Aleksander Fogiel (26 lutego 1910 w Siedlcach – 17 stycznia 1996 w Łodzi) był polskim aktorem teatralnym i filmowym, reżyserem, dyrektorem teatrów, scenografem oraz dekoratorem teatralnym.
Wczesne lata i wojna
Fogiel urodził się w rodzinie związanej z kolejnictwem. Ukończył Technikum Kolejowe w Siedlcach oraz kurs w Miejskiej Szkole Rysunku i Zdobnictwa w Warszawie. Przez dwa lata pracował jako dekorator teatralny. Jego debiut miał miejsce w teatrach Wojska Polskiego, gdzie występował aż do końca II wojny światowej, jednocześnie pełniąc rolę aktora, scenografa oraz autora sztuk. W tym czasie łączył pracę w teatrze z zatrudnieniem na kolei. Podczas wojny, na zlecenie generała Karola Świerczewskiego, zakładał Frontowy Teatr Artylerii 2 Armii Wojska Polskiego.
Po wojnie
Po zakończeniu wojny związał się z wieloma teatrami w takich miastach jak Wrocław, Poznań i Łódź. W Szczecinie zakładał i kierował Teatrem Lalki i Aktora „Pleciuga”. W trakcie pracy w tym teatrze projektował scenografie do spektakli oraz wyreżyserował kilka sztuk. Zadebiutował w filmie w 1958 roku, odgrywając rolę Apostoła w filmie Czesława Petelskiego „Baza ludzi umarłych”.
W swoim dorobku miał ponad sto ról filmowych. Do najbardziej znanych należą m.in. rola Maćka z Bogdańca w polskim filmie historycznym Aleksandra Forda „Krzyżacy” z 1960 roku oraz rola Sołtysa w trylogii komediowej Sylwestra Chęcińskiego „Sami swoi”, „Nie ma mocnych” i „Kochaj albo rzuć”.
Życie prywatne
Był żonaty z Celiną z Dąbrowskich. Jego bratem stryjecznym był piosenkarz Mieczysław Fogiel, znany pod pseudonimem Mieczysław Fogg. Dwaj synowie Aleksandra, Andrzej (ur. 1941) i Tomasz (ur. 1953), są aktorami-śpiewakami (Andrzej występuje w Teatrze Muzycznym w Łodzi, a Tomasz w Teatrze Muzycznym w Gdyni). Trzeci syn, Waldemar (1943–1976), był tancerzem i choreografem. Jego wnuk, aktor dziecięcy Krzysztof Fogiel, zagrał w serialu Jerzego Gruzy „Czterdziestolatek” oraz w roli Borysa, wnuka Stefana Karwowskiego 20 lat później.
Zmarł w wieku 86 lat w Łodzi i został pochowany na cmentarzu komunalnym na Dołach (kwatera XXV, rząd 18, grób 21).
Teatr
- Teatr Wojska Polskiego na Pradze w Warszawie
- Teatr Garnizonowy w Siedlcach
- Frontowy Teatr Artylerii II Armii Wojska Polskiego (1945)
- Teatr Polski we Wrocławiu (1947–1949)
- Teatr Dramatyczny w Częstochowie (1949–1951)
- Teatr Dramatyczny w Szczecinie (1951–1959)
- Teatr Powszechny w Łodzi (1959–1961)
- Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi (1961–1963)
- Teatr Powszechny w Łodzi (1963–1979)
- Teatr im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim (1979–1981)
Filmografia
- „Piękne dzieci” (1993), etiuda szkolna, reż. J. Polkki
- „Przypadek Pekosińskiego” (1993), reż. G. Królikiewicz – profesor
- „Jutro” (1990), etiuda szkolna, reż. D. Gajewski
- „Magnat” (1986), reż. F. Bajon – kucharz Alojzy
- „Kobieta z prowincji” (1984), reż. A. Barański – ojciec Andzi
- „Marynia” (1983), reż. J. Rybkowski – Jan, woźny w firmie Połanieckiego
- „Popielec” (1982) – Gabor
- „Niech cię odleci mara” (1982), reż. A. Barański – ksiądz
- „Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy” (1981) – obrońca Wolfgang Arendt
- „Konopielka” (1981), reż. W. Leszczyński – wójt
- „Klejnot wolnego sumienia” (1981), reż. G. Królikiewicz – Jan Firlej
- „Rodzina Połanieckich” (1978), reż. J. Rybkowski – Jan, woźny w firmie Połanieckiego
- „Znak orła” (1977), reż. H. Drapella – Stańko
- „Kochaj albo rzuć” (1977), reż. S. Chęciński – sołtys
- „Lalka” (serial telewizyjny), reż. R. Ber – sędzia pokoju w procesach między Krzeszowską a studentami oraz Krzeszowską a Stawską
- „Beniamiszek” (1976), reż. W. Olszewski – naczelnik
- „Nie ma mocnych” (1974), reż. S. Chęciński – sołtys
- „Kopernik” (1972) – złotnik, ojciec Anny (odc. 3)
- „Chłopi” (1972), reż. J. Rybkowski – Balcerek
- „Antek” (1971), reż. W. Fiwek – kowal
- „Rzeczpospolita babska” (1969), reż. H. Przybył – starosta
- „Do przerwy 0:1” (1969) – Łopotek
- „Jak rozpętałem II wojnę światową” (1969) – Jóźwiak
- „Przygody pana Michała” (1969) – szlachcic w karczmie
- „Lalka” (1968), reż. W. J. Has – Szprot
- „Z przygodą na ty” (1968), reż. W. Berestowski – leśniczy (odc. 2)
- „Stawka większa niż życie” (1968), reż. Andrzej Konic – pułkownik LWP (odc. 17)
- „Żywot Mateusza” (1967), reż. W. Leszczyński – gospodarz
- „Sami swoi” (1967), reż. S. Chęciński – sołtys
- „Jowita” (1967), reż. J. Morgenstern – prezes klubu
- „Piekło i niebo” (1966), reż. Stanisław Różewicz – mieszkaniec nieba
- „Niewiarygodne przygody Marka Piegusa” – Bolesław Puchatek, sierżant MO (odc. 9)
- „Don Gabriel” (1966), reż. Ewa i Czesław Petelscy – Taborek, sąsiad Tomickiego
- „Wyspa złoczyńców” (1965), reż. S. Jędryka – komendant MO
- „Kapitan Sowa na tropie” (1965) – „Bongo” (odc. 2)
- „Rękopis znaleziony w Saragossie” (1965), reż. Wojciech Jerzy Has – szlachcic walczący z ojcem Alfonsa van Wordena
- „Sobótki” (1965) – radziecki oficer
- „Agnieszka 46” (1964), reż. S. Chęciński – Paszczuk
- „Skąpani w ogniu” (1963), reż. J. Passendorfer – porucznik Milutin
- „Naganiacz” (1963), reż. E. Petelska i Cz. Petelski – Budyta
- „Ogniomistrz Kaleń” (1961), reż. E. Petelska i Cz. Petelski – karczmarz Szponderski
- „Złoto” (1961), reż. W. J. Has – Stary
- „Historia żółtej ciżemki” (1961), reż. S. Chęciński – starszy strażnik grodu w Myślenicach
- „Szklana góra” (1960), reż. P. Komorowski – ojciec
- „Szatan z siódmej klasy” (1960), reż. M. Kaniewska – ksiądz
- „Krzyżacy” (1960), reż. A. Ford – Maćko z Bogdańca
- „Historia współczesna” (1960), reż. W. Jakubowska – Antoni Wesołek
- „Krzyż Walecznych” (1958), reż. K. Kutz – Buśko
- „Baza ludzi umarłych” (1958), reż. Cz. Petelski – „Apostoł”
Podłożony głos
1972: Gruby – sierżant
Polski dubbing
- 1962: „Pinokio” – Woźnica
- 1966: „101 dalmatyńczyków” – Pułkownik (pierwsza wersja dubbingowa)
- 1969: „Miecz w kamieniu” – Ector (pierwsza wersja dubbingowa)
Odznaczenia
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Złoty Krzyż Zasługi (1973)
- Medal 10-lecia Polski Ludowej
- Medal 40-lecia Polski Ludowej
- Odznaka Honorowa miasta Łodzi (1966)
- Medal 200-lecia Stanów Zjednoczonych
Przypisy
Bibliografia
Aleksander Fogiel w bazie filmpolski.pl
Aleksander Fogiel, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].
Linki zewnętrzne
Aleksander Fogiel w bazie IMDb (ang.)
Aleksander Fogiel w bazie Filmweb
Aleksander Fogiel na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
Aleksander Fogiel w bazie Akademia Polskiego Filmu
