Aleksander Garkowienko
Aleksander Garkowienko, ukr. Олександр Гаркавенко (urodzony 22 października 1892 roku w Morozówce, w guberni jekaterynosławskiej, w Cesarstwie Rosyjskim; zmarł 16 września 1944 roku w Warszawie) był ukraińskim i polskim atletą cyrkowym oraz zapaśnikiem, zdobywcą tytułu mistrza świata w zapasach zawodowych w latach 1931, 1933 i 1935.
Urodził się w rodzinie o mieszanych korzeniach; jego ojciec był potomkiem zaporoskiego Kozaka, natomiast matka z domu Rudecka pochodziła z Polski, z Będzina. Kształcił się w szkole realnej w Nowoczerkasku, gdzie rozpoczął swoją przygodę z zapasami. Wkrótce potem zainicjował swoją karierę zawodową jako atleta cyrkowy oraz uczestnik walk zapaśniczych w różnych miastach ówczesnej Rosji. Wśród jego znaczących osiągnięć można wymienić zwycięstwo nad Iwanem Zaikinem w 1912 roku oraz ze Stanisławem Cyganiewiczem w 1917 roku, a także zremisowany pojedynek z Iwanem Piddubnym w 1913 roku. W 1920 roku opuścił swoją ojczyznę, a w 1921 osiedlił się w Polsce, gdzie brał udział w pokazach strongmańskich oraz staczał walki zapaśnicze. W 1922 roku pokonał Teodora Sztekkera, co pozwoliło mu uzyskać tytuł zawodowego mistrza Polski. W tym samym roku uzyskał także obywatelstwo polskie.
Wkrótce po tym Garkowienko odbył walki w różnych krajach europejskich, a w połowie lat 20. XX wieku przeniósł się do Stanów Zjednoczonych, gdzie stoczył ponad 200 pojedynków i brał udział w pokazach strongmańskich. W latach 30. wielokrotnie stawał do walki o tytuł zawodowego mistrza świata w zapasach, zdobywając tytuł w 1931 roku (Hamburg), 1933 roku (Berlin) i 1935 roku (Warszawa, cyrk Braci Staniewskich). Niestety, w 1934 roku przegrał walkę finałową w Berlinie z niemieckim zapaśnikiem Hansem Schwarzem. Zginął podczas powstania warszawskiego, gdy w budynek, w którym przebywał, trafiła niemiecka bomba lotnicza.
Garkowienko miał różne podejścia do swojej tożsamości narodowej. W wywiadzie dla polskiej gazety w okresie międzywojennym zadeklarował, że mimo przypisania mu narodowości ukraińskiej lub rosyjskiej, czuje się jedynie Polakiem. Z kolei podczas okupacji hitlerowskiej w Polsce zarejestrował się jako Ukrainiec.
Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.
Przypisy
Bibliografia
- Banasiak P., 2023: Siłacz, który rwał żelazne łańcuchy. Mówią Wieki, 8/2023, s. 48-51.
- Драга В. В., 2006: Гаркавенко Олександр. Енциклопедія Сучасної України (red.: І. М. Дзюба, А. І. Жуковський, М. Г. Железняк i in. НАН України, НТШ. Київ: Інститут енциклопедичних досліджень НАН України, 2006. [3]
