Aleksander Colonna-Walewski (książę)

Aleksander Florian Józef Colonna-Walewski

Aleksander Florian Józef Colonna-Walewski, urodzony 4 maja 1810 roku w Walewicach, zmarł 27 września 1868 roku w Strasburgu. Był to polski i francuski hrabia, od 1866 roku książę, polityk, dyplomata, dziennikarz oraz powstaniec listopadowy. W latach 1855–1860 pełnił funkcję ministra spraw zagranicznych Cesarstwa Francji, gdzie był sygnatariuszem traktatu paryskiego kończącego wojnę krymską. W latach 1860–1863 był ministrem kultury i sztuki Francji oraz marszałkiem Zgromadzenia Narodowego.

Aleksander był naturalnym synem cesarza Napoleona Bonaparte i Polki Marii Walewskiej, a także kuzynem cesarza Napoleona III Bonaparte.

Dzieciństwo i młodość

Był niezwykle podobny do swojego ojca, który zabezpieczył go roczną rentą w wysokości 169 516 franków w złocie oraz obdarzył dziedzicznym tytułem hrabiego cesarstwa (Comte de l’Empire) i herbem. W jego herbie, na czerwonym polu dolnym, widniała biała kolumna ukoronowana złotą gwiazdą, co było zgodne z napoleońską heraldyką. W dyplomie hrabiowskim zalegalizowano również przydomek „Colonna”, który używany był przez niektórych przedstawicieli rodu Walewskich h. Kolumna. Aleksander został osierocony w 1817 roku przez matkę i przebywał w Polsce u swojego wuja, Teodora Marcina Łączyńskiego, w majątku Kiernozia. 25 marca 1823 roku uzyskał od Deputacji Senatu Królestwa Polskiego uznanie tytułu hrabiowskiego, a w roku 1824 znalazł się na liście osób upoważnionych do używania tytułu hrabiowskiego jako „Józef Walewski”. Po studiach w Genewie wrócił do Polski, gdzie wielki książę Konstanty Pawłowicz Romanow chciał go przymusowo wcielić do Korpusu Paziów. W wyniku tego Aleksander uciekł do Genewy. Jako dwudziestolatek wziął udział w powstaniu listopadowym, za co 3 marca 1831 roku otrzymał Złoty Krzyż Virtuti Militari. Gdy powstanie zbliżało się do klęski, został wysłany do Londynu z misją namawiania Wielkiej Brytanii do interwencji w sprawie powstania, jednak zastał tam jego upadek.

Wczesna kariera we Francji

Po emigracji do Francji, 3 grudnia 1833 roku, uzyskał obywatelstwo francuskie z nadania króla Ludwika Filipa I. Od 1833 roku aż do 1838 roku służył jako oficer we Francuskiej Legii Cudzoziemskiej, a następnie w regularnym wojsku, w tym w II Pułku Szaserów Afrykańskich oraz IV Pułku Huzarów.

Po powrocie do Francji, Aleksander zajął się dziennikarstwem i publicystyką, zakładając magazyn polityczny Messager des Chambres, który później odkupił Louis Adolphe Thiers. Od 1840 roku król Ludwik Filip powierzał mu różne misje dyplomatyczne, w tym do Egiptu, gdzie starał się skłonić Kedywa Muhammada Alego do ustępstw na rzecz państw kolonialnych, a później do innych stolic, w tym Buenos Aires.

Czasy Drugiego Cesarstwa

Po dojściu do władzy kuzyna, Karola Ludwika Napoleona Bonaparte, Walewski był ambasadorem Francji w Wielkim Księstwie Toskanii (1849), w Hiszpanii (1851) oraz w Wielkiej Brytanii (1851), gdzie uzyskał natychmiastowe uznanie Cesarstwa Francuskiego przez królową Wiktorię. W 1855 roku objął stanowisko ministra spraw zagranicznych Cesarstwa Francji, przewodnicząc konferencji pokojowej po wojnie krymskiej i podpisując traktat pokojowy z 30 marca 1856 roku. Został odznaczony 30 kwietnia Wielkim Krzyżem Legii Honorowej i mianowany senatorem. Funkcję ministra spraw zagranicznych pełnił do 1860 roku, a następnie do 1863 roku był ministrem kultury i sztuki. W ostatnich latach życia, znany z poparcia dla liberalnych reform, był marszałkiem Narodowego Zgromadzenia Ustawodawczego oraz zajmował się sprawami prawnymi, szczególnie ochroną praw autorskich dla twórców. Na początku 1868 roku wybrano go rzeczywistym członkiem Akademii Sztuk Pięknych.

Po zakończeniu działalności politycznej postanowił zająć się rolnictwem w nowo zakupionym majątku Etiolles. Wczesną jesienią 1868 roku udał się z żoną i córką Ireną do Niemiec w celu zakupu maszyn rolniczych. Musieli jednak wrócić do Strasburga z powodu złego samopoczucia hrabiny Anny Marii. W hotelu w Strasburgu córka znalazła ojca umierającego w fotelu na skutek apopleksji. Po kilku minutach zmarł. Został pochowany na cmentarzu Père-Lachaise.

Potomkowie Aleksandra

Aleksander Walewski ożenił się 1 grudnia 1831 roku w Londynie z Catherine Caroline Montagu (ur. 1 grudnia 1808, zm. 30 kwietnia 1834), córką hrabiego Sandwichu Jerzego Jana. Mieli dwoje dzieci, które zmarły w młodym wieku:

Ludwikę Marię,
Jerzego Edwarda Augusta.

Drugie małżeństwo zawarł 4 czerwca 1846 roku we Florencji z hrabianką Marie Anne Alexandrine de Ricci (ur. 18 lipca 1823, zm. 18 listopada 1912), siostrzenicą księcia Michała Józefa Poniatowskiego. Z tego małżeństwa miał czworo dzieci:

Izabellę (ur. 12 maja 1847 w Buenos Aires, zm. 2 lipca 1847),
Karola Rudolfa Zanobiusza (ur. 4 czerwca 1848, zm. 2 października 1916; poległ na wojnie),
Elizę Katarzynę Izabelę (ur. 15 grudnia 1849, zm. 10 marca 1927),
Eugenię Luizę Irenę (ur. 30 marca 1856, zm. 22 listopada 1884).

Z francuską aktorką Rachel Félix miał naturalnego syna Aleksandra Antoniego Jana (ur. 3 grudnia 1844, zm. 20 sierpnia 1898), który został uznany przez ojca i adoptowany w 1860 roku. Napoleon I w dekrecie z 5 maja 1812 roku ustalił, że tytuł hrabiowski i dobra nadane Aleksandrowi będą dziedziczone przez jego potomków w linii męskiej. Jednak naturalni potomkowie drugiego syna Aleksandra zostali ostatecznie pozbawieni tego tytułu.

Publikacje

Un mot sur la question d’Afrique, Paris 1837,
L’alliance anglaise, Paris 1838,
L’École du Monde, ou la Coquette sans le savoir, komedia w 5 aktach, Paris 1840 (wystawiona w Théâtre Français 8 stycznia 1840, z dużym sukcesem),
Inne dzieła literackie nie zachowały się.

Odznaczenia

Kawaler Krzyża Złotego Orderu Virtuti Militari (3 marca 1831)
Kawaler Krzyża Honoru i Dewocji Kawalerów Maltańskich
Wielka Wstęga Orderu Cesarskiego Legii Honorowej (Francja)
Wielki Oficer Orderu Cesarskiego Legii Honorowej (Francja)
Komandor Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Wielka Wstęga Orderu Danebroga (Dania)
Wielka Wstęga Orderu św. Januarego (Sycylia)
Wielka Wstęga Orderu śś. Maurycego i Łazarza (Sardynia)
Wielka Wstęga Orderu św. Józefa (Toskania)
Wielka Wstęga Orderu Vila Viçosa (Portugalia)
Wielka Wstęga Orderu Medżydów (Turcja)
Wielka Wstęga Orderu Zbawiciela (Grecja)
Wielka Wstęga Orderu św. Huberta (Bawaria)
Wielka Wstęga Orderu św. Stefana (Austro-Węgry)
Wielka Wstęga Orderu Serafinów (Szwecja)
Wielka Wstęga Orderu Lwa Niderlandzkiego (Holandia)
Wielka Wstęga Orderu Wierności (Badenia)
Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia)
Wielka Wstęga Orderu Orła Czarnego (Prusy)
Wielka Wstęga Orderu św. Anny (Rosja)

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Antoine Philippe Rodolphe d’Ornano, La vie passionnante du Comte Walewski, fils de Napoléon, Paris 1953
Enciclopedia Italiana, Tomo XXXV, Roma MCMXXXVII – XV (XV – 15 rok Ery Faszystowskiej)
Tomasz Lenczewski, Genealogie rodów utytułowanych w Polsce, t. 1, Warszawa 1996–1997, s. 210-212.
Simon Konarski. Armorial de la noblesse polonaise titrée, Paris 1958
Nouvelle Biographie Générale, Tome Quarante-Sixième, Paris 1866
Paul Bauer: Deux siècles d’histoire au Père-Lachaise, Mémoire et Documents. 2006. ISBN 978-2-914611-48-0.
Andrzej Tomczak (red.): Polska-Francja. Dziesięć wieków związków politycznych, kulturalnych i gospodarczych. Warszawa: 1983. ISBN 83-05-11067-2.