Aleksander Drej (ur. 27 listopada 1905 w Warszawie, zm. 25 grudnia 1974) był polskim katem w czasach PRL oraz funkcjonariuszem UB.
Życiorys
Urodził się 27 listopada 1905 roku w Warszawie w rodzinie Bronisławy i Wincentego Drejów. W trakcie II wojny światowej służył jako żołnierz Armii Ludowej, osiągając stopień starszego sierżanta. 15 lutego 1945 roku rozpoczął pracę jako funkcjonariusz sekcji VII wydziału I Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie, zajmując stanowisko młodszego wywiadowcy, podobnie jak Piotr Śmietański, który dołączył do urzędu zaledwie miesiąc wcześniej. W latach 1945–1947 pełnił funkcje referenta i kuriera, a 1 lutego 1947 roku został przydzielony do dyspozycji szefa. W latach 1947–1954, będąc formalnie przydzielonym do dyspozycji Szefa Urzędu, Wydziału I, Ekspozytury Kolejowej, Wydziału II, Wydziału Ogólnego oraz Wydziału IV Warszawskiego WUBP, pracował jako kat w więzieniu na Mokotowie, gdzie wykonywał wyroki śmierci poprzez strzał w potylicę. 1 marca 1951 roku, jako dowódca plutonu egzekucyjnego, zrealizował wyrok na członkach IV Zarządu organizacji Wolność i Niezawisłość. 1 kwietnia 1955 roku, po przeniesieniu Służby Więziennej pod nadzór Ministerstwa Sprawiedliwości, stał się etatowym katem, pozostając do dyspozycji kierownika WUdsBP (następnie przechodził na stanowiska konwojenta od 1 stycznia 1956 roku oraz dyżurnego pomocnika od 15 listopada 1956 roku). Otrzymał premię w wysokości 30 tys. zł za ofiarną pracę w zwalczaniu wrogiego podziemia, zgodnie z zarządzeniem nr 19 MBP. Od 1 stycznia 1957 roku aż do zwolnienia ze służby 30 listopada 1957 roku, w związku z brakiem przygotowania do służby w MO, pełnił funkcję etatowego funkcjonariusza MO w stopniu starszego sierżanta. Drej jest ostatnim polskim katem, którego imię i nazwisko są publicznie znane. Został pochowany na Powązkach Wojskowych.
Znane osoby, na których wykonał wyrok śmierci
- ppłk Antoni Olechnowicz ps. „Pohorecki” – ostatni komendant Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej
- kpt. Henryk Borowski ps. „Trzmiel” – dowódca Ośrodka Mobilizacyjnego Wileńskiego Okręgu Armii Krajowej
- mjr Zygmunt Szendzielarz ps. „Łupaszka” – dowódca 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej
- ppor. Lucjan Minkiewicz ps. „Wiktor”
- Tadeusz Cieśla – więzień KL Auschwitz, działający w obozowej konspiracji razem z rotmistrzem Witoldem Pileckim
- ppłk Łukasz Ciepliński – prezes IV Zarządu WiN
- mjr Adam Lazarowicz ps. „Klamra” – zastępca prezesa IV Zarządu WiN
- mjr Mieczysław Kawalec ps. „Żbik” – członek IV Zarządu WiN
- kpt. Józef Batory ps. „Argus” – członek IV Zarządu WiN
- kpt. Franciszek Błażej ps. „Roman” – członek IV Zarządu WiN
- por. Karol Chmiel ps. „Zygmunt” – członek IV Zarządu WiN
- por. Józef Rzepka – członek IV Zarządu WiN
Przypisy
Bibliografia
Kat z Moulin Rouge. [dostęp 2010-09-21].
Historia na Rakowieckiej. [dostęp 2010-09-21].
57. rocznica śmierci mjr. Zygmunta Szendzielarza ps. „Łupaszka”. [dostęp 2010-09-21].
