Aleksander Chlebowski (ur. 1766 w Węgrzynowie koło Pleszewa, zm. 17 lipca 1848 w Kuszynie) był polskim pułkownikiem działającym w czasach wojen polsko-rosyjskich (od 1792 roku) oraz w okresie napoleońskim.
Życiorys
Był synem Karola z Wybranowa, noszącego herb Poraj, oraz Marianny z domu Ziemięckiej.
W 1784 roku wstąpił do pułku pieszego. Po przejściu przez stopnie podoficerskie, w 1791 roku uzyskał tytuł podporucznika. Uczestniczył w wojnie polsko-rosyjskiej w 1792 roku, gdzie zasłynął z obrony grobli pod Szepetówką podczas bitwy pod Zieleńcami. W 1794 roku awansował na porucznika.
W czasie insurekcji kościuszkowskiej objął dowodzenie batalionem strzeleckim, który przeszedł na stronę powstańców. Pomimo otoczenia jego jednostki przez Rosjan pod Szydłowcem, zdołał wyprowadzić swoje siły do obozu Kościuszki. Z tego powodu został awansowany na majora i formalnie objął dowództwo nad batalionem. Jako dowódca strzelców brał udział w bitwie pod Szczekocinami oraz bronił Warszawy przed wojskami pruskimi i Pragi przed Rosjanami.
Po rozwiązaniu polskiej armii nie przyjął propozycji służby w wojsku pruskim, lecz powrócił do swojego majątku w Kaliskiem, gdzie zgłębiał wiedzę wojskową.
W momencie, gdy wojska napoleońskie wkroczyły na polskie terytorium jesienią 1806 roku, zgłosił się jako ochotnik do wojska i 16 listopada 1806 roku został szefem batalionu w 4., a później w 12. pułku piechoty. Zimą tego samego roku uczył w Rawiczu nowo mianowanych oficerów musztry i taktyki wojskowej. 15 lutego 1807 roku objął dowództwo 11. batalionu 4. dywizji X korpusu, biorąc udział w oblężeniu Gdańska. W trakcie tych walk odznaczył się niezwykłą walecznością, za co 27 marca 1807 roku otrzymał Legię Honorową. W 1807 roku uczestniczył także w bitwie pod Frydlandem. Za swoje zasługi w walkach w 1807 roku został odznaczony „polskim wojskowym krzyżem kawalerskim”. Na początku 1809 roku przeniesiono go do 11. pułku piechoty kwaterującego w Gdańsku, gdzie wkrótce został dowódcą.
W 1812 roku jego pułk wchodził w skład 3. brygady 7. Dywizji Piechoty X Korpusu Wielkiej Armii, dowodzonej przez księcia Macdonalda. Brał udział w walkach nad Dźwiną, a podczas odwrotu wykazał się w wielu bitwach, w tym w bitwie pod Labiewem oraz w serii potyczek wzdłuż wybrzeża Bałtyku (pomiędzy Królewcem a Gdańskiem). W Gdańsku przebywał przez cały czas oblężenia w 1813 roku.
27 grudnia 1815 roku opuścił wojsko i osiedlił się we wsi Kuszyn pod Kaliszem, gdzie żył aż do swojej śmierci w 1848 roku. Został pochowany w rodzinnym grobie na cmentarzu w Żychlinie, oddalonym o 47 km od Kuszyna.
Uwagi
Bibliografia
Janusz Staszewski (w): Polski Słownik Biograficzny, t. 3. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1937, s. 292.
Profil Aleksandra Chlebowskiego w Wielkiej genealogii Marka Minakowskiego. [dostęp 2014-01-08].
