Aleksander Dalzeel (urodzony około 1662 roku w Portpatrick w Szkocji, zmarły 5 grudnia 1715 roku w Londynie) był szkockim piratem oraz kaperem w służbie francuskiej, działającym na przełomie XVII i XVIII wieku.
Młodość
Aleksander przyszedł na świat w Portpatrick, na południowo-zachodnim wybrzeżu Szkocji. Już w młodym wieku opuścił rodzinny dom, zostając żeglarzem. W wieku 23 lat posiadał swój własny statek oraz sześć udanych rejsów.
W 1685 roku, podczas jednej z podróży dotarł na Madagaskar, gdzie spotkał innego początkującego pirata, Henry’ego Every’ego, pod którego skrzydłami rozpoczął swoją piracką karierę. Dalzeel miał szczęście, ponieważ w 1695 roku Every napadł na hinduski statek handlowy Ganj-I-Sawai, przewożący ogromne bogactwa (w tym metale szlachetne oraz klejnoty o łącznej wartości około 600 tys. £), które podzielił pomiędzy całą załogę.
Every przekazał Dalzeelowi własny statek i załogę, jednak przez pewien czas pozostawał on pod rozkazami swojego mentora. W końcu drogi obu piratów się rozeszły, a Aleksander wyruszył na Karaiby.
Piracka kariera
Początkowo Dalzeel nie miał szczęścia w Indiach Zachodnich, lecz gdy zapasy jedzenia zaczęły się kończyć, dostrzegł okręt, który okazał się być hiszpańskim galeonem wojennym. Mimo że jego jednostka była mniejsza i gorzej uzbrojona, Aleksander postanowił zaatakować hiszpański okręt.
Hiszpanie również zauważyli wrogi okręt, lecz kapitan uznał, że jest on zbyt mały, aby stanowić zagrożenie dla jego galeonu. Dzięki temu piraci Dalzeela zdołali zbliżyć się do Hiszpanów, a kapitan wywiercił dziurę w dnie, aby zmusić piratów do walki na śmierć i życie. Hiszpanie zrezygnowali z wystawienia wart i zostali zaskoczeni. Cały galeon został zdobyty w krótkim czasie, a zdumiony kapitan poddał się w swojej kajucie.
Zdobytą jednostką Dalzeel udał się do Port Royal na Jamajce, gdzie otrzymał nagrodę od gubernatora. Jednak jego szczęście szybko się skończyło.
Niedługo po opuszczeniu Jamajki piraci podjęli próbę ataku na hiszpański konwój, lecz Dalzeel oraz jego załoga zostali zmuszeni do poddania się przez potężny okręt wojenny eskortujący konwój. Ponieważ piraci nie stawili oporu, uniknęli niewolnictwa oraz ciężkich robót, a jedynie zostali wysadzeni – zgodnie z pirackim kodeksem – na stały ląd.
Dalzeelowi udało się szybko wrócić na Jamajkę, gdzie zaopatrzył się w nowy okręt i wyruszył na łupieżcze wyprawy wzdłuż wybrzeża Kuby. Niestety, ponownie został schwytany przez Hiszpanów, którzy osadzili go w Hawanie. Tam został skazany na śmierć przez powieszenie na morzu. W trakcie egzekucji udało mu się jednak uciec strażnikom i dotrzeć na brzeg.
Niedługo potem spotkał grupę innych piratów, które namówił do zdobycia okrętu, z którego właśnie uciekł. Jednak zdobyty statek nie dotarł do Port Royal, gdyż Dalzeela zaskoczyła burza u wybrzeży Jamajki, która zatopiła okręt. Sam kapitan przeżył sztorm, schroniwszy się w łodzi.
W służbie francuskiej
W międzyczasie w Europie wybuchła wojna o hiszpańską sukcesję. Aleksander Dalzeel przyjął propozycję Francuzów, którzy, słysząc o jego dokonaniach na Karaibach, zaproponowali mu status korsarza. Szkot przez długi czas odnosił sukcesy w walce przeciwko jednostkom brytyjskim i holenderskim, aż w końcu w 1712 roku został schwytany i odesłany do Wielkiej Brytanii. Tam stanął przed sądem za zdradę i został skazany na najokrutniejszą karę tamtych czasów: powieszenie i poćwiartowanie. Jednak los postanowił mu sprzyjać, gdyż John Erskine, earl Mar (również Szkot), wstawił się za nim i wyprosił ułaskawienie dla korsarza.
Śmierć
Po uwolnieniu Dalzeel ponownie wyruszył na morze, gdzie zdobył francuski okręt. Pojmaną załogę powiązał z ich butami i wyrzucił za burtę, by zobaczyć, jak się topią. Za ten czyn znów został ścigany i aresztowany w Szkocji. Następnie przetransportowano go do Londynu, gdzie 5 grudnia 1715 roku został powieszony.
Ciekawostka
W trakcie swojego życia Aleksander Dalzeel był trzykrotnie skazywany na karę śmierci przez powieszenie:
- około 1696–1700 – przez Hiszpanów: skazany za piractwo, lecz udało mu się uciec;
- 1712 – przez Brytyjczyków: skazany za zdradę (kara obejmowała również wyprucie wnętrzności, ścięcie i poćwiartowanie), jednak został ułaskawiony przez króla;
- 1715 – przez Brytyjczyków: skazany za zbrodnie na morzu; wyrok został wykonany.
Przypisy
Bibliografia
Aleksander Smith: History of the Highwaymen. Londyn: 1926. Brak numerów stron w książce.
