Aleksander Falzmann (urodzony 24 sierpnia 1887 w Łodzi, zmarł 4 maja 1942 w KL Dachau) był polskim duchownym luterańskim oraz działaczem społecznym o niemieckich korzeniach. Pełnił funkcję radcy Konsystorza oraz był członkiem Synodu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej w czasie II Rzeczypospolitej.
Życiorys
Urodził się w Łodzi jako syn przemysłowca Alojzego Falzmanna i Emilii Groehne. Miał pięcioro przyrodniego rodzeństwa z pierwszego małżeństwa ojca z Pauliną Buhle oraz czworo z drugiego małżeństwa. Pomimo niemieckiego pochodzenia rodziny, w domu mówiono po polsku, a Aleksander był wychowywany w duchu polskości. Kształcił się w łódzkim gimnazjum o profilu humanistycznym, jednak z powodu wydarzeń łódzkich w 1905 roku oraz zamknięcia szkoły, musiał przenieść się do Kijowa, gdzie ostatecznie zdał egzamin maturalny. W latach 1908–1912 studiował teologię ewangelicką w Dorpacie. 8 grudnia 1912 roku przyjął święcenia duchownego z rąk biskupa Juliusza Bursche i rozpoczął pracę jako wikariusz w łódzkiej parafii ewangelicko-augsburskiej. W tym czasie poślubił Łucję Seiler (zm. 1977). 30 listopada 1913 roku urodził się ich syn – Karol Aleksander (zm. 2002).
W 1914 roku został mianowany proboszczem-administratorem parafii w Pułtusku oraz Mławie. Po wybuchu I wojny światowej, w obliczu nakazu wysiedlenia lokalnych ewangelików przez władze rosyjskie, ks. Falzmann, za zgodą bpa Juliusza Bursche, dobrowolnie udał się z przesiedleńcami do Charkowa, gdzie zapewnił im dalszą opiekę duszpasterską. Po wojnie wrócił do Pułtuska, gdzie starał się o odzyskanie stanowiska proboszcza, co doprowadziło do konfliktu z niemieckim Konsystorzem, który przejął parafię. W Pułtusku w 1919 roku urodziła się córka Falzmannów – Irena (zm. 2008).
W 1920 roku, mimo sprzeciwu części niemieckich parafian, został nowym proboszczem parafii ewangelicko-augsburskiej w Zgierzu, zastępując ks. Karola Seriniego. Pełnił tę funkcję aż do wybuchu II wojny światowej. W Zgierzu urodziła się również druga córka państwa Falzmannów – Ina (zm. 2007). Jako proboszcz zgierskiej parafii, ks. Aleksander Falzmann był uważany za zwolennika bpa Juliusza Bursche. W tym okresie w parafii działały m.in. dom starców, dom sierot oraz ochronka, a ks. Falzmann był zaangażowany w działalność społeczną w Zgierzu. W latach 1922-1923, w czasie Synodu Konstytucyjnego Kościoła, pełnił funkcję jednego z czterech sekretarzy Synodu. W latach 1925–1930 kierował Szkołą Ewangelistów w Zgierzu. W 1937 roku został przedstawicielem duchowieństwa w Synodzie Kościoła, a w 1938 roku także radcą Konsystorza Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. W 1937 roku rozważał objęcie parafii w Mikołowie na Górnym Śląsku, jednak ostatecznie postanowił nie opuszczać zgierskiej parafii.
Po wybuchu II wojny światowej i zbombardowaniu zgierskiego kościoła, próbował zabezpieczyć ocalałe dobra kościelne. W pierwszych dniach okupacji niemieckiej został wraz z grupą zakładników osadzony w kościele św. Katarzyny. Po zwolnieniu, 28 września 1939 roku, został ponownie aresztowany i poddany brutalnemu śledztwu. W czerwcu 1940 roku deportowano go do niemieckiego obozu koncentracyjnego Dachau, następnie do KL Sachsenhausen, a w grudniu 1940 roku ponownie do KL Dachau. W obozie był wielokrotnie bity i poddawany eksperymentom medycznym, w tym zaszczepiono mu flegmonę (ropowicę). 4 maja 1942 roku, z powodu skrajnego wycieńczenia, został włączony do transportu do komory gazowej. Zmarł na atak serca jeszcze w trakcie transportu. Prochów nie wydano jego rodzinie. Na cmentarzu ewangelickim w Zgierzu znajduje się jego symboliczny grób, odsłonięty w 1952 roku przez bpa Karola Kotulę. Tablica pamiątkowa poświęcona ks. Aleksandrowi Falzmannowi znajduje się również w zgierskim kościele ewangelickim.
Ordery i odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi (9 listopada 1932)
