Aleksander Danielak (urodzony 17 marca 1919 w Złotonoszy, zmarł 19 lipca 1972 w Warszawie) – pułkownik nawigator Wojska Polskiego.
Życiorys
Przyszedł na świat w Złotonoszy, w regionie Naddnieprzańskim na Ukrainie. Jego ojciec był radzieckim komunistą oraz członkiem WKP(b). W 1920 roku, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, rodzina przeniosła się w nowe, zmniejszone granice kraju. Aleksander Danielak uczęszczał do szkoły w Łucku. Zafascynowany lotnictwem, ukończył kurs szybowcowy. W latach 1936-1937 starał się o przyjęcie do wojskowej szkoły pilotów, jednak nie został przyjęty z powodu działalności politycznej swojego ojca. Ostatecznie został powołany do służby wojskowej w 1 pułku lotniczym w Warszawie, gdzie przeszedł przeszkolenie na strzelca pokładowego. W 1939 roku trafił do 212 eskadry bombowej, latającej na nowoczesnych bombowcach PZL.37 Łoś, pełniąc funkcję górnego strzelca w stopniu kaprala.
W czasie kampanii wrześniowej eskadra, przekształcona w 12 eskadrę bombową, weszła w skład Brygady Bombowej. 4 września 1939 roku, podczas swojego pierwszego lotu bojowego, po bombardowaniu kolumny motorowej w rejonie Wielunia, samolot Danielaka nr 72.16 został zestrzelony przez myśliwce. Danielak oraz dolny strzelec Konstanty Gołębiowski zdołali uratować się na spadochronach, wcześniej zestrzeliwując (zgodnie z relacjami Gołębiowskiego) jeden myśliwiec Bf 109 (pozostali dwaj członkowie załogi, dowodzonej przez podporucznika Kazimierza Dzika, zdołali awaryjnie wylądować pomimo odniesionych oparzeń). Danielak następnie brał udział w obronie Warszawy w Lotniczym Oddziale Szturmowym, gdzie odniósł ranę w rękę. Po kapitulacji Warszawy udało mu się uniknąć niewoli, a następnie dotrzeć do rodziny na tereny Polski pod okupacją radziecką.
W 1944 roku Danielak zgłosił się do formowanego w ZSRR lotnictwa ludowego Wojska Polskiego. Po przeszkoleniu na nawigatora, w stopniu starszego sierżanta, a później chorążego, został przydzielony do 2 pułku nocnych bombowców „Kraków”. W tej jednostce latał jako strzelec-nawigator lekkiego bombowca Po-2, w załodze z pilotem porucznikiem Borysem Gawryłowem (Rosjaninem), a później z Jerzym Nieciengiewiczem. Jego głównym zadaniem były nocne bombardowania pozycji niemieckich, uczestniczył w działaniach pułku od 11 września 1944. W nocy z 13 na 14 września 1944 roku, jako pierwsza załoga, rozpoczął zrzuty zaopatrzenia i broni dla powstańców warszawskich. W trakcie wojny wykonał 119 lotów bojowych, a wojnę zakończył w stopniu porucznika nawigatora. Bezpośrednio po wojnie brał udział w walkach z oddziałami UPA w Bieszczadach, wykonując 11 lotów bojowych.
Po zakończeniu wojny pozostał w polskim lotnictwie wojskowym. W 1950 roku ukończył akademię lotniczą w ZSRR. W kwietniu 1961 roku wszedł w skład komisji odpowiedzialnej za opracowanie projektu dowodzenia Wojskami Lotniczymi i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju. Był jednym z najbardziej aktywnych kombatantów, którzy popularyzowali tradycje polskiego lotnictwa poprzez prelekcje, spotkania z młodzieżą oraz artykuły wspomnieniowe. Uzyskał stopień pułkownika nawigatora. Zmarł 19 lipca 1972 roku w Warszawie.
Odznaczenia
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Order Krzyża Grunwaldu III klasy
- Krzyż Walecznych
- Srebrny Medal „Zasłużonym na Polu Chwały”
- Brązowy Medal „Zasłużonym na Polu Chwały”
- Medal 10-lecia Polski Ludowej
- Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
- Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
Bibliografia
- Tadeusz Kmiecik: Polskie lotnictwo wojskowe w latach 1945-1962 : organizacja, szkolenie i problemy kadrowe. Warszawa: Agencja Wydawnicza ULMAK, 2001, s. 188. ISBN 83-87226-29-7. OCLC 225205501.
- Jerzy R. Konieczny, Tadeusz Malinowski: Mała encyklopedia lotników polskich. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1983, s. 35-37. ISBN 83-206-0337-4. OCLC 830230270.
- Biografia wraz z fotografią Aleksandra Danielaka
- Tadeusz Malinowski. Danielak. „Skrzydlata Polska”. 44/1972, 29 października 1972. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
