Aleksander Dyżewski

Aleksander Julian Dyżewski

Aleksander Julian Dyżewski (urodzony 3 maja 1893 roku w Warszawie, zmarły 17 lipca 1970 roku tamże) był polskim inżynierem dróg i mostów oraz profesorem, dziekanem i rektorem Politechniki Warszawskiej.

Życiorys

Dyżewski urodził się w rodzinie inteligenckiej jako syn Juliana. Po ukończeniu szkoły średniej we Włocławku w 1910 roku, rozpoczął studia na Wydziale Inżynierii Lądowej Szkoły Politechnicznej we Lwowie. W 1914 roku, z powodu wybuchu I wojny światowej, przerwał studia na trzy lata, a w 1917 roku wznowił je na Wydziale Inżynierii Budowlanej Politechniki Warszawskiej. Kolejna przerwa miała miejsce od 11 listopada 1918 do 17 listopada 1920, kiedy Dyżewski służył w Wojsku Polskim (jako podporucznik rezerwy), najpierw w pułku inżynieryjnym, a następnie w batalionie saperów. Po wznowieniu studiów w 1920 roku, ukończył Politechnikę Warszawską w 1921 roku, zdobywając dyplom inżyniera dróg i mostów.

Praktyka zawodowa

W 1922 roku Dyżewski rozpoczął praktykę inżynierską w Towarzystwie Robót Inżynierskich w Poznaniu. W 1923 roku został kierownikiem biura technicznego, gdzie zaprojektował i zrealizował gmach fabryki kotłów parowozowych dla Dyrekcji Kolejowej oraz wiele mostów i wiaduktów. Po powrocie do Warszawy w 1924 roku, pracował w Towarzystwie Akcyjnym Zakładów Przemysłowych Budowlanych Fr. Martens i A. Daab, początkowo jako kierownik robót Centralnych Warsztatów Lotniczych w Dęblinie, a od 1927 roku jako dyrektor techniczny. W czasie swojej kariery kierował budową:

tunelu kolejowego linii średnicowej w Warszawie,
kościoła ss. Felicjanek w Wawrze,
Miejskiej Piekarni Mechanicznej przy ul. Prądzyńskiego w Warszawie,
Cegielni Miejskiej na Burakowie,
gmachów Warszawskiej Dyrekcji Kolejowej przy ul. Targowej,
siedziby polskiej YMCA przy ul. Konopnickiej,
biblioteki Wyższej Szkoły Handlowej,
Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych w Warszawie.

W 1937 roku, na zlecenie Departamentu Budownictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych, został głównym kierownikiem budowy lotniska w Małaszewiczach k. Brześcia, gdzie pracował do wybuchu II wojny światowej.

II wojna światowa

W czasie niemieckiej okupacji przebywał w Warszawie, a w latach 1941–1944 pracował dla Towarzystwa Zakładów Przemysłowo-Budowlanych. Po upadku powstania warszawskiego został wywieziony do Bochni, a następnie do Krakowa, gdzie do początku 1945 roku zajmował się pracą naukową. Na początku 1945 roku miał zorganizować politechnikę w Gdańsku, jednak przyjął ofertę Rady Wydziału Inżynierii Politechniki Warszawskiej i rozpoczął prowadzenie wykładów z organizacji i administracji budowy. W tym samym czasie wznowił pracę w Towarzystwie Zakładów Przemysłowo-Budowlanych, gdzie był aktywny do 1949 roku.

Kariera naukowa

W 1949 roku Dyżewski obronił doktorat na Wydziale Inżynierii Politechniki Warszawskiej, a rok później uzyskał habilitację. W 1950 roku został kontraktowym profesorem nadzwyczajnym w pierwszej w Polsce Katedrze Organizacji i Administracji Budowy (od 1952 roku Organizacji i Mechanizacji Budowy) oraz jej kierownikiem. 30 czerwca 1954 roku uzyskał nominację na profesora nadzwyczajnego organizacji i administracji budowy, a 13 grudnia 1962 roku został profesorem zwyczajnym.

W latach 1951/52–1953/54 pełnił funkcję dziekana Wydziału Budownictwa Przemysłowego, a w latach 1954–1956 był rektorem Politechniki Warszawskiej. Na emeryturę przeszedł 30 września 1963 roku.

Działalność propagatorska

Profesor Dyżewski był również aktywnym propagatorem robotniczego ruchu racjonalizatorskiego. Zajmował się opieką nad naukowym Stołecznym Klubem Racjonalizatorów Budownictwa, był wiceprzewodniczącym Komitetu Współpracy Racjonalizatorów z Naukowcami, członkiem zarządu Gabinetu Technicznego dla Racjonalizatorów przy Warszawskiej Radzie Związków Zawodowych oraz wiceprzewodniczącym Rady Delegatów Politechniki Warszawskiej ds. współpracy naukowców z racjonalizatorami.

Był także jednym z założycieli Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa oraz członkiem Komitetu Inżynierii Lądowej Polskiej Akademii Nauk od 1952 roku.

Zmarł 17 lipca 1970 roku w Warszawie i spoczywa na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 225-6-18).

Publikacje (wybór)

Profesor Dyżewski był autorem około 15 prac oraz wielu artykułów dotyczących technologii i organizacji budowy, publikowanych w takich czasopismach jak „Inżynieria i Budownictwo”, „Inwestycje” i „Przegląd Budowlany”. Oto wybrane tytuły jego publikacji:

Doktryna pracy równomiernej w realizacji budowlanej
Nauka organizacji i mechanizacji budowy na Wydziale Inżynierii Politechniki Warszawskiej
Zagadnienie stosowania koparek przedsiębiernych i podsiębiernych przy wykopach pod budynki na tle szczegółowego projektu mechanizacji
Zasady organizacji pracy równoległej w budownictwie (1949)
Harmonogramy budowlane (1950)
Projektowanie organizacji budowy (1953) (redaktor trzytomowego dzieła)
Technologia i organizacja budowy (1962)

Ordery i odznaczenia

Order Sztandaru Pracy II klasy (1965)
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (29 września 1955)
Złoty Krzyż Zasługi (28 sierpnia 1952)
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)

Nagrody

W 1952 roku otrzymał Nagrodę Państwową III stopnia za popularyzację nowoczesnych metod w dziedzinie organizacji i mechanizacji budownictwa.

Upamiętnienie

Aleksander Dyżewski jest patronem jednej z warszawskich ulic. Od 1975 roku Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa corocznie przyznaje Medal im. prof. Aleksandra Dyżewskiego. Nagroda ta jest przyznawana za wybitne osiągnięcia naukowe i praktyczne w zakresie inżynierii przedsięwzięć inwestycyjnych i procesów budowlanych, a także za całokształt działalności naukowej lub praktycznej w tym zakresie.