z wicepremierem Ireneuszem Sekułą. W marcu 1989 roku, po decyzji rządu Mieczysława Rakowskiego o otwarciu kantorów, uruchomił w wielu lokalizacjach przy granicy zachodniej pierwszą w Polsce sieć punktów wymiany walut.
Piotr Pytlakowski zauważył, że od momentu transformacji ustrojowej w 1989 roku Aleksandra Gawronika wspierała redakcja tygodnika „Wprost”, w zamian za co biznesmen inwestował w reklamę swoich firm w tym wydawnictwie. W 1990 roku zajął pierwsze miejsce w rankingu 100 najbogatszych Polaków według „Wprost”; w kolejnych latach plasował się odpowiednio na 6. miejscu (1991, 1992), 22. miejscu (1993) oraz 92. miejscu (1994).
Po podpisaniu umowy z niemiecką firmą „Tax-free”, Polacy nabywający towary w RFN mogli w jego punktach odbierać 14% wartości zakupów jako zwrot podatku VAT. Aleksander Gawronik założył również firmę „Sezam”, odpowiedzialną za ochronę ludzi i mienia oraz organizację konwojowania przesyłek wartościowych. W 1991 roku objął zarząd spółki Art-B, wcześniej kierowanej przez Bogusława Bagsika i Andrzeja Gąsiorowskiego. Stworzył także znaczący holding Biuro Handlowo-Prawne AG.
W przedterminowych wyborach parlamentarnych w 1993 roku zdobył mandat senatora III kadencji, startując jako kandydat niezależny. W izbie wyższej współpracował m.in. z Zbigniewem Religą, tworząc Klub Senatorów Niezależnych. Zasiadał w Komisji Gospodarki Narodowej, Komisji Regulaminowej i Spraw Senatorskich oraz w Podkomisji ds. Polityki Regionalnej. Senat nie zdecydował się na uchwałę o uchwałę jego immunitetu.
Postępowania karne
W 1991 roku funkcjonariusze Urzędu Ochrony Państwa zatrzymali go w związku z oskarżeniem o przywłaszczenie mienia o wartości około 7,6 miliarda złotych na szkodę spółki Art-B oraz zagarnięcie 10 miliardów starych złotych, które miał rzekomo przejąć bezprawnie od dłużnika tej spółki. Po trzech tygodniach został zwolniony za poręczeniem majątkowym. W 1993 roku rozpoczął się jego proces.
W 2000 roku, na zlecenie prokuratora Prokuratury Rejonowej w Słubicach, przeprowadzono przeszukania w biurach i magazynach jego firmy. W 2001 roku Aleksander Gawronik został zatrzymany i tymczasowo aresztowany, w związku z podejrzeniami o popełnienie oszustw celnych i podatkowych.
Sąd Rejonowy w Słubicach w 2004 roku skazał go na 8 lat pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości 50 tysięcy złotych za wyłudzenie ponad 9 milionów złotych nienależnego podatku VAT. Gawronik nie przyznał się do winy, twierdząc, że to jego pracownicy dopuścili się oszustwa. Wcześniej zakończono jego proces dotyczący przywłaszczenia mienia na szkodę spółki Art-B, w którym orzeczono karę 3 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności. Uzyskał warunkowe przedterminowe zwolnienie w 2009 roku, 11 miesięcy przed upływem kary. W 2011 roku orzeczono wobec niego karę zastępczą w postaci 350 dni pozbawienia wolności w zamian za grzywnę nałożoną w innym wyroku. Aleksander Gawronik został doprowadzony do odbycia kary w 2012 roku.
W 2014 roku został zatrzymany w związku z podejrzeniem podżegania do zabójstwa dziennikarza Jarosława Ziętary, który zaginął 1 września 1992 roku. W 2015 roku prokurator wniósł akt oskarżenia w tej sprawie. W lutym 2022 roku Sąd Okręgowy w Poznaniu wydał nieprawomocny wyrok uniewinniający. Zarzut opierał się głównie na zeznaniach świadka (skazanym w innej sprawie za zabójstwo), który twierdził, że Aleksander Gawronik zlecił zabójstwo Ziętary, ale przed sądem wycofał swoje oskarżenia. Sąd uznał jego zeznania za niewiarygodne. Wyrok ten został zaskarżony przez prokuratora. W styczniu 2024 roku Sąd Apelacyjny w Poznaniu utrzymał w mocy wyrok uniewinniający Aleksandra Gawronika. W grudniu 2024 roku Sąd Najwyższy oddalił kasację prokuratora.
